Galapagos'un Sahipleri: Deniz İguanaları ve İzolasyona Bağlı Muhteşem Adaptasyonları!

Hayatta kalmak için ne kadar ileri gidebilirsiniz? Kertenkele türü olan deniz iguanası (Amblyrhynchus cristatus) hayatta kalma konusunda bizleri oldukça şaşırtıyor.

Karada yaşayan akrabalarından farklı olarak okyanusta vakit geçiren tek kertenkele türü olan deniz iguanasının kaya üzerindeki yosunları koparabilmek için burunları kısa ve küt bir şekle evrimleşmiştir. Suda rahatça yüzebilmelerini sağlayan yassı olarak düzleşmiş kuyruklarının yanı sıra dalgalı sularda kayalara rahatça tutunabilmelerini ve su altında rahatça hareket etmelerini sağlamak üzere evrimleşmiş ayak kemikleri ile pençeli parmaklara sahiptirler.

Dünyada sadece Galapagos Adaları’nda yaşayan bu endemik türün, 4,5 milyon yıl önce denize dökülen kütükler ve enkazlarla adaya gelmiş olan Kara İguanasından evrimleşmiş olduğu tahmin edilmektedir. Çok zorlu bir ortamda sadece deniz yosunu yiyerek hayatta kalmayı başaran bu canlılar tuzla kaplı kafaları ile birçokları için "itici" olarak tanımlanan bir görünüşe sahiptirler.

Oceana

Deniz iguanalarının sancılı ve kayıplarla dolu bir adaptasyon süreci geçirmiş olması muhtemeldir. Fakat neticede insanı hayretler içinde bırakan özelliklere sahip olan bu sürüngenler suyun altında 30 dakikaya kadar nefes almadan beslenebilirler. Bu, diğer kertenkele ailesi bireyleri için erişilmesi imkansız bir süre!

Uludağsözlük

Genellikle erkekler 1,5 metre, dişiler ise 2 metre uzunluğa kadar büyümektedirler. Korkutucu keskin dişleri olmasına karşın otobur olan deniz iguanalarının diyet listesinde sadece deniz yosunları ve algler bulunmaktadır. Gençler ve dişiler su yüzeyi ile 2,5 metre derinlik arasında, çoğunlukla da gelgit sonrası kayalar üzerine yapışan algler ve yosunlarla beslenirken yetişkin erkekler su altında 25-30 metre derinlikte avlanırlar. Tahmin edersiniz ki bir kertenkelenin bu derinliklerde beslenmesi muhteşem bir adaptasyon örneğidir.

Üreme zamanında dişi çok güçlü bir koku yayarak erkekleri kendisine çeker. Dişi birden fazla erkek ile çiftleşebilir. Çiftleşmeden sonra dişi toprağı kazar ve yumurtalarını kazdığı çukura bırakıp üzerini kapatır. Dişi tek seferde 3 ila 9 adet yumurta bırakır.

Unsplash

Soğukkanlı, daha doğrusu "değişken sıcaklı" olan deniz iguanaları vücut sıcaklıklarını dengelemek için günlerinin tamamına yakınını kayalık üzerinde güneşlenerek geçirirler. Tuzlu suda yaşadıklarından, suyu tutup fazla tuzu atmakla görevli, özel olarak evrimleşmiş nazal tuz bezlerine sahiptirler. Burunlarının üzerinde derilerinin altında bulunan bu bezler, vücut hücreleri dehidrasyona uğramasın diye kanda biriken tuzu toplar, kristal hale getirir ve bir "hapşırma" hareketi ile dışarı atar. Çok yaşaması için hapşırması gerek!

Süper kahraman özelliklerinin bir diğeri de; deniz iguanalarının yiyeceğin az olduğu mevsimlerde, özellikle alize rüzgarlarının etkisi ile ortaya çıkan El Nino doğa olayı sırasında mevcut büyüklüklerini %20 oranında küçültebilmeleridir. Evet, yanlış okumadınız! Bu canlılar uzunluk ve toplam boyutlarını %20 oranında küçültebilirler. Tek kelime ile muhteşem! Ayrıca gene bu durumlarda kalp atış hızlarını hayati riske girmeden 2 dakikada bir atış şekline getirebilirler. Yiyeceğin tekrar bol olduğu zamanlarda ise eski boyutlarına ve normal metabolizma hızlarına dönerler.

Flickr

Yetişkin deniz iguanasının sırtındaki dikenler sayesinde çok az avcısı olmasına rağmen gençler ve yeni yumurtadan çıkanlar oldukça savunmasızdırlar. Bir tehlike sezmeleri halinde saatte 35 km hızla koşabilirler. Yılanların en sevdiği yemek olan bu canlıları konu alan ödüllü bir belgesel bile çekilmiştir.

Diğer ekosistemden uzak ve çok zorlu şartlara adapte olabilen bu inanılmaz tür korunmaya değerdir.