Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir!

Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir! Town Square
6 dakika
4,119
Tüm Reklamları Kapat

İddia

Dünya'daki en yüksek dağ ile en derin okyanus tabanı arasındaki fark 19 kilometre kadardır. Bu, Dünya'nın yarıçapının %0.29'u kadar ufaktır. Yani Dünya, bir bovling/bilardo topundan bile pürüzsüzdür!

Gerçek mi?

Sahte
Sahte

Gerçek Ne?

Dünya yüzeyindeki girinti ve çıkıntılar, Dünya'nın yarıçapına kıyasla çok ama çok daha küçük olmasına rağmen; bu pürüzsüzlük seviyesini bir bovling topu veya bir bilardo topuyla kıyaslamak doğru değildir. Bir bovling topunun yüzeyi Dünya'dan yaklaşık 40 kat, bir bilardo topunun yüzeyiyse Dünya'dan yaklaşık 100 kat daha pürüzsüzdür.

İddianın Kökeni

Dünya yüzeyindeki en yüksek dağdan en derin okyanus tabanına kadar olan mesafenin, Dünya'nın yarıçapına kıyasla çok ama çok daha küçük olduğu gerçeğini vurgulamak adına, Dünya'nın bir bovling topu veya bir bilardo topundan bile daha pürüzsüz olduğu söylenir. Tarih boyunca birçok bilim anlatıcısı bu iddiayı tekrarlamıştır: Neil deGrasse Tyson bunu söyledi. Phil Plait bunu söyledi. Evrim Ağacı olarak biz de bunu söyledik. Ne var ki bu iddia, yanlıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bilgiler

Önce, temel gerçeklerle başlayalım. Dünya üzerindeki 1-2 metre boyundaki ufacık canlılar olarak Dünya, bize ne kadar pürüzlü geliyor değil mi, dağlar, vadiler, tepeler, çukurlar... Buna bakan biri, Dünya'nın muazzam pürüzlülükte olan, inanılmaz miktarda girinti-çıkıntıya sahip olan bir kaya parçası olacağını düşünecektir - ki birçoğumuz da öyle düşünmektedir. Peki kendi hissiyatımızı bir kenara bırakacak olursak, Dünya'nın girinti-çıkıntılı olma miktarını, yani pürüzlülüğünü sayıya dökebilir miyiz?

Dünya Ne Kadar Pürüzsüzdür?

Ancak Dünya'nın en yüksek noktası, 8.848 metreyle Himalayalar'daki Everest Tepesi'dir. En derin noktası suyun 10.911 metrelik altındaki Mariana Çukuru'dur. Yani yüzeydeki en derin ve en yüksek nokta arasındaki fark 19.759 metredir. Ama Dünya, sadece yüzeyinden ibaret değildir. Gezegenimizin yüzeyinin altında birçok tabaka, kaya ve magma vardır ve sonuçta Dünya'nın yarıçapı, 6.378.000 metredir. Eğer bu iki sayıyı birbirine bölecek olursanız, yüzeydeki tüm pürüzlerin, gezegenimizin yarıçapının sadece %0.3 civarına denk geldiğini görebilirsiniz. Yani Dünya yüzeyindeki girinti çıkıntılar, Dünya'nın büyüklüğü yanında gerçekten de bir hiçtir.

Tüm Reklamları Kapat

Zaten bu nedenle uzaydan çekilen Dünya fotoğraflarında, karalar üzerinde bile girinti çıkıntılar görmeyiz. Sadece Güneş doğru açıda vurursa, bu girinti çıkıntıların yarattığı devasa gölgeler sayesinde yeryüzü şekillerini az çok kestirebiliriz. Ancak ne olursa olsun, bizim deneyimimiz ile uzaydan görülen arasında bariz bir fark vardır. Bu konuda daha fazla bilgiyi, "Sağduyularımız Dünya ve Uzay Konusunda Bizi Neden Yanıltıyor?" başlıklı yazımızdan alabilirsiniz.

Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan Ege Denizi
Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan Ege Denizi
NASA

Bunlar, temel gerçekler; ancak iddia, bundan ibaret değildir. İddia, Dünya'nın bir bovling topu kadar pürüzsüz olduğu veya bir bovling topundan bile daha pürüzsüz olduğudur. Yani bir bovling topunu Dünya boyutuna getirecek olsak veya Dünya'nı bir bolving topu boyutuna indirecek olsak, bovling topu yüzeyindeki girinti ve çıkıntılar arasındaki farkın, Dünya'nın yüzeyindeki girinti ve çıkıntılar arasındaki farktan daha büyük olacağı iddia edilmektedir. Bu, doğru mu?

Bovling Topu, Dünya'dan Daha Pürüzsüzdür!

Eğer bovling toplarının yüzeyine yönelik yapılan dijital taramaların sonuçlarını inceleyecek olursanız, bir bovling topunun yüzeyinde girinti çıkıntıları Dünya boyutuna getirecek olsak, Dünya boyutundaki bu bovling topunun, en küçüğü 10 metre, en büyüğüyse 200 metre olan aralıkta değişen tepeler ve çukurlara sahip olduğunu görürdük.[4] Bu girinti çıkıntılar, Dünya'daki girinti çıkıntılardan çok daha küçüktür. Kıyas olması bakımından, Eyfel Kulesi gibi küçük bir yapı bile 324 metre uzunluğa sahiptir. Dünya üzerindeki birçok dağ, tepe, vadi ve kanyon, binlerce metre uzunluğa erişmektedir. Dolayısıyla bir bovling topunun yüzeyi Dünya'dan dikkate değer miktarda (yaklaşık 40 kat) daha pürüzsüzdür.[2], [3] Peki ya bir bilardo topu?

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bilardo Topu da Dünya'dan Daha Pürüzsüzdür!

Burada, Phil Plait tarafından yapılan hesaplamayı kullanabiliriz:[1]

Dünya Bilardo Birliği'ne göre bir bilardo topunun çapı 2.25 inçtir [5.715 cm] ve toleransı +/- 0.005 inçtir [0.127 milimetre]. Bir diğer deyişle, bir bilardo topu üzerinde 0.005 inçten daha büyük bir girinti veya çıkıntı bulunmamalıdır. Bu, gerçekten çok pürüzsüzdür. İzin verilen yüzey pürüzlülüğünün, topun büyüklüğüne oranı, 0.005/2.25'ten, 0.00222 civarındadır.Dünya'nın çapı (ortalamada) 12.735 kilometredir. Yukarıdaki pürüzsüzlük oranını kullanacak olursak, eğer Dünya bir bilardo topu olsaydı, yüzeyinde 12.735 km x 0.00222'den yaklaşık 28 kilometrelik girinti ve çıkıntıların olması kabul edilebilir olurdu.Dünya üzerindeki en yüksek nokta 8.85 kilometre ile Everest Dağı'dır. En derin nokta 11 kilometre derinliğindeki Mariana Çukuru'dur. Bunlar, bir bilardo topunun izin verilen tolerans sınırları dahilindedir. Dolayısıyla bu konudaki şehir efsanesi doğrudur. Eğer Dünya'yı bir bilardo topu boyutuna indirecek olsaydınız, bir bilardo topundan bile pürüzsüz olurdu.

