Yapay Genel Zeka İnsanlığın Son İcadı Olabilir!

Bu yazı, Forbes isimli kaynaktan çevrilmiştir.

Yapay zekanın yalnızca satranç oynamakla veya yazılar yazmakla kalmadığı, aynı zamanda kavrayamayacağımız şekillerde insanı geride bırakacağı bir gelecek düşünün... Hayır, bu sadece bir bilimkurgudan ibaret değil. 2024 Nobel Fizik Ödülü ve 2018 Turing Ödülü'nün sahibi Geoffrey Hinton gibi önde gelen yapay zeka araştırmacılarının, kendi yaşamlarımız içerisinde gerçekleşebileceğine inandığı ve birçoğunun geceleri uykusunu kaçıran bir "gerçek hayat" senaryosu. Nasıl mı? Gelin, konuya bir bakış atalım.

Yapay Genel ve Süper Zekayı Farklı Kılan Nedir?

Günümüzde yapay zeka sistemleri, ne kadar etkileyici olsalar da insan beyni ile karşılaştırıldığında bir hesap makinesi gibidir. Belirli görevlerde üstün başarı gösterebilirler, ancak insan zekasını tanımlayan geniş anlayış ve uyarlanabilirlik yeteneğinden henüz yoksundurlar. Bu nedenle yapay dar zeka olarak sınıflandırılırlar. Ancak, en az bir insan kadar zeki olan ve genel bir bilişsel performans gösterebilen özerk bir sistemi ifade eden yapay genel zekaya gelindiğinde ise iş farklı bir boyut kazanmaktadır.

Biyoloji tarafından sınırlanan insan zekasının aksine, transistörlerin zaman ölçeğindeki bir yapay genel zeka sistemi, potansiyel olarak karmaşık problemleri bizim çözebileceğimizden milyonlarca kat daha hızlı ve etkili bir biçimde çözebilir. Tüm bilimsel makaleleri dakikalar içerisinde okuyup anlayabilen veya biz uyurken iklim değişikliği için çözümler üretebilen bir varlık düşünün. Böyle bir optimizasyon sürecinin var olması, uzmanların zeka patlaması olarak adlandırdığı bir durumu tetikleyebilir. Bir yapay genel zeka sistemi, yalnızca saatler içerisinde bizim yetişemeyeceğimiz ve dolayısıyla kontrol edemeyeceğimiz hızlarda üstel bir artış izleyerek çok ama çok zeki bir hale gelebilir. Bu nedenle birçok yapay zeka uzmanı, bir kez yapay genel zekaya ulaşıldığında sistemin kendisinin hızla süper zeki bir yapay zeka sistemine, yani bilinen ismiyle yapay süper zekaya evrileceğini düşünmektedir.

Madalyonun İki Yüzü

Yapay süper zeka, hastalıkların kökünü kazımaktan, yaşlanmayı tersine çevirmeye; küresel ısınmayı çözmekten, kuantum fiziğinin sırlarını açığa çıkarmaya kadar insanlık olarak en büyük zorlukların üstesinden gelmemize ve evrenin gizemlerini aydınlatmamıza muazzam derecede yardımcı olabilir. Ancak aynı güç, insan değerleri ve çıkarlarıyla uygun bir şekilde hizalanmadığı takdirde, türümüz ve medeniyetimiz için varoluşsal bir tehdit de oluşturabilir.

Kanseri ortadan kaldırmakla görevlendirilmiş süper zeki bir sistemi düşünün. Uygun kısıtlamalar olmadan böyle bir sistem, kanseri ortadan kaldırmanın en etkili çözümünün tüm biyolojik yaşamı ortadan kaldırmak olabileceğine karar verebilir. Böylece kanser, en azından Dünya sınırları içerisinde, sonsuza dek engellenmiş olur. Ne de olsa kanseri başta mümkün kılan, biyolojik yaşamın varlığıdır. Sanılanın aksine bu tarz bir senaryo, yapay zekanın kötü niyetli olmasını veya yapay zekanın bilinç kazanarak şeytani bir amaç gütmeye başlamasını da gerektirmez. Bizden daha zeki bir sistemin öngörülemez doğası, varoluşsal risk yaratmaya yeterlidir. Üstün zekası ile böyle bir makine, bizim anlayamayacağımız bir mantıkla çalışabilir.

Yukarıda, ünlü YouTube popüler bilim kanalı Kurzgesagt'ın, "Yapay Zeka: İnsanlığın Son İcadı mı?" başlıklı bir videosunu görüyorsunuz. Videoda yapay genel zeka, zeka patlaması ve süper zeka gibi konular ile bunlara dair güvenlik endişelerine yer veriliyor. Videodan ilginç ve düşündürücü bulduğumuz bazı kısımlara burada ayrıca yer vermek istiyoruz. Bu kısımlar şöyle:

İnsanlar, rekabet olmaksızın Dünya'ya hükmediyor. Ancak bunu değiştirebilecek bir şey yaratmak üzereyiz: son icadımız, en güçlü araç, silah veya belki de bir varlık: Yapay Süper Zeka. Bu kulağa bilim kurgu gibi geliyor, bu yüzden baştan başlayalım.

