Diyet Değiştirme Gibi Beslenme Müdahaleleri, Migren Ataklarını Azaltmaya Yardımcı Olabilir mi?
Yiyip İçtikleriniz, Migren Ataklarınızı Tetikliyor Olabilir!
Pixabay
- Özgün
- Beslenme Bilimi
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Migren, tekrarlayan ve orta şiddetli baş ağrıları ile teşhis edilen birincil bir baş ağrısı bozukluğudur. Bu baş ağrıları 4-72 saat arası sürebilmektedir. Migren ile ilişkili semptomlar arasında mide bulantısı, kusma, kokuya, sese ve ışığa karşı hassasiyet sayılabilir.[1] Migren, hem bireyler için hem de toplum için ciddi sosyal ve finansal sonuçları olan zayıflatıcı bir beyin hastalığıdır.[2] Migren insidansı hormonal etkiler nedeniyle kadınlarda erkeklere göre daha fazladır.
Migrenin patofizyolojisi tam olarak anlaşılmamakla birlikte migren ataklarının başlamasında genetik ve çevresel faktörler rol oynayabilir. Çeşitli endojen ve eksojen faktörler migren sıklığı ve şiddetini etkileyebilir. Kelman, yaptığı bir araştırmada migreni olan 1207 hastayı geriye dönük olarak inceleyerek, migren tetikleyicilerini sıklık sırasına göre şöyle sıralandığını bulmuştur:[3]
- stres (%79,7),
- kadınlarda hormonlar (%65,1),
- yememe (%57,3),
- hava durumu (%53,2),
- uyku bozukluğu (%49,8),
- parfüm veya koku (%43,7),
- boyun ağrısı (%38,4),
- ışıklar (%38,1),
- alkol (%37,8),
- duman (%35,7),
- geç uyuma (%32,0),
- ısı (%30,3),
- yemek yeme (%26,9),
- egzersiz (%22,1) ve
- cinsel aktivite (%5,2).
Anlaşıldığı üzere, migrende beslenmenin önemi göz ardı edilemeyecek ölçüde önemlidir. Bu yazımızda migren tetikleyicilerini ortadan kaldırmaya yönelik diyet yaklaşımlarından söz edeceğiz.
Migren Semptomlarını Tetikleyen Gıdalar
Migren hastalarının %27 - %30'u belirli gıdaların migren ataklarını tetiklediğini bildirmiştir.[3] Migreni tetiklediği bildirilen en yaygın yiyecekler; çikolata, kahve, fındık, salam, turunçgiller, peynir iken en yaygın içecekler; süt, alkollü içeceklerdir. En yaygın bileşenler ise kafein, monosodyum glutamat (MSG), yapay tatlandırıcılar, nitritler, gluten ve biyojenik aminler ( histamin, tiramin, feniletilamin) olarak belirlenmiştir.[4], [5] 2017 yılında yapılan bir çalışmaya göre, bireylerde tetikleyici faktörler ve migren atakları arasındaki ilişki incelenmiş ve tek diyet tetikleyicilerinin bireylerin <%7'sinde migren atakları ile ilişkili olduğu bulunmuştur.[6]
Şimdi, bahsettiğimiz migren tetikleyicilerinden bazılarını daha detaylı inceleyeceğiz.
