Müziğe yetenekli misiniz? Mutlak kulak Nedir?

Arkadaşımın ne nota ne de okuma yazma bilen çocuklarından bahsediyoruz: “Şu şarkının notalarını çıkardılar, beş dakika dinleyerek, herhalde yetenekliler müziğe…” Günlük hayatta çok sık duyduğumuz ve söylediğimiz “müzik kulağı var” lafı hepimize tanıdık geliyordur. Peki gerçekten var mı böyle bir yetenek, doğuştan gelen, eğitimin ötesinde algılayış yetenegi? Evet var, 10.000’de 1 kişiye nasip olan bu yeteneğe “mutlak kulak” deniyor.

Mutlak kulak; bir notayı referans verilmeden tespit edebilme veya yeniden oluşturabilme yeteneğidir. Ne sıklıkla görüldüğü tam olarak bilinmese de, genel kanı 10.000’de 1’den az oldugu yönünde.^[1] Elbette bu oran, müzisyenler arasinda biraz daha yüksek. Mutlak kulağa sahip olduğunu bildiğimiz sanatçılar arasında Ludwig van Beethoven, Michael Jackson, Mariah Carey, Jimi Hendrix ve İdil Biret’i sayabiliriz.^{[2], [3]}

Mutlak kulağa sahip kişiler, nota bilmeden duydukları bir sesi bir müzik aletinde doğrudan çıkarabilirler. Bu yeteneğe sahipseniz, bir müzik aletinde çalınan notaları başka bir referansa gerek duymadan tanıyabilir, birbirinden ayırabilirsiniz; bir akorun tüm notalarını ayırt edebilir ve bunları tanımlayabilirsiniz; bir perdeyi doğrudan söyleyebilirsiniz; korna gibi, kapı gıcırtısı gibi günlük hayatın içindeki seslerin perdelerini ayırt edebilirsiniz.

Farklı olan kulak mı?

Mutlak kulak sahibi kişilerin işitme sistemlerinde diğer insanlarınkinden bir fark olmadığı araştırmalarla gösterildi. Bu yeteneğin, kulağın sesi algılamasında değil de beynin algılanan sesi işlemesindeki bir farklılık ile ortaya çıktığı biliniyor. Önceleri, mutlak kulağın gelişim sırasında müziğe sıkça maruz kalan kişilerde ortaya çıktığı düşünülse de araştırmalar bu yeteneğin otozomal olarak sonraki nesillere aktarılan bir genetik miras olduğunu gösteriyor.^[4] Aslında, gerçekten de müziğe ve isimlendirilmesine (nota bilgisine) bebeklikten beri maruz kalan kişilerde bu yetenek gelişiyor fakat bu gelişim fizyolojik açıdan biraz daha farklı.

Mutlak kulağa sonradan sahip olmak mümkün mü?

Mutlak kulağın görülme sıklığı, konuşulan dilde tonlamanın da rol oynadığı, Çin, Vietnam gibi ülkelerde daha yüksek.^[5] Bu da akla "acaba bu yetenek sonradan da kazanılabilir mi?" sorusunu getiriyor. Bu soruya "kısmen mümkün" diye cevap vermek yanlış olmayacaktır. Mutlak kulak sahibi olmayan insanların, duydukları sesleri tanımlayabilecek, gündelik sesleri notalarla eleştirebilecek sekilde eğitilebileceklerine dair kanıtlar olmasına rağmen, bu eğitimin ses işleme yetilerinin kazanılmakta oldugu erken bebeklik çağlarında alınmaya başlanması büyük önem taşıyor.^[6]

Mutlak kulak ve eğitimin iç içeliği net olsa da, bu ilişkinin yönü hala bir tartışma konusu: Eğitim mi bu fenotipin ortaya çıkmasını sağlıyor yoksa eğitim eksikliğinde mi fenotipi kaybediyoruz? Muhtemelen, her iki öngörü de geçerli; literatüre baktığımızda her iki hipotezi destekleyen araştırmalarla da karşılasıyoruz.^{[7], [8]}

‘Keşke bende de olsa’ mı dediniz?

Mutlak kulağa sahip olma fikri her ne kadar kulağa çok keyifli gelse de, bu durumun birtakım ufak sıkıntıları da yok değil. Eğer dinlenen eser transpoze edilmiş ise, mutlak kulak sahibi dinleyici, eserin notalarının yanlış oldugunu düşünebilir ve bu durum kendisini notaları tanımlamaya iteceği icin sadece duyduğundan farklı tonda seslendirilen bir eser dinlemek yerine “hataları” bulmaya odaklanabilir. Benzer bir yaklaşımla düşünürsek, mutlak kulak sahibi bir müzisyen, göreceli yöntemlerle, eseri transpoze etmek veya frekansı uymayan enstrümanlar için harmoni oluşturmak gibi, kolayca halledilebilecek sorunlarda zorlanabilir.^[9]

Ek olarak, mutlak kulak ve sinestezyanın birlikte görülme sıklığı, tum mekanizma henüz aydınlatılmamış olmasına rağmen, paylaştıkları genetik varyasyonların ortaklığı ve istatistiksel raporlar ile de gösterilmiş.^[10]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Mutlak kulak sahibi müzisyenler daha küçük yaşlarda başarılı olma eğilimi gösterseler de, aslında mutlak kulak sahibi olmamanın müziksel başarı anlamında bir engel olmadığını biliyoruz.