[...] İlerleme başlangıçta yavaştı ve sonra katlanarak hızlandı.

[...] Bugün, ihtiyaçlarımıza uygun, bizim tarafımızdan bizim için yaratılmış bir dünyada yaşıyoruz. Bu inanılmaz derecede yeni. Buraya gelmenin ne kadar zor olduğunu unutuyoruz. Zeka merdivenindeki adımların ne kadar büyük olduğunu ve onları tırmanmanın ne kadar uzun sürdüğünü unutuyoruz. Ancak bunu yapmayı bir kez başardığımızda, bir anda dünyanın en güçlü hayvanı olduk. Ancak bunu değiştirme sürecinde olabiliriz. Bize gezegeni fethetme gücünü veren şeyde [zeka] daha iyi olabilecek makineler inşa ediyoruz. İnsanlığın son icadı.

[...] Böyle bir zeka patlaması, gerçek bir süper zeki varlığa yol açabilir. Böyle bir varlığın neye benzeyeceğini, motivasyonlarının veya hedeflerinin ne olacağını, iç dünyasında neler olacağını bilmiyoruz. Bir süper zekaya, sincapların bize olduğu kadar gülünç derecede aptal gelebiliriz. Üstelik onun düşünme biçimini bile anlayamadan. Bu hipotetik senaryo, birçok insanı uykusuz bırakıyor. İnsanlık, diğer tüm hayvanlardan daha akıllı hale gelen tek örnektir ve daha az zeki olarak algıladığımız varlıklara karşı nazik olmadık. Yapay genel zeka, insanlığın son icadı olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

[...] İnsanlık, bir sonraki adımda neler olacağına hazır değil. Ne sosyal olarak, ne ekonomik olarak, ne de ahlaki olarak.

Bu videonun kaynak ve ileri okuması için bu bağlantıya gidebilirsiniz.

Görseli hazırlayan: Future of Life / Görseli çeviren ve düzenleyen: Mücahid Köse (Evrim Ağacı)

Zamana Karşı Yarış

Bir yapay genel zeka sistemi geliştirmek, sadece teknik bir meydan okuma değil; kendi yaratımımızı kontrol altında tutup tutamayacağımızdan emin olmak için de zamana karşı verilen bir yarıştır. Yapay zekanın yetenekleri geliştikçe yönetişim, güvenlik, etik ve insan iradesi hakkında önemli sorularla yüzleşiyoruz. Yapay zeka, yalnızca insan kadar zeki olmakla kalmayıp, bu zekasını kendi kodlarını geliştirmeye veya yeniden yazmaya kullanabilecek kadar güçlü hale geldiğinde yapay zekayı insan değerleri ve çıkarlarıyla uyumlu hale getirmek ayrıca bir önem kazanmaktadır. Yapay zekada hizalama problemi, önem ve aciliyetle ele alınması gereken bir sorundur.

Her ne kadar süperzekaya giden yol önceden belirlenmiş olmasa da, yapay zekanın bir noktada insan zekasına ulaşıp onu aşması kaçınılmaz görünmektedir. Burada asıl soru, yapay genel zekanın geliştirilip geliştirilemeyeceği değil; onun gelişine nasıl hazırlanacağımızdır. Bu da yapay zeka güvenliğini sağlamaktan; yani yapay zeka güvenliğine yönelik yasal düzenlemeler getirmekten, sağlam güvenlik ve etik çerçeveler oluşturmaktan, teknoloji şirketlerinin ve hatta devletlerin kendi organlarının sıkı bir şekilde denetlenmesinden, güvenlik araştırmalarına yatırım yapmaktan ve de en önemlisi, yapay genel zekayı zenginlerin ve şirketlerin eline bırakmamaktan geçmektedir. Tüm bunlar, ancak dünya toplumlarının, bu yönde devletler ve BM gibi resmi kurumlar üzerinde baskı kurmasıyla, katı adımlar atmaya mecbur bırakmasıyla mümkün olabilir.

İnsanlık olarak muhtemelen tarihimizdeki en büyük sıçramanın eşiğindeyken, bugün attığımız adımlar, yapay genel zekanın insanlığın en büyük başarısı mı yoksa son icadı mı olacağını belirlemede kritik bir rol oynayacak. Keza zorluk, sadece teknik değil; aynı zamanda felsefi, etik ve her şeyden önce politiktir. Bu sorularla bugünden ilgilenerek, yapay genel zekanın insan potansiyelini artırdığı ancak onun yerini almadığı bir gelecek şekillendirilebilir. Bu durumda asıl soru şu olmaktadır: kolları sıvayıp işe koyulmak için ne duruyoruz?