Empati Boşluğu: İnsanlar Farklı Bakış Açılarını ve Başkalarının Duygu Durumlarını Neden Anlayamıyor?

Empati boşluğu, (İng: ''empathy gap'') insanların mevcut durumlarından farklı olan zihinsel durumları anlamakta veya bu tür durumların, insanların muhakeme yapmalarını ve karar vermelerini nasıl etkilediğini düşünmekte güçlük çekmelerine neden olan bilişsel bir ön yargıdır.^{[1], [2]}

Örneğin bir kişi şu anda kendini sakin hissediyorsa, öfkelendiği anda nasıl davranacağını tahmin etmekte zorlanır. Benzer olarak, eğer diyette olan bir kişi, şu anda toksa, aç olduğunda yemek yemenin cazibesiyle ne kadar başa çıkabileceğini değerlendirmekte güçlük yaşayabilir. Bu durumda empati boşluğunun varlığından söz etmek mümkündür.

Diğer insanların bakış açısını değerlendirmek söz konusu olduğunda, kendini güvende hisseden bir kişinin, korkmuş birinin bakış açısını hayal etmekte zorlanması veya kavga arayan birinin, barışçıl çözüm arayan kişi gibi düşünememesi, empati boşluğunun sebep olduğu durumlardandır.

Empati boşluğunun, kendi davranışlarınız da dahil olmak üzere, insanların davranışlarını yorumlama ve tahmin etme konusunda ciddi etkileri vardır, bu nedenle onu anlamak önemlidir.

Medium

İlk olarak George Loewenstein tarafından ortaya atılan "empati boşluğu", bağımlılık, susuzluk, acı ve korkuya karşı tepkiler üzerinden ölçülen çalışmalarla birlikte gözlemlenmiştir: Loewenstein ve Daniel Read tarafından yürütülen ve acıya odaklanan deneyde, katılımcıların bir para ödülü için acıya dayanma istekleri değerlendirildi. Katılımcıların dayanmaları gereken acı ise ellerini soğuk suya sokmaktı. Bazı katılımcılar, karar vermeden hemen önce acı anının bir örneğini deneyimlediler. Diğer grup, bir hafta önce acı deneyimini yaşadı. Son grup ise acıyı hiç yaşamadı.

Sonuç olarak, karar vermeden hemen önce acı örneğini yaşayan grup, en büyük para ödülüne ihtiyaç duyduğunu belirtirken, en düşük para ödülünü talep eden grup, acıyı yaşamamış olanlardı. Yaşadıkları acı sonucu duygusal durumları, belirledikleri para ödülünü de değiştirdi. Katılımcıların yine aynı duyguya sahip olacaklarını düşünüp acıya katlanma isteklerini yanlış öngörmeleri, empati boşluğu olarak adlandırıldı.

İnsanlar acı çekmedikleri zaman kendi acılarını hatırlayamıyorlarsa, başkalarının acılarıyla empati kurmaları ne kadar olasıdır?

Empati Boşluğunun Örnekleri

Empati boşluğunun örnekleri, çeşitli durumlarda ortaya çıkar ve farklı şekillerde gerçekleşir.

Kendi duygu ve davranışlarımızı değerlendirmek söz konusuysa, empati boşluğu şunları yapmamıza neden olabilir:

• Eğer şu anda sakinsek, yaklaşan stresli bir olaya karşı sakin kalma becerimizi, olduğundan büyük görmek,
• Sadece şu anda istek duymamak için kahve gibi bağımlılık yapan bir maddeyi tüketirsek, tüketmeyi bırakabilme olasılığımızı büyütmek,
• Birine karşı artık hislerimiz yoksa, geçmişte ona olan duygularımızın, yargılarımızı nasıl etkilediğini hafife almak.

Başkalarının duygu ve davranışlarını değerlendirmek söz konusu olduğundaysa, empati boşluğu şunlara sebep olabilir:

• Eğer konu üzerinde duygularımızı paylaşmadıysak, gergin olan birinin, neden böyle davrandığını anlamakta zorlanmak,
• Diğer insanların bize karşı, bizim onlara hissettiklerimizle aynı duygulara sahip olmadığını görmekte güçlük çekmek,
• Şu anda sakinsek, bir kişinin bir şeye öfkelendiğinde nasıl davranacağını tahmin etmekte zorlanmak.

Açlık, arzu, korku veya acı gibi faktörler söz konusu olduğunda, içsel güdülerin (İng: "visceral drives") karar verme üzerindeki etkisinin hafife alınması da empati boşluğunun, insanları nasıl etkileyebileceğine dair dikkate değer bir örnektir.^{[3], [4], [5]}

USC News

İnsanlar, belirli bir durumda mantıklı ve kontrollü bir şekilde hareket edeceklerine inanırlar. Fakat gelecek hakkında düşünürken, içsel güdüleri aktif olarak deneyimleyemezler. Dolayısıyla bu güdülerin etkisinin göz ardı edilmesi, empati boşluğunun yaşanmasına neden olur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Bu gibi durumlarda empati boşluğunun etkisi o kadar güçlü olabilir ki, belirli bir durumda yanıldığı geçmişte defalarca kanıtlanmış olsa bile, insanlar o durumla düzgün bir şekilde başa çıkabileceğini varsaymaya devam edebilirler.

