KORKULARINLA YÜZLEŞMEYE HAZIR MISIN?

Size En Güçlü Duygu Hangisidir? Diye sorsam muhtemelen sevgi ya da aşk gibi masum ve şirin cevaplar veririsiniz. Ama işin aslı aklınıza bile gelmeyen korku sizin hayatta kalmanızı sağlayan en güçlü duygunuzdur. O zaman hadi biraz da korkunun beynimize ne gibi katkıları ve etkileri var bide ona göz atalım.

Şimdi dikkatinizi verin çünkü sizinle anılarınıza kısa bir yolculuk yapacağız. Bütün dikkatinizle bir korku filmi izliyorsunuz ve çok gerginsiniz çünkü her an her yerden ürkütücü bir şey çıkabilir. Tam o en gerilimli anda babanız size sinsice yaklaşıp aniden kolunuzu ya da bacağınızı tutuyor ve hop bir anda yerinizden fırlıyorsunuz ve ödünüz kopuyor. Muhtemelen bu durum sizin de başınıza çok geldi. Ama bu gösterdiğiniz tepkiyi küçük ve önemsiz görmeyin. Çünkü bu reaksiyon gerçekten hayatınızı kurtarmış olabilirdi.

Hepimiz korkutulmayı severiz. Tamam tamam hepimiz demeyelim. Korkudan hoşlanmayanlar olabilir. Ama korku filmleri seyretmeye, Stephen King romanları okumaya bayılan ya da New York City’deki Nightmare gibi perili evlere gelmek için binlerce dolar harcayan insanlar da var. Yeteri kadar korku hayatta kalmanızı sağlayabilecek bir duygudur. Hadi size az önce verdiğim örneğe geri dönelim. Birisi pat diye aniden sizi korkuttuğunda yerinizden sıçradınız değil mi? Merak etmeyin bu tamamen normal bir reaksiyon. Peki ama neden korktunuz? Aslında korkulacak bir şey yok ki o sadece sizi korkutmak isteyen biri ve filmse gerçek değil. Bunun gibi basit korkutma taktikleri beyninizin korkuya ne kadar güçlü tepki verdiğini gösteriyor.

Korku Beyninizin Alarm Sistemidir. Ani hareketler, sesler ve görüntüler kısacası güvenliğinizi ya da yaşamınızı tehdit eden her şey onu tetikliyor. Peki beyniniz potansiyel tehditleri fark etme konusunda ne kadar iyi? Gelin bunu öğrenmek için tekrar anılarınıza dönelim. En son salonunuzda gördüğünüz kocaman örümceği düşünün. Peki o gün sehpada ne vardı hatırlıyor musunuz? Muhtemelen hayır. İyi de neden örümcek gözünüze çarparken diğer objeler ve ya canlılar gözünüze çarpmadı? Bu soruyu korkunun psikolojik etkileri konusunda uzman olan Dr. Kamran Fallahpour şu şekilde cevaplıyor. Beyniniz ortamda gördüğünüz örümcek, akrep ya da yılan gibi canlıları daha hızlı tarıyor. Çünkü atalarımız için bu hayvanlar birer tehdit unsuruydu. Beyimiz onları fark edecek şekilde evrildi. Evrimsel bakış açısıyla bu hayatta kalmamıza yardım edecek bir durumdur.

Peki Beynimiz Bu Tehditleri Nasıl Bu Kadar Hızlı Belirliyor?

Beynimizde Amigdala denen bir bölüm bulunuyor ve bu bölüm tehlike işaretleri için duyularınızdan gelen veri girdilerini izliyor. Amigdala birçok yönden evinizdeki yangın dedektörüne benzer. Uzun bir süre pasif bir şekilde durabilir. Ama tehlikeli bir durumda karşı karşıya kaldığınızda amigdalanız alarm çalar. Tehdit unsuru olarak görülen herhangi bir ses ya da görüntü algıladığınızda çok geçmeden amigdalanız ateşlenir ve bu durum beyninizi hayatta kalma moduna sokabilir. Korku film yapımcıları maximum etki için hangi düğmelerin amigdalayı ateşlediğini çok iyi biliyor. Korku filmi yapımcısı ve yönetmeni Larry Fessenden ‘’Bana göre her şeyin korkunç olma potansiyeli vardır ve benim amacım bunu izleyicilere nakletmektir.’’ Diyen Larry birçok projesinde korkuyu bir silah olarak kullanmıştır.

