Dans Çılgınlığı Nedir? Altı Yüzyıl Önce Almanya'daki Ölüm Dansı Nasıl Başladı?
Smithsonian Magazine
- Çeviri
- Dünya Tarihi
1574 yılında, Almanya'daki Aachen şehrinin sakinleri evlerinden sokaklara dökülüp kontrolsüz bir biçimde dans etmeye başladılar. Bu ilk büyük dans etme salgını (İng: "Choreomania") birkaç yıl içinde Avrupa'nın çoğu bölgesine sıçrayacaktı.
Bugüne kadar, uzmanlar dans edenleri yorgunluktan tüketen bu deliliğe neyin neden olduğundan emin olamadılar. 1888'de yayınlanan The Black Death and The Dancing Mania adlı kitaba göre, Aziz John Dansı denilen Almanya'daki salgın, bu çılgınlığın ne ilk ne de son örneğiydi. Justus Friedrich Karl, Hecker Aziz John Dansı'nı özgün bir biçimde şöyle tasvir etmişti:[1], [2]
El ele tutuşup halkalar oluşturdular. Duyularının kontrolünü kaybetmiş gibi, izleyenlere aldırış etmeden ve sonunda bitkinlikten yere yığılana dek vahşi bir hezeyanla saatlerce dans etmeye devam ettiler. Daha sonra, şiddetli bir baskıdan yakınarak ölüm döşeğindeymiş gibi inlediler. Bellerinden kumaşlarla sıkıca sarıldıklarında iyileştiler ve şikayetleri bir sonraki nöbete kadar son buldu.
Hastalık; Hollanda ve Belçika'daki Liege, Utrecht, Tongres gibi Ren Nehri civarındaki şehirlere yayıldı. Farklı zamanlarda ve durumlarda, bu çılgınlığa "Aziz Vitus Dansı" ismi takıldı. Orta Çağ boyunca, kilise dans edenlerin şeytan tarafından ele geçirildiğine veya muhtemelen bir aziz tarafından lanetlendiğine hükmetti. Bu çılgınlığa "Tarantizm" denilen İtalya'da, bu duruma örümcek ısırığının veya araknitin enjekte ettiği zehrin tesirinin neden olduğuna inanılıyordu.
Daha modern açıklamalar, çavdarın üzerinde oluşan bir mantarın ürettiği bir toksini suçlu buldu. Steven Gilbert ergot zehirlenmesinin veya ergotizmin, Claviceps purpurea (Çavdar mahmuzu) mantarının ürettiği psikoaktif kimyasallar sayesinde halüsinasyona, kasılmalara ve kuruntulara neden olabileceğini belirtti.
Ancak Robert E. Bartholomew Skeptical Inquirer'ın Temmuz/Ağustos 2000 sayısındaki makalesinde, bu tuhaf kontrol edilemeyen danstan etkilenen bölgelerin hepsinin çavdar tüketen insanlara ev sahipliği yapmadığına dikkat çekti. Üstelik, salgınlar her zaman mantarların oluştuğu yağışlı mevsimlerde ortaya çıkmamıştı.[3]
Daha sonra Aziz Vitus Dansı; çocuklarda ortaya çıkıp kolda, bacakta ve yüzde istem dışı seğirmelere neden olan bir bozukluk olan Sydenham Koresi ismini aldı. Ancak, bu hastalıkta gözlenen seğirmeler dans etme çılgınlığı hakkında anlatılanlara benzemiyordu.
John Waller'ın BBC'de yazdığına göre, kayda değer diğer bir salgın da 1518 yılında Strazburg şehrinde ortaya çıktı. Salgın, temmuz ayında Frau Troffea adında bir kadının dans etmesiyle başladı. Bir ay içinde 400 kişi bu deliliğe katıldı. Bu salgın, muhtemelen kurbanların dans etmeye ve iyi hissetmeye ihtiyacı olduğunu düşünen iyi niyetli görevliler yüzünden daha da kötüleşti. Öyle ki görevliler dansçılar için lonca salonları ayarladılar. İnsanları etkilemek için de profesyonel boru ve davul çalgıcıları ile dansçılar tuttular.[4]
Waller'ın açıklamasına göre 1518 yılında Strazburglular kıtlıkla, hastalıkla ve doğaüstü güçlerin onları dans etmeye zorladığı düşüncesiyle mücadele ediyordu. 1374'te, Ren yakınlarındaki bu bölge başka bir salgının, yani asıl salgın olan Kara Veba'nın yaralarını sarmaya çalışıyordu. Waller'ın iddiasına göre dans edenler yoğun bir psikolojik baskı altındaydı ve bu stres nedeniyle uzun süre dans etmek için ihtiyaç duydukları trans haline girebiliyordu. Waller, dans etme çılgınlığını kitlesel bir histeriye bağladı.[5]
Bartholomew ise buna karşı çıktı. Dönemin kayıtlarından yola çıkarak, dans edenlerin çoğunlukla başka bölgelerden olduğuna dikkat çekti. Varsayımına göre, bu kişiler hacıydı:
Dans edenlerin davranışları tuhaf olarak nitelendiriliyordu. Çünkü, Hristiyan geleneğinin parçası olan eylemler sergilemelerine ve İsa'ya, Meryem'e ve bazı azizlere şapellerde ve tapınaklarda saygılarını sunmalarına rağmen, diğer unsurlar tanıdık değildi. Radulphus de Rivo'nun kroniği Decani Tongrensis'e göre, 'Bu tuhaf tarikat, ilahilerinde daha önce hiç duyulmamış şeytanları zikrediyordu.'
Petrus de Herenthal ise Vita Gregorii XI adlı eserinde 'Aachen'a gelen görülmemiş bir tarikatın' varlığından söz etmişti. The Chronicon Belgicum Magnum adlı kronik bu kişilerden 'dans eden tarikat' diye bahsediyordu.
Evrim Ağacı'ndan MesajEvrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Belki de birkaç kişi bu tuhaf ritüellerine başladığında, diğerleri de kontrol edemedikleri bir etki altında olduklarını iddia edip onlara katıldı. Böylece, bu tarz kontrolsüz davranışlara karşı koyacak toplumsal yasaklar engellenebilirdi.
Kısacası, dans çılgınlığının nedeni hala gizemini koruyor gibi görünüyor. Bu gizem, Avrupa tarihinin ilgi çekici bir parçası olmaya şimdilik devam edecek.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
23
-
20
-
9
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Smithsonian Magazine | Arşiv Bağlantısı
- ^ J. F. K. Hecker. The Black Death, And The Dancing Mania. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Gutenberg | Arşiv Bağlantısı
- ^ Biotech. Sect. 1--St. John's Dance. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Biotech | Arşiv Bağlantısı
- ^ R. E. Bartholomew. Rethinking The Dancing Mania. (1 Temmuz 2000). Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2023. Alındığı Yer: Skeptical Inquirer | Arşiv Bağlantısı
- ^ BBC News. Bbc - Today. Alındığı Tarih: 1 Temmuz 2023. Alındığı Yer: BBC News | Arşiv Bağlantısı
- ^ E. Weir. (2005). Mass Sociogenic Illness. CMAJ, sf: 36-36. doi: 10.1503/cmaj.045027. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 11:59:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15010
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Smithsonian Magazine. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