Empati Boşluğunun Türleri

Farklı tür empati boşluklarını sınıflandırmak için kullanılabilecek birkaç kriter vardır.^[6] İlk olarak, iki tür empati boşluğunu birbirinden ayıran sıcak/soğuk ayrımından söz edebiliriz:

• Soğuk-sıcak empati boşluğu: Bir kişi soğuk, yani duygusal olarak nötr durumdayken, sıcak, yani belirli bir duygu durumda olan kişiyi anlamakta zorluk çekiyorsa, soğuktan sıcağa empati boşluğu gerçekleşir. Genellikle duyguların, dürtülerin ve içsel güdülerin etkisini hafife almanın bir sonucu olarak bu tür bir boşluk yaşanır. Şu anda sakin olan biri, üzgün olduğu durumda nasıl davranacağını tahmin etmeye çalışırken soğuk-sıcak empati boşluğunu yaşayabilir.
• Sıcak-soğuk empati boşluğu: Tam tersi olarak, bir kişi belirli bir duygu durumundayken, nötr haldeki kişinin duygularını anlayamadığında, sıcaktan soğuğa empati boşluğu oluşur. Aynı şekilde, genellikle duyguların, dürtülerin ve içsel güdülerin o anda üzerimizde olan etkisini hafife almaktan dolayı ortaya çıkabilir. Bir konuya karşı tutkulu olan kişi, aynı konuya karşı tutkulu olmayan insanların nasıl hissettiğini anlamaya çalıştığında bu tür empati boşluğunu deneyimleyebilir.

Aynı zamanda empati boşluğu, diğer iki önemli kritere göre sınıflandırılır:^[6]

• İçsel/Kişiler arası ön yargı: İçsel (İng: "intrapersonal") empati boşluğu, insanlar kendi düşünceleri, duyguları ve davranışlarını göz önünde bulundurduğu zaman ortaya çıkar. Tam tersi biçimde, insanlar bir başkasının düşünceleri, duyguları ve davranışlarını dikkate almaya çalıştıklarında, kişiler arası (İng: "interpersonal") empati boşluğu yaşanır.
• Geriye dönük/ İleriye dönük ön yargı: Geriye dönük (İng: "retrospective") bir empati boşluğu, insanlar geçmişte olan şeyler hakkında düşündüklerinde ortaya çıkar. Diğer taraftan, ileriye dönük (İng: "prospective") empati boşluğu, gelecekte olacak şeyler hakkında tahmin yürütüldüğünde yaşanır.

Her empati boşluğu, bu üç kritere göre sınıflandırılabilir: Geçmişte neden duygusal bir şekilde davrandığımızı anlayamadığımız bir durum (örneğin, stresli bir iş görüşmesinde neden iyi performans gösteremediğimizi düşünmek); soğuktan sıcağa, içsel ve geriye dönük empati boşluğunu içerir.

Grup Dışı Empati Boşluğu

"Grup dışı empati boşluğu" ("gruplar arası empati boşluğu" olarak da adlandırılır); insanların, gruplarının dışındakilerden çok, kendi gruplarının üyelerine karşı daha fazla empati göstermelerine neden olan bilişsel bir ön yargıdır. Bu tür bir durumda, insanların kendi sosyal gruplarının bir parçası olarak tanımladıkları kişilerin zihinsel durumlarını anlama ve paylaşma olasılıkları daha yüksektir.^{[7], [8]}

Grup dışı empati boşluğunun örnekleri olarak, farklı bir ırktan olan ya da kendilerinden farklı bir siyasi partiye destek veren kişilere karşı empati gösterme olasılığının daha düşük olması gösterilebilir.^{[9], [10]} Bu konuda daha fazla bilgiyi, Sosyal Kimlik Teorisi ile ilgili bu yazımızdan alabilirsiniz.

The Hive

İnsanlar Neden Empati Boşlukları Yaşar?

Empati boşlukları yaşanmasının temel nedeni, insan bilişinin duruma bağlı (İng: "state-dependent") olmasıdır, yani bilgiyi işleme ve karar verme şeklimiz, büyük ölçüde o andaki zihinsel durumumuza bağlıdır.^[10]

Kendimizi tok hissettiğimizde, aç olduğumuz zaman nasıl davranacağımızı tahmin etmek zordur, çünkü şu anda zihinsel durumumuz, o andan çok farklıdır.^[11] Esasen bu örnekte anlamamız gereken şey, zevk aldığımız bir şeyi arzuladığımızda, bu arzunun zayıf olduğu bir durumdayken ve özellikle de arzuladığımız şeyi karşıladıktan hemen sonra nasıl hissedeceğimizi hayal etmenin zor olmasıdır.^{[12], [13]}

