Sınavlar, yetenekli bireyleri seçmek için midir, yoksa eğitim materyalleri üretenlerin para kazanması için mi?

Sınavlar, uzun yıllardır eğitim sisteminin temel taşlarından biri olmuştur. Ancak, bu araç gerçekten yetenekli bireyleri seçmek amacıyla mı var olmuştur, yoksa daha çok eğitim materyallerine olan ilgiyi arttırarak para kazanma amacı gütmek için mi tasarlanmıştır? Bu soruyu sorarken, sınavların kökenlerine ve günümüzdeki rolüne bakmak önemli olacaktır.

İlk bakışta, sınavlar, öğrencilerin bilgi ve becerilerini ölçmek için mantıklı bir araç gibi görünmektedir. Okullarda, üniversitelerde ve çeşitli eğitim kurumlarında kullanılan bu değerlendirme yöntemleri, teorik olarak öğrencilerin ne kadar öğrendiğini ve ne kadar hazırlıklı olduklarını göstermek amacı güder. Bu, bir öğrencinin yeteneklerini, bilgilerini ve potansiyelini belirlemenin bir yolu olarak düşünülür. Ancak, burada dikkate almanız gereken bir gerçek var: Sınavlar çoğu zaman yalnızca bir ölçüm aracıdır. Ancak bu ölçüm aracı, eğitim sisteminin kendisiyle de yakından ilişkilidir.

Peki, sınavlar gerçekten sadece bilgi ölçme amacı mı taşıyor, yoksa daha fazlası var mı?

Eğitim sektörü, oldukça büyük bir endüstridir. Kitaplar, eğitim materyalleri, özel dersler, sınav hazırlık kursları ve sınav ücreti gibi pek çok gelir kaynağına dayanır. Bu endüstri büyüdükçe, eğitimin ve sınavların belirli ekonomik çıkarlar doğrultusunda şekillendiği bir gerçektir. Özellikle son yıllarda, "sınav odaklı eğitim" anlayışının giderek daha fazla ön plana çıkması, eğitimde kalitenin sorgulanmasına yol açmıştır. Bu durum, sınavların sadece bir bilgi ölçme aracından çok, bir ekonomik yapı haline gelmesini de beraberinde getirmiştir. Eğitim materyallerine ve sınavlara olan bağımlılığımız artarken, bir noktada bu döngüye mahkûm olmuş olabiliriz.

Ayrıca, sınavların bireylerin yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini ne ölçüde değerlendirebildiği de ayrı bir tartışma konusudur. Pek çok sınav, genellikle belirli bilgi parçalarını ezberleme ve bu bilgiyi testte doğru şekilde kullanma üzerine kurulur. Ancak, günümüz iş dünyasında ve toplumda karşılaşılan sorunlar genellikle daha kompleks, daha yaratıcı ve daha eleştirel düşünmeyi gerektiren meselelerdir. Peki, bu tür becerileri değerlendiren bir sınav sistemi ne zaman geliştirilecektir? İşte, bu noktada sınavların gerçek amacının sorgulanması gerekir.

Sınavlar, eğitim sistemini işleyen bir mekanizma olarak bir dereceye kadar gerekli olabilir, ancak mevcut haliyle, onları sadece yetenekli bireyleri seçme aracı olarak görmek de eksik bir yaklaşım olabilir. Daha geniş bir perspektiften bakıldığında, sınavlar aynı zamanda büyük bir ekonomik araçtır. Bu, ister istemez eğitim sisteminin ve sınavların biçimsel olarak daha çok bir "işlem" haline gelmesine neden olmuştur. Birçok öğrenci, eğitimin kendisinden çok, sınavları geçmek ve bu sınavları geçebilmek için gerekli olan materyalleri edinmekle ilgilenir. Bu durum, eğitimdeki asıl amacın, yani bireylerin bilgiye dayalı eleştirel düşünme, problem çözme ve yaratıcılık geliştirme becerilerinin ön planda tutulup tutulmadığını sorgulamamıza neden olur.

Türkiye'den örnek verirsek, devletin bedava verdiği kaynaklar haricinde sınava hazırlanmak oldukça pahalı. Hatta, ÖSYM'nin hazırladığı TYT, AYT gibi sınavlara girmek bile paralı.

Bazı yayın kaynakları, sadece zor sorular sorarak, bazıları sadece kolay sorular sorarak ve bazılarıda soruları sızdırarak daha fazla müşteri bulmaktadır. Peki ya, sizce bir bireyin eğitim hayatını bu kitapların belirlemesi ne kadar adil?

Sonuç olarak, sınavların kökeni ve rolü karmaşık bir yapıya sahiptir. Gerçekten yetenekli bireyleri seçmek amacıyla mı var olmuştur, yoksa daha çok ekonomik çıkarlar doğrultusunda mı şekillenmiştir? Bu sorunun yanıtı, büyük ölçüde eğitim sistemlerinin yapılarına, toplumların eğitim anlayışlarına ve sınavların nasıl bir amaçla yapıldığına bağlıdır, ülkeden ülkeye değişebilir. Sınavların ve eğitim sisteminin nasıl işlediğini sorgulamak; eğitimde daha etkili ve anlamlı değişikliklere, hatta belkide daha iyi eğitim sistemlerine yol açabilir.