Evrim Teorisi Nedir?

-
Blog Yazısı
Blog Yazısı Nedir?
Bu yazı, bir Evrim Ağacı okuru tarafından yazılmış bir blog yazısıdır. Herkes Evrim Ağacı'nda kendi blog yazılarını yayınlayabilir. Blog yazıları, Evrim Ağacı editörleri tarafından denetlenmemektedir ve dolayısıyla bilgilerin doğruluğu konusunda herhangi bir garanti verilmemektedir. Blog yazılarının her türlü sorumluluğu blog yazarına aittir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.
Evrim Teorisi, doğadaki evrim yasasını anlama çabamızla oluşturduğumuz yöntemler, veriler, analizler bütünüdür. Evrim Teorisi, evrimin "neden" ve "nasıl" olduğunu inceler.
Canlıların ne yöntemlerle evrim geçirdiğini, bu evrime neden olan diğer kuvvetlerin nasıl işlediğini, gen dağılımlarını etkileyen özelliklerin neler olduğunu araştırır, bunlar içerisindeki bağlantıları kurar ve elimizdeki detaylı açıklamaları geliştirir.
Evrim Teorisi, genellikle bir "çatı terim"dir ve içerisinde birçok diğer teoriyi barındırır. Örneğin nükletitler üzerindeki mutasyonların dağılımlarının değişimini inceleyen teorilerden birisi Nötral Evrim Teorisi'dir.
Evrimin ekolojiyle ilişkisini inceleyen teorilerden birisi r/K Seçilim Teorisi'dir. Hangi canlıların gelecek nesilleri oluşturacağını inceleyen teoriler arasında Doğal Seçilim Teorisi, Cinsel Seçilim Teorisi, vb. bulunur.
Hatta Cinsel Seçilim Teorisi altında bile birçok alt-teori bulunur: Kızıl Kraliçe Teorisi, Kaçak Özellik Seçilimi Teorisi gibi...
Bu teorilerin her biri, farklı doğa yasalarını (örneğin Doğal Seçilim yasasını veya Cinsel Seçilim yasasını) inceler ve diğer yasalar ile birleştiren açıklamalar getirir.
Örneğin Doğal Seçilim ile Cinsel seçilimin genellikle birbirini dengeleyici kuvvetler olarak işlediğini bu şekilde biliriz ve açıklarız.
Tüm bu teoriler, kendilerini geliştirmek, güçlendirmek ve diğer alternatifleri incelemek, gerekirse çürütmek için hipotezleri kullanırlar.
Hipotezler test edilir, doğrulanır veya yanlışlanır. Yanlışlanırsa terk edilir, farklı denemeler sonucunda bir türlü yanlışlanamaz ve sürekli tutarlı sonuçlar verirse doğruluk değeri güçlenir ve teorinin önemli bir parçası haline gelir.
Onu güçlendirir, detaylandırır, sağlamlaştırır. Uzun lafın kısası teoriler, kanunları açıklarlar.
Evrim Teorisi ile evrim arasındaki farkları daha iyi öğrenmek için buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.
Genel olarak bilimde "kanun", "hipotez", "teori" arasında bir hiyerarşi olup olmadığıyla ilgili daha fazla bilgiyi ise buradan alabilirsiniz.
EVRİMSEL BİYOLOJİ NEDİR?
Evrimsel Biyoloji ise, bu sahadaki bütün araştırmacıları, araştırmaları, makaleleri içeren bilim dalının adıdır.
BAŞKA BİLİMLERDE BU TARZ AYRIMLAR VARMIDIR?
Evet!
Tüm bunlar, fizikle analoji kurarak daha kolay anlaşılabilir: Kütleçekimi (cisimlerin birbirine doğru hareket eğilimi), tıpkı evrim gibi bir doğa yasasıdır. Biz onu incelesek de, incelemesek de, anlasak da, anlamasak da vardır ve sürekli işler.
Newton'un Kütleçekim Teorisi, Einstein'ın Görelilik Teorisi, Kuantum Kütleçekim Teorisi, bu doğa yasasını inceleyen, neden ve nasıl bu şekilde olduğunu işleyen teorilerdir. Bu teoriler olmaksızın, kütleçekiminin nasıl çalıştığını anlamamız imkansızdır. Tıpkı Evrim Teorisi olmaksızın, evrim yasasının nasıl çalıştığını anlayamayacak olmamız gibi... Bu teoriler birbirini kapsayabilir, dışlayabilir, güçlendirebilir, zayıflatabilir.
İşte tüm bu teorileri, bu teoriler üzerine çalışan, deliller arayan, deneyler yapan insanları içeren bilim dalına ise Fizik (kimi zaman daha spesifik olarak "Kütleçekim Fiziği") denir.
KAYNAKLAR:
D. F. Futuyma. (Bilimsel Rapor, 1998). Evolution, Science, and Society: Evolutionary Biology and the National Research Agenda.
S. F. Mason. (1962). A History Of The Sciences. ISBN: 0020934009. Yayınevi: Macmillan General Reference.
Bu blog yazısıyla ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/03/2023 03:19:50 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12389
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.