Yandaşlığın İçindeki Görecelik

Yandaşlığın İçindeki Görecelik

İlk başta, yandaşlık nedir? Bunu dile getirmek çok daha mantıklıdır. Yandaşlık, genellikle bir kişinin ya da grubun, belirli bir kişi, grup ya da ideolojiye güçlü bir bağlılık göstererek, eleştirel düşünme ya da bağımsız bir değerlendirme yapmaksızın, sadece çıkarlarına hizmet eden ya da taraf olduğu düşünceyi savunma eğiliminde olmasına denir. Bu terim, özellikle siyasi ya da toplumsal bağlamda, bir kişinin ya da topluluğun, iktidar ya da popüler figürlerin yanında yer alması, onların politikalarını veya görüşlerini sorgulamadan savunması anlamında kullanılır.

Felsefi bir açıdan, yandaşlık, bireyin ya da topluluğun kendi düşüncelerini ve çıkarlarını başkalarınınkilerle özdeşleştirerek, özgür düşünme ve eleştirel yaklaşım sergilemektense, bir tür düşünsel tembellik veya bağımlılık içine girmesine yol açabilir. Bu durum, toplumsal yapılar içinde bireyin, grup düşüncesine ya da genel kabul gören görüşlere daha fazla bağlanmasını teşvik eder. Fakat bu bağlanma, bazen insanın kendi içsel sorgulamalarını engelleyebilir, hatta daha da tehlikeli bir hale gelebilir: Birey, sorgulamadan kabul ettiği ideolojiyi, doğru bildiği bir değer gibi savunmaya başlar.

Şimdi gelelim göreceliğe. Kısaca görecelik şöyledir: Felsefi anlamda görecelik, bir şeyin ya da bir olayın anlamının, değerinin veya doğruluğunun, belirli bir bakış açısına, kültüre, zamana, yere ya da bireysel deneyime göre değişebileceğini savunan bir yaklaşımdır. Görecelilik, genellikle nesnel gerçeklik ya da evrensel doğruların olmadığını öne sürer ve doğruluğun ya da ahlaki değerlerin kişisel ya da toplumsal koşullara bağlı olarak farklılık gösterebileceğini iddia eder. Bu anlayış, özellikle insan doğasının çok katmanlı ve farklı bakış açılarına sahip olduğu gerçeğini gözler önüne serer. Görecelilik, bazen bireylerin ya da toplumların dünyayı anlama biçimlerinin zenginliğini vurgular, ancak bir yandan da evrensel değerlerin varlığına olan inancı sorgular.

Şimdi konumuza gelelim. Siz, x bir konu üzerinde birçok kişiyle tartışıyorsunuz ve bazıları sizlerle aynı görüşte, bazıları ise karşıt görüşte. Karşıt görüşte olanlarla zaten zıtlaşmış bir tutum içerisindesiniz. Lakin, sizinle aynı fikirde olanlarla da görecelik bağlamında karşıt görüş sergilendiğini ve bunu kimsenin fark etmediğini göreceksiniz. Şöyle oluyor ki: Siz x konusunda üç kişiyle yandaş görüşte oluyorsunuz.

Lakin birinci kişi, x konusundaki yandaş görüşü çok derin değil. İkinci kişi ise, x konusunda birinci kişiye göre biraz daha derinlerde yandaşlık sağlıyor. Aynı şekilde, üçüncü kişi de ikinci ve birinci kişiye göre daha derin bir yandaşlık tutumu sergiliyor ve siz de bu üç kişiye göre daha çok derin bir yandaşlık tutumu içerisindesiniz. Bu da sizleri, diğer yandaş görüşlülerden görecelik bağlamında karşıt bir tutumunuzun olduğunu kanıtlıyor. Şöyledir ki, bir kişi doğruya ne kadar yakınsa, doğruya yakın olan kişiden her zaman farklı görüş içerisindedir. Ki doğruya en yakın kişi oluyor ve diğer yandaşlardan farklı tutum sergiliyor. Karşıt görüş illaki farklı düşüncelerin doğru olduğunu kanıtlamak için ortaya atılmaz. Aynı görüşü benimseyenlerin içerisinde de karşıt görüş sergilenir.