Çikolata
Çikolata, migrenli kişilerin %2-22'sinde baş ağrılarının tetikleyicisi olarak bildirilmiştir. Yapılan bir çalışmaya göre migrende çikolataya maruz kalınan günlerin maruz kalınmayan günlere göre baş ağrısı ataklarının %2,5 oranında daha olası olduğu bildirilmiştir. Bu oranlar nispeten küçük olsa da göz ardı edilmemelidir.[7]
Alkol
Alkol, migren için bildirilen en sık diyet tetikleyicilerinden biridir. Yüksek histamin içeriğine sahip şarapların migren ataklarını tetikleme olasılığı daha yüksektir. Kesitsel çalışmaların çoğu alkol tüketimi ile migren prevelansı arasında ters bir ilişki bildirmiştir.[8]
Kafein
Kafein, dünya genelinde en yaygın kullanılan uyarıcıdır. Kahve, çay, enerji içecekleri, çikolata ve bazı ilaçlarda bulunur. Kafein alımıyla ilgili nüfusa dayalı çalışmalarda çelişkili sonuçlar bulunmasına rağmen çalışmaların büyük çoğunluğu kafein alımı ile baş ağrısı, migren, kronik günlük baş ağrısı prevelansının daha yüksek olduğunu bildirmiştir.[9]
İlginç bir şekilde, kafeinden uzak durmanın baş ağrılarını hızlandırabileceğine dair çalışmalar da mevcuttur. Bu baş ağrıları "kafein yoksunluğu baş ağrıları" olarak adlandırılmaktadır. Bireyler günde yaklaşık olarak aynı dozda kafein tüketemiyorsa ve düzenli bir kafein tüketim programı sürdüremiyorsa kafeinden arınmak iyi bir seçenek olabilir.[8]
MSG
MSG, dondurulmuş veya konserve yiyecekler, çorbalar, atıştırmalık yiyecekler, salata sosları, barbekü sosları, ketçap, baharat tuzları dahil olmak üzere çeşitli işlenmiş gıdalarda kullanılan bir lezzet arttırıcıdır. Yapılan bir çalışmada yüksek doz MSG'nin baş ağrısı ataklarını arttırabileceği sonucuna varılmıştır. Ancak bu çalışmadan elde edilen sonuçlar çelişkilidir.[10]
Biyojenik Aminler
Histamin
Histamin gıdalarda doğal olarak bulunabilen bir çeşit biyojenik amindir. Bazı balıklar, kabuklu deniz ürünleri, peynir, işlenmiş et, sığır, domuz eti, çilek, muz, ananas, domates gibi meyveler, bazı fermente gıdalar ve şarap, bira gibi alkollü içeceklerde bulunur. Yapılan bir çalışmada oral bir antihistamin ön tedavisinin ''histamin intoleransı sendromu'' olanlarda yüksek hitamin içerikli gıda/içecek ile beslendikten sonra baş ağrısı sıklığını azalttığı gösterilmiştir.[11]
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Tiramin
Tiramin, eski veya olgunlaşmış peynirler, füme veya salamura et, sosis, kırmızı şarap, bira, bakla, soya sosu, maya ekstratları, olgunlaşmış muz, avokado, incir, yağlı tohumlar gibi besinlerde bulunan biyojenik amindir. Yapılan bir çalışmada kronik migreni olan hastalar, kontrol grubu ve diğer baş ağrısı bozukluklarına sahip olan kişilere göre serum tiramin seviyeleri yüksek bulunmuştur.[12]
IgG Pozitif Gıdalar
Gıdalara karşı IgG spesifik antikorların belirlenmesi baş ağrısı veya migreni tetikleyebilecek gıdaları tanımlamanın bir başka yöntemidir. IgG pozitif gıdaların tanımlanmasının ve daha sonra bunlardan kaçınılmasının migren sıklığını azaltıp azaltmadığının belirlenmesi için 3 adet kontrollü randomize çalışma yapılmıştır. Bu üç araştırmadan ikisinde IgG pozitif gıdaları ortadan kaldıran diyetlerin migren ataklarını önleyici bir faktör olduğu öne sürülmüştür.[13], [14], [15]
PixabayMigren Semptomlarını Hafifletmeye Yönelik Diyetler
Glutensiz Diyetler
