Lise Meitner

Lise Meitner (1878 - 1968)

Meitner, Viyana Üniversitesi'nde doktorasını aldıktan (1906) sonra, 1907'de Berlin'de Max Planck'ın derslerine katıldı ve radyoaktivite araştırmalarında Hahn'a katıldı . Otuz yıllık birliktelik boyunca o ve Hahn, protaktinyum izotopunu ilk izole edenler arasındaydı . 231 (adını verdikleri), nükleer izomerizm ve beta bozunması üzerinde çalıştı ve 1930'larda (Strassmann ile birlikte) uranyumun nötron bombardımanının ürünlerini araştırdı . Yahudi olduğu için 1938 yazında Nazi Almanyasını terk ederek İsveç'e yerleşti.

Nükleer fisyonun keşfinde çok önemli bir rol oynadı ancak meslektaşı Otto Hahn'ın bu çalışmasıyla aldığı Nobel Ödülü'nü alamadı. Katkıları, bir atom çekirdeğinin iki hafif çekirdeğe bölünerek önemli miktarda enerji açığa çıkardığı sürecin anlaşılmasında kritik öneme sahipti.

Hahn ve Strassmann baryumun nötron bombardımanına tabi tutulmuş uranyumda bulunduğunu gösterdikten sonra Meitner yeğeniyle birlikte Otto Frisch , bu bölünmenin fiziksel özelliklerini açıkladı ve Ocak 1939'da süreç için (Frisch'in Amerikalı biyofizikçi William Arnold'dan aldığı) fisyon terimini önerdi. 1944'te Hahn, nükleer fisyonu keşfettiği için Nobel Kimya Ödülü'nü aldı , ancak bazıları Meitner'in ödülden pay almayı hak ettiğini iddia etti. Bu süre zarfında proje üzerinde çalışmaya davet edildi. Amerika Birleşik Devletleri'nde Manhattan Projesi (1942–45) . Ancak Meitner atom bombasına karşı çıktı ve teklifi reddetti.

Lise Meitner'in nükleer fisyonun anıtsal keşfi nedeniyle Nobel Ödülü'nden dışlanması, onlarca yıl sonra bile yankılarını hala hissettiren tarihi bir adaletsizliktir. Otto Hahn'ın Kaiser Wilhelm Kimya Enstitüsü'nde uzun süredir birlikte çalıştığı kişi olarak onun içgörüleri ve hesaplamaları, uranyum çekirdeğinin parçalandığına dair şaşırtıcı deneysel kanıtların keşfedilmesinde ve açıklanmasında etkili oldu. Sürecin nükleer fisyon olduğunu ve atom biliminde yeni bir dünyanın kapılarını araladığını ilk fark eden oydu.

1937 ve 1938'de Hahn'la birlikte yayınlanan eleştirel katkılarına rağmen, Nobel Komitesi fisyon keşfi nedeniyle yalnızca onu 1944 Kimya Ödülü'ne layık gördü. Meitner nükleer araştırmalarına yıllarca devam etti. Hahn daha sonra rolünü ve gözetimini kabul etse de, Nobel sunumcuları onun adını asla eklemedi. Onun keskin zekası atomu parçaladı, ödül onların ortak dehası için paylaşılmalıydı.

^{Burgu etkisi}

Burgu etkisi atom fiziği , bir atomun kendiliğinden oluşan bir süreç en içteki (K) kabuktaki elektron boşluğu, tek bir X-ışını fotonu yaymak yerine bir veya daha fazla elektronu dışarı atarak kendisini daha kararlı bir duruma yeniden ayarlar . Bu dahili fotoelektrik süreç, adını 1925'te keşfeden Fransız fizikçi Pierre-Victor Auger'den almıştır. (Ancak etki daha önce 1923'te Avusturya doğumlu fizikçi Lise Meitner tarafından keşfedilmişti .)

Tüm atomlar bir çekirdek ve eşmerkezli elektron kabuklarından oluşur. İç kabuklardan birindeki bir elektron, elektron bombardımanı, çekirdeğe emilme veya başka bir yolla çıkarılırsa , başka bir kabuktan bir elektron boşluğa atlayacak ve enerji açığa çıkacak ve bu enerji ya bir X ışını üreterek ya da Auger etkisi aracılığıyla. Auger etkisinde, mevcut enerji kabuklardan birinden bir elektronu dışarı atar ve bunun sonucunda kalan atomda iki elektron boşluğu oluşur. Yeni boşluklar doldukça işlem tekrarlanabilir, aksi takdirde X ışınları yayılacaktır. Auger elektronunun yayılma olasılığına denir.Bu mermi için burgu verimi. Auger verimi atom numarası ( çekirdekteki proton sayısı ) arttıkça azalır ve atom numarası 30'da ( çinko ) en içteki kabuktan X ışınlarının emisyonu ve Auger elektronlarının emisyonu olasılıkları yaklaşık olarak eşittir. Auger etkisi, elementlerin ve bileşiklerin , çekirdeklerin ve müon adı verilen atom altı parçacıkların özelliklerinin incelenmesinde faydalıdır .

Lise Meitner 1960 yılında İngiltere'de emekli oldu . Sekiz yıl sonra öldü ve mezar taşında "İnsanlığını hiçbir zaman kaybetmemiş bir fizikçi" yazısı bulunuyor. Kimyasal element meitnerium daha sonra onun onuruna seçildi.^[1]