Yandaşlığın İçindeki Görecelik
Görecelilik ve Yandaşlık

- Blog Yazısı
Yandaşlığın İçindeki Görecelik
İlk başta, yandaşlık nedir? Bunu dile getirmek çok daha mantıklıdır. Yandaşlık, genellikle bir kişinin ya da grubun, belirli bir kişi, grup ya da ideolojiye güçlü bir bağlılık göstererek, eleştirel düşünme ya da bağımsız bir değerlendirme yapmaksızın, sadece çıkarlarına hizmet eden ya da taraf olduğu düşünceyi savunma eğiliminde olmasına denir. Bu terim, özellikle siyasi ya da toplumsal bağlamda, bir kişinin ya da topluluğun, iktidar ya da popüler figürlerin yanında yer alması, onların politikalarını veya görüşlerini sorgulamadan savunması anlamında kullanılır.
Felsefi bir açıdan, yandaşlık, bireyin ya da topluluğun kendi düşüncelerini ve çıkarlarını başkalarınınkilerle özdeşleştirerek, özgür düşünme ve eleştirel yaklaşım sergilemektense, bir tür düşünsel tembellik veya bağımlılık içine girmesine yol açabilir. Bu durum, toplumsal yapılar içinde bireyin, grup düşüncesine ya da genel kabul gören görüşlere daha fazla bağlanmasını teşvik eder. Fakat bu bağlanma, bazen insanın kendi içsel sorgulamalarını engelleyebilir, hatta daha da tehlikeli bir hale gelebilir: Birey, sorgulamadan kabul ettiği ideolojiyi, doğru bildiği bir değer gibi savunmaya başlar.
Şimdi gelelim göreceliğe. Kısaca görecelik şöyledir: Felsefi anlamda görecelik, bir şeyin ya da bir olayın anlamının, değerinin veya doğruluğunun, belirli bir bakış açısına, kültüre, zamana, yere ya da bireysel deneyime göre değişebileceğini savunan bir yaklaşımdır. Görecelilik, genellikle nesnel gerçeklik ya da evrensel doğruların olmadığını öne sürer ve doğruluğun ya da ahlaki değerlerin kişisel ya da toplumsal koşullara bağlı olarak farklılık gösterebileceğini iddia eder. Bu anlayış, özellikle insan doğasının çok katmanlı ve farklı bakış açılarına sahip olduğu gerçeğini gözler önüne serer. Görecelilik, bazen bireylerin ya da toplumların dünyayı anlama biçimlerinin zenginliğini vurgular, ancak bir yandan da evrensel değerlerin varlığına olan inancı sorgular.
Şimdi konumuza gelelim. Siz, x bir konu üzerinde birçok kişiyle tartışıyorsunuz ve bazıları sizlerle aynı görüşte, bazıları ise karşıt görüşte. Karşıt görüşte olanlarla zaten zıtlaşmış bir tutum içerisindesiniz. Lakin, sizinle aynı fikirde olanlarla da görecelik bağlamında karşıt görüş sergilendiğini ve bunu kimsenin fark etmediğini göreceksiniz. Şöyle oluyor ki: Siz x konusunda üç kişiyle yandaş görüşte oluyorsunuz.
Lakin birinci kişi, x konusundaki yandaş görüşü çok derin değil. İkinci kişi ise, x konusunda birinci kişiye göre biraz daha derinlerde yandaşlık sağlıyor. Aynı şekilde, üçüncü kişi de ikinci ve birinci kişiye göre daha derin bir yandaşlık tutumu sergiliyor ve siz de bu üç kişiye göre daha çok derin bir yandaşlık tutumu içerisindesiniz. Bu da sizleri, diğer yandaş görüşlülerden görecelik bağlamında karşıt bir tutumunuzun olduğunu kanıtlıyor. Şöyledir ki, bir kişi doğruya ne kadar yakınsa, doğruya yakın olan kişiden her zaman farklı görüş içerisindedir. Ki doğruya en yakın kişi oluyor ve diğer yandaşlardan farklı tutum sergiliyor. Karşıt görüş illaki farklı düşüncelerin doğru olduğunu kanıtlamak için ortaya atılmaz. Aynı görüşü benimseyenlerin içerisinde de karşıt görüş sergilenir.
Yazar: Halim Yusuf Pilavcı
28.12.2024
Kaynakça:
Kitaplar:
1. Feyerabend, Paul. Science in a Free Society. Verso, 1978.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
○ Bu kitap, bilimsel düşüncenin ve ideolojik bağlanmaların sınırlarını
tartışırken, yandaşlık ve görecelik gibi kavramlarla ilişkilendirilebilir.
2. Rorty, Richard. Philosophy and the Mirror of Nature. Princeton University
Press, 1979.
○ Rorty'nin felsefi görecelik üzerine çalışmaları, metnin içeriğiyle
paralellik gösterir.
3. MacIntyre, Alasdair. After Virtue. University of Notre Dame Press, 1981.
○ Toplumsal ve ideolojik bağlılıkları, etik düşüncelerle ilişkilendirerek
tartışır, bu da yandaşlık kavramı üzerine düşünmek için faydalı olabilir.
4. Nagel, Thomas. The View from Nowhere. Oxford University Press, 1986.
○ Objektiflik ve görecelik üzerine bir inceleme, özellikle doğruluğun
bağlamdan bağımsız olup olamayacağını sorgular.
5. Nietzsche, Friedrich. On the Genealogy of Morals. Vintage Books, 1967.
○ Nietzsche'nin görüşleri, değerlerin göreceli olduğu ve yandaşlıkla ilişkili
olabilecek fikirlerle ilgilidir.
Makaleler ve Araştırmalar:
1. Kuhn, Thomas S. The Structure of Scientific Revolutions. University of
Chicago Press, 1962.
○ Bilimsel doğruların evrimini ve toplumsal bağlamdaki değişimlerini
inceleyerek göreceliliği ele alır.
2. Gergen, Kenneth J. "Social Construction in Context." Sage Publications,
2009.
○ Toplumsal yapıların nasıl şekillendiğini ve yandaşlık gibi ideolojik
yapıları tartışır.
3. Williams, Bernard. "Ethical Consistency and Ethical Relativism." The Journal
of Philosophy, 1970.
○ Ahlaki görecelilik üzerine tartışmalar sunar.
Dizinler ve Ansiklopediler:
1. Stanford Encyclopedia of Philosophy. "Relativism." 2024.
○ Görecelik hakkında kapsamlı bir ansiklopedik kaynak.
2. Oxford Companion to Philosophy. "Ideology." 2005.
○ İdeoloji ve yandaşlık arasındaki ilişkiyi açıklayan kapsamlı bir başvuru
kaynağı.
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/07/2025 09:47:26 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19430
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.