Ay'da Hermatit Bulundu! Dünya'nın Oksijeni, Ay'ı Paslandırıyor Olabilir mi?
Yapılan Çalışmalar, Ay'daki Oksitlenmenin Dünya Kaynaklı Olabileceğini Gösteriyor!
Bu haber 4 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Çoğu gezegen bilimciyi şaşırtacak şekilde, Hawai'i Jeofizik ve Planetoloji Enstitüsü (HIGP)'nde yardımcı araştırmacı görevindeki Shuai Li liderliğide yürütülen çalışmada, Ay'ın yüksek bölgelerinde oksitlenmiş demir minerali olan Hermatit keşfedildi.
Demir, oksijenle oldukça reaktiftir. Dünya'da sıklıkla görülen kırmızımsı pası oluştururlar. Ancak Ay yüzeyinin ve katmanlarının oksijenle teması yoktur. Bu nedenle Ay yüzeyinde de bozulmamış demir oldukça yaygındır. Ayrıca Apollo görevinden gelen mineral örneklerinin hiçbirinde yüksek oranda oksitlenmiş demire rastlanmamıştır. Buna ek olarak, Güneş'ten gelen rüzgarların taşıdığı Hidrojen atomları, Ay yüzeyini bombalamakta ve demirin paslanıp Hermatit oluşturmasını zorlaştırmaktadır. Bu nedenle Ay yüzeyinde Hermatit bulunduğunun keşfi, oldukça beklenmeyen bir gelişmedir. Shuai Li konu hakkında şöyle diyor:
Bizim hipotezimiz, Ay yüzeyindeki Hermatit'in, Ay Dünya'nın manyetosferindeyken, güneş rüzgarlarının Dünya atmosferinin en dış katmanındaki oksijeni Ay yüzeyine milyarlarca yıl boyunca taşıyarak, Ay yüzeyindeki demiri oksitlemesiyle oluştuğu yönündedir.
Bu keşfe imza atmak için, Li, HIGP (Hawai'i Jeofizik ve Planetolj Enstitüsü)'li profesör Paul Lucey ve NASA JPL'de çalışan yardımcı yazarlar, Hindistan'ın Chandraayan-1 projesi içinde bulunan Ay Mineraloji Haritacısı (M3) tarafından elde edilen Hiperspektral Yansıma verilerini incelediler.
Bu keşif Li'nin 2018 yılında yaptığı Ay'daki donmuş suyun keşfinin devamı niteliğinde. Şöyle anlatıyor:
Kutup bölgelerinden elde edilen M3 verilerini incelediğimde, Ay'ın alçak bölgelerinde veya Apollo görevlerinden elde ettiğimiz bulgulardan farklılık gösteren spektral özellikler ve desenlere ulaşıldığını buldum. Ay'da su ve kayaların tepkime verip vermediğini merak ettim. Aylar süren incelemeler sonuncunda, Hermatit'e ait olan imzayi incelediğimi fark ettim.
Ekip, Hermatit'in bulunduğu bölgeleri buldular ve yüksek bölgelerde bulunan suyla ilişkilendirdiler ve Hermatit'in su kütlesinin kenar kısmında, her zaman Dünya'ya bakan kısmında daha yoğun olduğunu buldular. Li, şöyle diyor:
Ay'ın Dünya'ya yakın kısmında yoğunlaşan Hermatit, olayın Dünya ile ilişik olduğunu gösteriyor olabilir. Bu bana, Japon Kaguya görevinde yapılan, Ay Dünya'nın manyetosferi içindeyken, Güneş rüzgarlarının Dünya'nın atmosferinin en dış katmanını, Ay yüzeyine doğru sürükleyebileceğinin keşfini hatırlattı. Yani Dünya'nın atmosferindeki oksijen, Hermatit'in oluşumundaki ana oksidant olabilir. Su ve gezegenler arası toz da büyük roller oynamış olabilirler.
Ne ilginçtir ki, diğer bölgelerden daha az olmasına rağmen, Hermatit, Ay'ın Dünya'ya uzak olan, belki de oksijenin hiç ulaşamadığı bölgesinde de yok değil. Aslında Ay'ın yüksek kesimlerinde gözlemlenen az miktardaki (< ~0.1 ağırlık %) su da Dünya'ya uzak kısımdaki Hermatit oluşumuna sebep olmuş olabilir. Ki bu, su bakımından fakir, S-tipi asteroidlerdeki Hermatit oluşumunu yorumlamamıza da yardımcı olurdu.
Tüm Reklamları KapatBu keşif bizim kutup hakkında sahip olduğumuz bilgileri yeniden şekillendirecek. Dünya, Ay'ın yüzeyinin günümüzdeki haline gelmesinde büyük bir rol oynamış olabilir."
Araştırma ekibi şimdi, NASA'nın ARTEMIS görevlerinin kutup bölgelerinden Hermatit örnekleri getirebileceğini umuyor. Hermatit örneklerinin kimyasal imzaları Ay yüzeyindeki Hermatit'in Dünya kaynaklı oksijen tarafından oksitlenip oksitlenmediğini kanıtlayabilir. Ve böylece Dünya'nın atmosferinin yıllar içindeki gelişimini gözler önüne serebilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
13
-
4
-
3
-
3
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 20:56:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9308
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Science Daily. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