Durun dikkatinizi verin ve şimdi gözlerinizi kapayıp hayal edin. Yaşlı bir adam ormanda akşamüstü yürürken aniden bir ses duyuyor ve sesin geldiği yere doğru bir bakış atıyor. Bu sırada ormana yakın olan evinin bahçesinde odunlarını kesen baltalı bir adam gayet ciddi bir şekilde işini yapıyor. Ardından ormanın çevresinde koşu yapan bir kadın sizin arkanıza doğru bakıp irkiliyor. Muhtemelen bu anlattıklarımdan hiçbir şekilde korkmadınız. Çünkü koşu yapmak ya da odun kesmek ürkütücü bir şey değil. Ama ya bu olaylar bütününe bir gerilim müziği eklersek ve de kasvetli bir görsel efekt hatta olayı korkunç kılacak bir de olay örgüsü koyarsak bu olaylar serisinin konumu tamamen değişir değil mi? Olaylar serisi artık daha bir korkutucu hale gelir. İşte korku yapımcısı, yönetmeni ve senaristlerin yaptığı da tam olarak budur. Yani aslında bazen normal gözüken olaylarda bile müzik ve ses efektiyle durum daha tüyler ürpertici hale getirilebilir. İyi de müziği ve ses efektlerini değiştirmek neden olayların tüm havasını değiştiriyor? Larry ‘’Müzik cazip görünen bir objeyi bile tehdit edici bir unsur haline getirebilir.’’ Dese de her ses beynimizde bir korku tepkisi başlatamaz.

Hadi bunu test etmek için gözlerimizi kapatalım ve şunu hayal edelim. Karanlık ve bilmediğiniz bir odada yapayalnızsınız ve içeriden ciyak ciyak ağlayan bir bebek sesi geliyor. Aynı anda başka odalardan da çocuk kıkırdamaları ve oyun şarkıları mırıldanmaları geliyor. Bu sesleri hayal ettiğinizde ne hissettiniz? Rahatsız edici ve hatta korkutucu değil mi?

Peki Bu Sesler Neden Bu Kadar Korkutucu?

Dr. Kamran Fallahpour bu durumu şu şekilde açıklamaktadır. Bu tür tiz seslerle ilgili ilginç bir nokta vardır. Bu tarz sesler yani sıkıntı içinde çaresiz ve aciz bir bebeğin ağlaması gibi sesler bize dışarıdan gelen tehditlere karşı hazırlıklı olmamızı emreder. Bu yüzden bu seslere verilen reaksiyonlar son derece içgüdüseldir.

Şu ana kadar sizlere anlattığım olaylar ve seslerle çoktan alarm sisteminizi yani amigdalanızı devreye soktum. İrkilmek sizi rahatsız etmiş olabilir. Ama durun daha yeni başlıyoruz. Çok daha yoğun ve kötü olan bir korku kategorisiyle tanışmaya hazırlanın. Korkuyla Beklemek olarak bilinen ve uzayıp giden bir huzursuzluk hissi emin ki sizi daha rahatsız eder. Bilim insanlarının yapmış olduğu araştırmalara göre olumsuz bir sonucu beklemekle onu hızlı bir şekilde atlatmak seçenekleri arasında kalan çoğu insan hızlı çözümü tercih etmektedir. Bunun nedeni kötü bir şey olmasını beklemenin yani korkuyla beklemenin üzerinde çok büyük negatif etkileri olmasıdır. Testler uzun süreli korku ve kaygının gerçekten korku içinde beklediğiniz şeyden çok daha acı verici bir etki yarattığını göstermektedir. Örneğin eski bir rus oyunu vardır. Bir silahın içine tek bir kurşun konulur ve oynayanlar sırayla tetiği çeker. Taa ki içlerinden biri oyunu bırakana ya da anladınız siz onu. Ama Rus ruletini korkutucu yapan şey kurşun değil... Beklemektir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Peki ya oyunculardan biri siz olsaydınız o sırada Beyniniz Vücudunuzda Ne gibi Değişiklikler Yaratırdı hiç düşündünüz mü? Bu tür durumlarda beyniniz sizi her türlü olasılığa hazırlamak için deliler gibi çalışır. Bu yüzden beyniniz vücudunuzda güçlü kimyasal değişimler başlatır. Örneğin beyniniz adrenalin ve diğer stres hormonlarının salgılanması için emirler yağdırır. Korku ve stres altındayken beynimizin neler yapabildiğine bir göz atalım. Prof. Dr. Orhan Şen beynimizin stres altındayken ne tür reaksiyonlar gösterdiğini yapmış olduğu çalışmalar sonucunda şu şekilde tanımlamıştır.