Glutensiz diyetler çölyak veya çölyak dışı gluten hassasiyeti olan bireylerde sıklıkla uygulanan diyetlerdendir. Bu bozuklukların her ikisinde de baş ağrısı ve migren gibi ekstra semptomları bulunabilmektedir. Baş ağrılarının glutensiz diyetler ile düzeltildiğine dair bir çalışma bulunmamasına rağmen, çölyak dışı gluten hassasiyeti bulunan kişiler üzerinde yapılan bir araştırmada başlangıca kıyasla glutensiz bir diyetin ekstraintestinal semptomlarda istatistiksel bir azalma olduğu görülmüştür.[16]
Eliminasyon Diyetleri
Eliminasyon diyetleri ile tetikleyici gıdalar, içecekler veya bileşenlerin tespit edilip diyetten çıkarılması hedeflenir. Tetikleyici gıdaları belirlemek için birkaç yöntem mevcuttur. Bunlardan ilki serolojik testlerin (IgG pozitif gıdalar testi, çölyak duyarlılığı testi vb..) kullanılması olacaktır. Bir diğer yaklaşım, Tetikleyici gıdaları belirlemek üzere bir besin tüketim günlüğü tutulmasıdır. Böylece baş ağrısı ataklarını arttırdığı tespit edilen besinler diyetten çıkarılarak semptomlarda rahatlama sağlanır.[8]
Düşük Yağlı Diyetler
Ferrara ve arkadaşlarının 83 migren hastası ile yaptıkları bir çalışmaya göre düşük yağlı (Besinlerden günlük <%20 yağ alımı) diyet alanların normal yağlı ( %25-30 yağ alımı) beslenenlere kıyasla migren sıklığı ve şiddetinde azalma olduğunu tespit etmişlerdir. Ancak düşük yağlı diyetlerin migren ataklarını azalttığın kanıtlanmasına dair daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.[17]
Yüksek Omega-3 ve Düşük Omega-6 Yağ Asidi Diyetleri
EPA ve DHA gibi omega-3 yağ asitlerinin daha az alımının yüksek migren atağı sıklığı ile ilişkili olduğu bildirilmiştir. Ancak yüksek omega-3 yağ alımından ziyade diyet örüntüsünün belirli bir omega-3/omega-6 yağ asidi oranına sahip olmasının migren ataklarını azaltmada daha etkili olacağı öne sürülmüştür. Bu denge inflamatuvar yanıtı azaltır, trombosit fonksiyonunu iyileştirir ve vasküler tonu düzenler. Bu nedenle beslenmede omega-3 yağ asitlerinden yüksek, omega-6 yağ asitlerinden düşük beslenmek migren ataklarını azaltmaya yardımcı olabilir.[18]
Ketojenik Diyetler
Ketojenik diyetler, ilk başlarda epilepsi hastalığının tedavisinde uygulanmaya başlansa da gün geçtikçe yaygınlığı artmaktadır. Günümüzde çeşitli hastalıkların tedavisinde de olumlu sonuç alınabileceğine dair araştırmalar devam etmektedir. Bu diyet, karbonhidrat alımında ciddi bir azalma (<20 gr/gün) ile vücudun enerji ihtiyacının keton cisimciklerinden karşılandığı bir diyet türüdür. Aynı zamanda ketojenik diyetler migren baş ağrısının önlenmesinde kullanılmıştır. Di Lorenzo ve arkadaşlarının yaptığı kapsamlı bir çalışmaya göre sıkı bir ketojenik diyetin kısa süreli ketozis sırasında migren ataklarını iyileştirdiğine dair sonuçlara varılmıştır.[19]
Düşük Sodyum Diyeti
Diyet sodyum alımı kan basıncını değiştirerek baş ağrısı ataklarını etkileyebilmektedir. Bu bağlamda hipertansiyonun önlenmesi için diyet yaklaşımlarını içeren DASH diyeti prehipertansiyonu olan migren hastaları için faydalı olabilir.[20] Ancak diyet sodyum alımının baş ağrısı üzerine etkilerini kesinleştirmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Migren ile İlişkili Besin Ögeleri
Migren hastalarının baş ağrısı semptomlarını azaltmaya yönelik çeşitli ilaç ve diyet müdahalelerinin yanında D vitamini, B vitaminleri, magnezyum, koenzim Q10, ALA ve L-karnitin gibi çeşitli besin bileşenlerinin kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır.[21] Şimdi bu bileşenlerden bazılarını daha yakından inceleyeceğiz.