Buna ek olarak, empati boşluklarının, belirli durumlarda rol oynayan başka nedenleri de vardır. Örneğin, bir kişinin grubunun dışındaki insanlara karşı olan empati boşluğu, kişinin kime güven ve yardım sunacağını ayarlamak için sosyal grup etrafında sınırlar oluşturma ihtiyacına bağlanmıştır.^[7]

Ayrıca bazı faktörler, belirli durumlarda empati boşluğu yaşama olasılığımızı artırabilir. Örnek olarak kaygı, farklı bir sosyal gruba ait olarak algılanan insanlara karşı empati boşluğunu artırabilir.^[7]

Empati Boşluklarıyla Nasıl Başa Çıkılır?

Farklı Zihinsel Durumları ve Bakış Açılarını Gözünüzde Canlandırın!

Empati boşluğunu en aza indirmenin bir yolu, şu anda bulunduğunuzdan farklı bir zihinsel durumdayken nasıl hissedeceğinizi gözünüzde canlandırmaktır. Gelecekteki davranışınızı tahmin etmek, sadece ne yapacağınızı anlamaya çalışmak değil, önce nasıl hissedeceğinizi ve ne düşüneceğinizi gerçekten anlamaya çalışmak gerektiği anlamına gelir.^[13]

Medium

Farklı Bakış Açılarını Açıklayın!

Bazı durumlarda, özellikle bir başkasının empati boşluğunu azaltmaya çalışırken, o anda deneyimlediği bakış açısı yerine farklı bakış açılarını açıklamak faydalı olabilir. Örneğin biri, başkalarına karşı empati eksikliğini gösteriyorsa, o kişiye söz konusu eylemlerin ardındaki mantık ve bahsedilen kişilerin nasıl hissettiği açıklanabilir.

Ayrıca, empati boşluğunu sergileyen kişiden, insanların neden böyle davrandığının bir ya da iki nedenini bularak, bu eylemleri kendisinin açıklaması istenebilir.

Agora Bilim Pazarı

Williams Obstetrik Çalışma Kılavuzu

• Boyut: 19,5*27,5
• Sayfa Sayısı: 340
• Basım: 23
• ISBN No: 9786053550921

Devamını Göster

₺740.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Başkalarının Nasıl Davranacağını Düşünün!

Kendinize belirli bir diyete sadık kalıp kalamayacağınızı sormak yerine, içinde bulunduğunuz koşullar altında başka birinin bu diyete bağlı kalma olasılığının ne olduğunu kendinize sormak faydalı olabilir.^[14] Böylece durumu bağımsız ve duygusal olarak tarafsız bir biçimde değerlendirmek mümkün olabilir.

Geçmiş Eylemleri Düşünün!

Gelecekteki düşüncelerimizi, duygularımızı ve davranışlarımızı tahmin etmeye çalıştığımızda, genellikle nasıl düşüneceğimiz, hissedeceğimiz ve davranacağımıza dair güçlü bir gösterge olmasına rağmen geçmişi görmezden geliriz.

Örneğin diyetine bağlı kalmak isteyen birisiniz. Hedefiniz ise, işteyken sağlıksız atıştırmalıklardan uzak durmak. Ancak biliyorsunuz ki, her gün öğle saatlerinde dinlenme odasından kahve almaya gidiyorsunuz ve sonunda orada saklanan taze hamur işlerinden birini yiyorsunuz. Bu da diyetinizi sürdürmekte başarısız olduğunuz anlamına geliyor.

Empati boşluğu yüzünden, geçmişte pek çok kez başarısız olmuş olsanız bile, böyle bir durumda, bu hamur işlerine karşı gösterdiğiniz direnme davranışını abartmış olabilirsiniz. Bunun nedeni onları yemeyi seçtiğinizde, genellikle aç hissettiğiniz bir zamanda ve diyet anında çekici gözüken yemeğin doğrudan önünde olmanızdır.

Diyetinizi bozmanız durumunda, geçmişteki davranışınızı incelemek, dinlenme odasına aç girdiğinizde muhtemelen sağlıksız hamur işlerini yiyeceğinizi fark etmenizi sağlayabilir. Böylece sürekli olarak aynı zararlı davranışta bulunmak yerine, hedefinize ulaşmanızı sağlayacak şekilde eylemlerinizi değiştirme fırsatı elde edersiniz.

Diğer Önyargı Azaltma Tekniklerini Kullanın!

Empati boşluğu, bilişsel sistemimizin çalışma şekli nedeniyle deneyimlediğimiz bir bilişsel ön yargı olduğundan, farklı ön yargı azaltma teknikleri kullanılabilir. Ön yargı konusunda farkındalığımızı artırmak, akıl yürütme sürecimizi yavaşlatmak ve verdiğimiz kararlar için kişisel sorumluluğumuzu artırmak gibi teknikler sayesinde empati boşluğuyla başa çıkılabilir.