Stres Altındayken Beynimiz;

-Adrenalin

-Noradrenalin

-Prolaktin

-Endorfinler

-Kortizol

-Hatta büyüme hormonu

Gibi birçok hormonun oranlarında ve çalışmalarında birçok değişiklikler başlatır. Ardından zaman kaybetmeyen hipotalamus bölgesi böbrek üstü bezlerini uyarır. Bunun üzerine adrenalin ve kortizol hormonları anında kana karışır.

Hormonların salınımlarıyla birlikte vücutta;

-Kalp ritmi sayısı artar

-Solunum hızlanır

-Kan basıncı yükselir

Agora Bilim Pazarı

Tepeden Kuyruğa - Deniz Canlıları

Yelken balığının yüzgecinden mavi balinanın ağzına, deniz canlılarının akıllara durgunluk veren özellikleri var. Peki bunları eğlenceli bir oyun eşliğinde öğrenmeye ne dersin? Önce deniz canlısının vücudundan bir bölümün büyütülmüş resmini göreceksin. Bunun hangi canlıya ait olduğunu tahmin etmek ise senin görevin. Tahminini yap ve hemen sayfayı çevir: Deniz canlısının ismi, tam boy resmi ve hakkında bir sürü şahane bilgi orada seni bekliyor. İlginç bilgileri, kâğıt kesme tekniğiyle yapılmış göz alıcı çizimler ve eğlenceli bir oyunla birleştiren Tepeden Kuyruğa Deniz Canlıları, minik deniz biyologlarını engin suların derinliklerine çağırıyor.

Stacey Roderick’in kaleme aldığı, Kwanchai Moriya’nın çizimleriyle eşlik ettiği Tepeden Kuyruğa serisinin diğer üç kitabı Böcekler, Kuşlar ve Dinozorlar da meraklı okurlarını bekliyor.

Devamını Göster

₺110.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Ve Metabolizmik fonksiyonların hepsi bir anda hazır asker pozisyonunda emret komutanım moduna geçer. Böylece kaslar fazlasıyla kanla beslenerek vücut harekete hazır hale getirilir. Bu sırada her türlü tehdide açık olmak isteyen beyin göz bebeklerini genişletir. Kan şekeri de yükselen kurbanın vücut sıcaklığı da yükseldiği için terleme başlatılır. Sonuçta tepeden tırnağa ürperen kişi artık ‘’Savaş ya da Kaç’’ kurallarına hazır hale getirilmiş olur. Profesyonelce çalışan beyninizin siz fark etmeden aynı anda nelerle uğraştığını bir düşünün.

Aslında bu örnekler bile beynimizin insan neslinin tarih boyunca yok olmadan gelişerek bu güne kadar gelmesinde ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Yani beynimiz vücudumuzun gerçek anlamda patronu olmayı sonuna kadar hak ediyor. Bazen korku karşısında verdiğiniz tepkileri ve sizde yarattığı belirtileri üzerine düşündüğünüzde sanki beyniniz sizin aleyhinize çalışıyormuş gibi hissetmiş olabilirsiniz. Ama artık beyninizin sizi ne kadar önemsediğini ve size ne kadar dikkat ettiğini öğrenmiş oldunuz. Korkunun beynimizde yarattığı bir başka etkisi ise hafızayı güçlendirmesidir. Korkunun bilinçte hatta bilinçaltı seviyede aktif hale gelmesi amigdalanın hafızayı hiperfarkında hale getirmesini sağlar. Mesela kaza yaptığınızda ya da şok edici bir haber aldığınızda beyniniz sizin için bir kamera gibi her detayı slowmotion kayıt eder. Çünkü sizi tehdit eden şeyi hatırlamak zorundasınız sonuçta tecrübeler sizi gelecekte koruyacaktır.

Korku her ne kadar sizin düşmanınız gibi görünse de aslında en iyi dostunuzdur. Çünkü hastalıklardan korkmasaydık hiçbir zaman tedavilerini bulamazdık. Karanlık korkusu ampulün icadına neden oldu. Dünyamızı kaybetme korkusu onun için çözümler bulmamızı sağlayacak. Yani aslında İnsanlık Korkmayı Bıraktığı An Korkulacak Bir Şey Olacak.

YAZAN

DENİZ SEVİNÇ