Bu, ilk etapta kulağa doğru gibi gelmektedir; ancak Dünya Bilardo Birliği'nin yönergelerinde, "yüzeydeki girinti çıkıntılar en fazla 0.005 inç olabilir" denmemektedir; topun çapının hata payı 0.005 inçten büyük olamaz denmektedir. Yani bu kural, topun pürüzsüzlüğü ile ilgili değil, yuvarlaklığı ile ilgilidir! Yani eğer bu 0.005 inç kuralını kullanıyorsak ve Dünya'yı buna göre ölçüyorsak, tepe ve çukurlarının pürüzlülüğü ile ilgili değil, topun yüzeyinin geometrik merkezinden uzaklığıyla ilgili bir ölçüm yapıyoruz demektir.[5]

Bunu şöyle düşünün: Zımpara kâğıtları, çok spesifik yüzey pürüzlülüğüne sahip olacak biçimde üretilen kâğıtlardır. 0.005 inçlik, yani 0.127 milimetrelik, yani 127 mikrometrelik bir yüzey pürüzlülüğü, ISO/FEPA standartları çerçevesinde yaklaşık olarak P120'lik bir zımpara kâğıdına denk gelmektedir.[6] Bu kâğıt üzerindeki girinti çıkıntılar, ortalamada 125 mikrometredir. Eğer bu doğru olsaydı, bir bilardo topunun yüzeyi yaklaşık olarak böyle gözükürdü:

P120 Zımpara Kâğıdı
P120 Zımpara Kâğıdı

Bir bilardo topunun bundan çok daha pürüzsüz olduğu aşikardır. Gerçek ve turnuva standartlarına uygun bir bilardo topunun yüzeyinde yapılan ölçümler, bilardo toplarının yüzeyindeki girinti çıkıntıların 0.00002 inç veya yaklaşık 0.5 mikrometre düzeyinde olduğunu göstermektedir.[7] Bu düzeyde bir zımpara kâğıdı bulmak mümkün değildir; çok ekstrem uygulamalar haricinde, bir zımpara kâğıdı en fazla 8.4 mikrometre düzeyinde pürüzlülüğe sahip olmaktadır ve bu bile, aşağıdaki gibi pürüzsüz gözükmektedir.

P2500 Zımpara Kâğıdı
P2500 Zımpara Kâğıdı
Amazon

Dünya, bir bilardo topu büyüklüğüne indirgenecek olsaydı, örneğin Mariana Çukuru 49 mikrometrelik bir derinliğe sahip olurdu.[8] Bu, bir bilardo topunun 0.5 mikrometrelik yüzey pürüzlülüğünden yaklaşık 100 kat daha pürüzlüdür.

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç

Bu bilimsel gerçekler ışığında, Dünya'nın bir bilardo topu veya bir bovling topundan daha pürüzsüz olduğunu iddia etmek mümkün değildir. Elbette bu, Dünya'nın bizim sandığımız kadar pürüzlü olduğu anlamına da gelmemektedir; zira bir bovling topundan 40 kat, bir bilardo topundan 100 kat pürüzlü bir gezegen bile hâlen neredeyse pürüzsüz sayılabilecek kadar pürüzsüzdür.

Eğer Dünya yüzeyinde parmaklarımız kadar hassas bir algılayıcıyı gezdirseydik, parmak uçlarımızın 0.00001 milimetrelik (yani 0.01 mikrometrelik) pürüzleri bile algılayabiliyor olmasından ötürü, Dünya'nın pürüzlerini rahatlıkla algılardık.[9] Ancak yine de biz 1-2 metrelik canlılar için Dünya'nın girinti çıkıntıları, gerçekte olandan çok daha devasa geldiği bir gerçektir. Belki Dünya bir bovling topu düzeyinde pürüzsüz değil ama; biz insanlar, adeta Bovling topu üzerinde yaşayan bakteriler gibiyiz ve algılarımız da buna göre şekilleniyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
34
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 24
  • İnanılmaz 12
  • Merak Uyandırıcı! 11
  • Tebrikler! 9
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 03:17:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10395

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir!. (26 Nisan 2021). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/10395
Bakırcı, Ç. M. (2021, April 26). Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/10395
Ç. M. Bakırcı. “Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 26 Apr. 2021, https://evrimagaci.org/s/10395.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Dünya, Bir Bovling Topu veya Bilardo Topu Kadar Pürüzsüz Değildir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 26, 2021. https://evrimagaci.org/s/10395.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close