Yazar: Halim Yusuf Pilavcı

28.12.2024

Kaynakça:

Kitaplar:

1. Feyerabend, Paul. Science in a Free Society. Verso, 1978.

○ Bu kitap, bilimsel düşüncenin ve ideolojik bağlanmaların sınırlarını

tartışırken, yandaşlık ve görecelik gibi kavramlarla ilişkilendirilebilir.

2. Rorty, Richard. Philosophy and the Mirror of Nature. Princeton University

Press, 1979.

○ Rorty'nin felsefi görecelik üzerine çalışmaları, metnin içeriğiyle

paralellik gösterir.

3. MacIntyre, Alasdair. After Virtue. University of Notre Dame Press, 1981.

○ Toplumsal ve ideolojik bağlılıkları, etik düşüncelerle ilişkilendirerek

tartışır, bu da yandaşlık kavramı üzerine düşünmek için faydalı olabilir.

4. Nagel, Thomas. The View from Nowhere. Oxford University Press, 1986.

○ Objektiflik ve görecelik üzerine bir inceleme, özellikle doğruluğun

bağlamdan bağımsız olup olamayacağını sorgular.

5. Nietzsche, Friedrich. On the Genealogy of Morals. Vintage Books, 1967.

Agora Bilim Pazarı

Okumak ve Anlamak

Freud, James, Nabokov, Pessoa, Proust, Rancé, Schnitzler…

Özenle örülmüş edebi metinlerin kurgularını psikanalizle çözerek bizi konuşamadıklarımızla yüzleştiren Michel Schneider, Nabokov’un kelimelerinde dil üzerinden tahakküm kuran totaliter rejimlerin izini sürerken, Freud’a “Ne düşünüyorsun?” diye sorarak düşünürün zihne duyduğu tutkuyu masaya yatırıyor. Yer yer cesur adımlarla “ideal” psikanalizin peşine düşen Schneider, Pessoa’nın yarattığı şair maskelerinin ardındaki içsel mücadeleleri ifşa ediyor. Henry James ve Schnitzler’in eserlerinde saklı arzuları ararken, Proust’un annesiyle kurduğu ilişkinin inkar ve yadsımaya dayanan köklerini kazıyor.

Okumak ve Anlamak, bir yanda psikanaliz kuramını sorgularken, diğer yanda edebiyatın karanlık dehlizlerindeki insanlık hallerini çözümlemeleriyle aydınlatıyor.

“André Breton’dan bu yana birçok yazarın bir baş dönmesine tutulmuş gibi teslim olduğu düş öykülerinden edebi anlamda daha sıkıcı bir şey yoktur. İnsan kendini ifade etmek veya itirafta bulunmak için değil, kendini saklamak için yazar. Roman kahramanları için rüyalar ve hayal etmek başka şeylerdir. Herkes düş görür. Herkes yazmaz. Düş ve yorumu, psikanalizin kraliyet yoluyken edebiyatın demokratik çıkmazıdır.”

Devamını Göster

₺260.00

Satın Al Tüm Ürünler

○ Nietzsche'nin görüşleri, değerlerin göreceli olduğu ve yandaşlıkla ilişkili

olabilecek fikirlerle ilgilidir.

Makaleler ve Araştırmalar:

1. Kuhn, Thomas S. The Structure of Scientific Revolutions. University of

Chicago Press, 1962.

○ Bilimsel doğruların evrimini ve toplumsal bağlamdaki değişimlerini

inceleyerek göreceliliği ele alır.

2. Gergen, Kenneth J. "Social Construction in Context." Sage Publications,

2009.

○ Toplumsal yapıların nasıl şekillendiğini ve yandaşlık gibi ideolojik

yapıları tartışır.

3. Williams, Bernard. "Ethical Consistency and Ethical Relativism." The Journal

of Philosophy, 1970.

○ Ahlaki görecelilik üzerine tartışmalar sunar.

Dizinler ve Ansiklopediler:

1. Stanford Encyclopedia of Philosophy. "Relativism." 2024.

○ Görecelik hakkında kapsamlı bir ansiklopedik kaynak.

2. Oxford Companion to Philosophy. "Ideology." 2005.

○ İdeoloji ve yandaşlık arasındaki ilişkiyi açıklayan kapsamlı bir başvuru

kaynağı.