D Vitamini
Yapılan bir çalışmaya göre D vitamini düzeyi düşük olan bireylerde baş ağrısının daha yaygın olduğu bildirilmiştir.[22] Ayrıca yapılan vaka çalışmaları D vitamini takviyelerinin baş ağrısı ve migren üzerine olumlu etkileri olduğunu bildirmiştir.[23] Ancak tek başına D vitamini takviyesinin migren veya baş ağrısı sıklığını azalttığına dair yeterli kanıt mevcut değildir.
Magnezyum
Amerikan Nöroloji Akademisi (AAN) migreni önlemede magnezyum takviyesinin etkisini kanıt B düzeyinde ortaya koymuştur. Önerilen magnezyum takviyesi dozu günde 400 mg'dır. Çeşitli klinik çalışmalar magnezyum takviyesinin migren ataklarına iyi geldiğine dair sonuçlara ulaşmıştır.[21], [24], [25]
Riboflavin
Amerikan Nöroloji Akademisi ve Kanada Baş Ağrısı Derneği, migrenli bireylerde riboflavinin önemini vurgulamaktadır. Yetişkin migrenlilere önerilen günlük riboflavin dozu 400 mg'dır.
Sonuç
Bireylerin yaşantısını böylesine etkileyen migrende besinlerin olası etkileri yadsınamaz. Ancak ne yazık ki her migren hastası için migreni tedavi edebilecek bir beslenme tedavisi henüz literatürde mevcut değildir. Bunun için daha fazla sistematik çalışmaya ihtiyaç vardır. O zamana kadar temel yaşam tarzı müdahaleleri ile migrenin ilerlemesini önlemek hedeflenebilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ SAGE Publications. (2013). The International Classification Of Headache Disorders, 3Rd Edition (Beta Version). SAGE Publications, sf: 629-808. doi: 10.1177/0333102413485658. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. J. Steiner, et al. (2018). Migraine Is First Cause Of Disability In Under 50S: Will Health Politicians Now Take Notice?. The Journal of Headache and Pain, sf: 1-4. doi: 10.1186/s10194-018-0846-2. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b L. Kelman. (2007). The Triggers Or Precipitants Of The Acute Migraine Attack. SAGE Publications, sf: 394-402. doi: 10.1111/j.1468-2982.2007.01303.x. | Arşiv Bağlantısı
- ^ V. T. Martin, et al. (2001). Toward A Rational Understanding Of Migraine Trigger Factors. Medical Clinics of North America, sf: 911-941. doi: 10.1016/S0025-7125(05)70351-5. | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. T. Fukui, et al. (2008). Trigger Factors In Migraine Patients. Arquivos de Neuro-Psiquiatria, sf: 494-499. doi: 10.1590/S0004-282X2008000400011. | Arşiv Bağlantısı
- ^ F. Peris, et al. (2016). Towards Improved Migraine Management: Determining Potential Trigger Factors In Individual Patients. SAGE Publications, sf: 452-463. doi: 10.1177/0333102416649761. | Arşiv Bağlantısı
- ^ V. T. Martin, et al. (2016). Diet And Headache: Part 1. Wiley, sf: 1543-1552. doi: 10.1111/head.12953. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b c V. T. Martin, et al. (2016). Diet And Headache: Part 1. Wiley, sf: 1543-1552. doi: 10.1111/head.12953. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. J. SHIRLOW, et al. (1985). A Study Of Caffeine Consumption And Symptoms: Indigestion, Palpitations, Tremor, Headache And Insomnia. International Journal of Epidemiology, sf: 239-248. doi: 10.1093/ije/14.2.239. | Arşiv Bağlantısı
- ^ Y. Obayashi, et al. (2016). Does Monosodium Glutamate Really Cause Headache? : A Systematic Review Of Human Studies. The Journal of Headache and Pain, sf: 1-7. doi: 10.1186/s10194-016-0639-4. | Arşiv Bağlantısı
- ^ F. Wantke, et al. (2006). The Red Wine Provocation Test: Intolerance To Histamine As A Model For Food Intolerance. Oceanside Publications Inc., sf: 27-32. doi: 10.2500/108854194778816599. | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. D’Andrea, et al. (2013). The Role Of Tyrosine Metabolism In The Pathogenesis Of Chronic Migraine. SAGE Publications, sf: 932-937. doi: 10.1177/0333102413480755. | Arşiv Bağlantısı
