Ormanlar Kralı Asya Aslanları: Aslanların Neredeyse Hepsi Savanada Yaşarken, Aslanlar Neden "Ormanların Kralı" Olarak Bilinir?

Ormanlarla neredeyse hiçbir ilgisi yokmuş gibi gözüken aslanların nasıl olup da "Ormanlar Kralı" unvanını aldığını hiç düşündünüz mü? Aslanlarla ilgili izlediğiniz belgeselleri bir düşünün. Hepsi çorak Afrika savanalarında çekilmiştir, Buralarda ağaçlara ya da ormanlara dair pek de bir iz yoktur, tek tük bodur ağaçlar haricinde. Öyleyse bu unvan nereden geliyor?

Öncelikle etimolojik bir meseleyle başlayalım: Dilimizde "ormanlar kralı" olarak bilinse de, İngilizcede "cangıllar kralı" olarak bilinmektedir (orman ve cangıl farklı ekolojik unsurlardır). Günümüzde cangıl olarak söz edilen ormanlar genellikle tropikal ağaç birikimleri ilişkilendirilse de, daha önce de izah ettiğimiz gibi bu sözcük aslen Sanskritçede "açık, savana-benzeri alan" demektir. Dolayısıyla aslanların günümüzdeki anlamıyla cangılların kralı olmadığı ve bunun hatalı bir ilişkilendirme olduğu söylenebilir.

Ancak günümüzde savanada değil de, orman içinde yaşayan bir aslan popülasyonu bulunuyor: Asya aslanları. Kimi zaman Asiyatik Aslanlar veya Hint Aslanları olarak da bilinirler. Aslanlar, bundan birkaç bin yıl öncesine kadar Yunanistan'dan Hindistan'a kadar olan alanın neredeyse tümünde ve Afrika'nın tamamına yakın bir alanda yaşamaktaydı. Günümüzde ise sadece Hindistan'daki Gir Ormanı Ulusal Parkı ve Yaban Hayat Barınağı'nda yaşamaktadırlar (aşağıda yeşille gösterilmektedir):

Günümüzde Panthera leo persica alttürü olarak bilinen bu aslanların sayısı, on binlerden 1974 yılı itibariyle sadece 180'e kadar düşmüştür. Biyologların özverili çabaları sayesinde Nisan 2010'a geldiğimizde sayı 411'e kadar yükseltilmiştir ve koruma çabaları sürmektedir. 2017 sayımında sayılarının 650'ye çıktığı tespit edildi. COVID-19 salgını dolayısıyla 2020 sayımı yapılamamış olsa da, Haziran 2020'deki bir tahmin Gir Ormanı'nda 674 Asya aslanı bulunduğunu öngördü.

Ancak tarihi belgeler, bu aslanların neredeyse yok oluş noktasına gelmesini dolaylı yoldan kayıt altına almıştır. Pers Kralı Xerxes, MÖ 480 yılında Yunanistan yarımadasına girdiğinde, dönemin tarihçilerinden Herodotus, bölgede yoğun olarak bulunan vahşi aslan sürülerinin taşıyıcı develerine saldırdığını not etmiştir. Aynı dönemde aslanlar, halen aşırı yaygın bir şekilde Güney Batı Avrupa, Orta Doğu ve İç Asya'ya kadar yayılan bir bölgede bulunmaktaydı. Bundan 180 yıl sonra, MÖ 300 yılında Aristo, bu aslanların "çok nadir görülen canlılar" olduğunu yazacaktı. 1972 yılında yapılan bir araştırmaya göre MÖ 100 yılına geldiğimizde ise bu aslanlar Yunan yarımadasından tamamen yok olmuşlardı.

Orta Çağ'da Filistin bölgesinde tamamen, 18. yüzyılda ateşli silahların keşfiyleyse Asya'da bu aslanların soyu neredeyse tamamen yok edilmiştir. 19. yüzyıla girdiğimizde Türkiye ve eş zamanlı olarak Kuzey Hindistan topraklarında bir zamanlar yaşayan aslanların tamamının soyu tükenmiştir. İran'daki son Asya aslanı ise 1941 yılında öldürülmüştür.

Asya aslanları, 2-3 kişilik erkek grupları olarak avlanır; dişiler ise 12'ye varan sayıda aslanı barındıran sürüler oluşturabilirler. Dişiler, avlarını birbiriyle paylaşırken, erkeklerle paylaşmazlar. Gir Ormanı'ndaki Asya aslanlarının ana besin kaynağı yerlilerin büyükbaş hayvanlarıydı; günümüzde ise benekli geyik, sambar, nilgai, bufalo ve nadiren de olsa yabandomuzu gibi hayvanları avlamaktadırlar.