- ^ K. Alpay, et al. (2010). Diet Restriction In Migraine, Based On Igg Against Foods: A Clinical Double-Blind, Randomised, Cross-Over Trial. SAGE Publications, sf: 829-837. doi: 10.1177/0333102410361404. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. Mitchell, et al. (2011). Randomised Controlled Trial Of Food Elimination Diet Based On Igg Antibodies For The Prevention Of Migraine Like Headaches. Nutrition Journal, sf: 1-9. doi: 10.1186/1475-2891-10-85. | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. I. Aydinlar, et al. (2012). Igg-Based Elimination Diet In Migraine Plus Irritable Bowel Syndrome. Wiley, sf: 514-525. doi: 10.1111/j.1526-4610.2012.02296.x. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. Elli, et al. (2016). Evidence For The Presence Of Non-Celiac Gluten Sensitivity In Patients With Functional Gastrointestinal Symptoms: Results From A Multicenter Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Gluten Challenge. Nutrients, sf: 84. doi: 10.3390/nu8020084. | Arşiv Bağlantısı
- ^ L. A. Ferrara, et al. (2015). Low-Lipid Diet Reduces Frequency And Severity Of Acute Migraine Attacks. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, sf: 370-375. doi: 10.1016/j.numecd.2014.12.006. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. R. Jahromi, et al. (2019). Association Of Diet And Headache. The Journal of Headache and Pain, sf: 1-11. doi: 10.1186/s10194-019-1057-1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ C. D. Lorenzo, et al. (2014). Migraine Improvement During Short Lasting Ketogenesis: A Proof-Of-Concept Study. Wiley, sf: 170-177. doi: 10.1111/ene.12550. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Amer, et al. (2014). Effects Of Dietary Sodium And The Dash Diet On The Occurrence Of Headaches: Results From Randomised Multicentre Dash-Sodium Clinical Trial. BMJ Open, sf: e006671. doi: 10.1136/bmjopen-2014-006671. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b E. Nattagh-Eshtivani, et al. (2018). The Role Of Nutrients In The Pathogenesis And Treatment Of Migraine Headaches: Review. Biomedicine & Pharmacotherapy, sf: 317-325. doi: 10.1016/j.biopha.2018.03.059. | Arşiv Bağlantısı
- ^ K. V. Knutsen, et al. (2010). Vitamin D Status In Patients With Musculoskeletal Pain, Fatigue And Headache: A Cross-Sectional Descriptive Study In A Multi-Ethnic General Practice In Norway. Scandinavian Journal of Primary Health Care, sf: 166-171. doi: 10.3109/02813432.2010.505407. | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. Iannacchero, et al. (2015). P060. Vitamin D Deficiency In Episodic Migraine, Chronic Migraine And Medication-Overuse Headache Patients. The Journal of Headache and Pain, sf: 1-2. doi: 10.1186/1129-2377-16-S1-A184. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. T. Esfanjani, et al. (2012). The Effects Of Magnesium, L-Carnitine, And Concurrent Magnesium–L-Carnitine Supplementation In Migraine Prophylaxis. Biological Trace Element Research, sf: 42-48. doi: 10.1007/s12011-012-9487-5. | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Köseoglu, et al. (2008). The Effects Of Magnesium Prophylaxis In Migraine Without Aura. Magnesium research. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2025 22:24:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11761
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
