Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Kapasitör Vebası

6 dakika
8
Kapasitör Vebası LinkedIn
  • Blog Yazısı
Kapasitör Vebası
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

1999 ile 2007 yılları arasında, özellikle bazı Tayvanlı üreticilerin alüminyum elektrolitik kapasitörlerinde meydana gelen sorun, "kapasitör vebası" olarak bilinmekteydi. Bu sorun, hatalı elektrolit bileşimi nedeniyle beklenenden daha yüksek bir arıza oranına yol açtı, özellikle de korozyona neden olan bu hata, gaz üretimi yoluyla gerçekleşti ve genellikle kapasitör kasasının basınç birikmesinden kaynaklanan yırtılmalarıyla sonuçlandı.

Yüksek arıza oranları, birçok tanınmış elektronik markasında ortaya çıktı ve özellikle anakartlar, grafik kartları ve kişisel bilgisayarın güç kaynakları gibi bileşenlerde görüldü.

2003 yılında The Independent'ta yayınlanan bir makale, hatalı kapasitörlerin kökeninin yanlış kopyalanmış bir formülden kaynaklandığını iddia etti. 2001'de Japonya'daki Rubycon Corporation'da çalışan bir bilim adamı, kapasitörlerin elektrolitleri için yanlış kopyalanmış bir formülü çaldı. Daha sonra bu hatalı formülü, daha önce çalıştığı Çin'deki Luminous Town Electric şirketine götürdü. Aynı yıl içinde, bilim adamının ekibi Çin'den ayrılarak yanlış kopyalanan formülü tekrar çaldı ve Tayvan'a taşındı; burada kendi şirketlerini kurarak kapasitör üretimine başladılar ve bu hatalı kapasitör elektrolit formülünü daha da yaydılar.

Tüm Reklamları Kapat

İlk Duyurular

Kusurlu kapasitörlerle ilgili ilk sorunlar, Tayvan'daki hammadde sorunlarıyla bağlantılı olarak Eylül 2002'de uzman dergi "Passive Component Industry" tarafından rapor edildi. Bu sorunlar, kısa bir süre sonra, anakartlarda Tayvanlı üreticilere ait yaygın erken arızalı kapasitörlerin keşfedildiğini bildiren iki önemli elektronik dergisi tarafından da gündeme getirildi.

Söz konusu yayınlar, mühendisleri ve teknik açıdan ilgilenen diğer uzmanları bilgilendirdi; ancak konu, geniş çapta kamuoyunda dikkat çekmedi, ta ki Carey Holzman, hız aşırtma performansı camiasındaki "kapasitör sızıntısı" deneyimlerini paylaşana kadar.

Kamuoyunun Dikkatine

Holzman'ın yayınından gelen haberler, özellikle muazzam görüntülerin etkisiyle hızla internet ve gazeteler aracılığıyla yayıldı. Bu görüntüler arasında şişmiş veya patlamış kapasitörler, dışarı sızan sızdırmazlık kauçuğu ve bir dizi devre kartından sızan elektrolit bulunmaktaydı. Pek çok PC kullanıcısı bu durumdan etkilendi ve binlerce blog ile diğer web topluluklarında, çığ gibi raporlar ve yorumlar oluştu.

Kutunun üst kısmında açık havalandırma delikleri ve görünür kurumuş elektrolit kalıntısı (kırmızımsı kahverengi renk) bulunan arızalı alüminyum elektrolitik kapasitörler
Kutunun üst kısmında açık havalandırma delikleri ve görünür kurumuş elektrolit kalıntısı (kırmızımsı kahverengi renk) bulunan arızalı alüminyum elektrolitik kapasitörler
Wikimedia

Haberin hızla yayılması, birçok yanlış bilgilendirilmiş kullanıcının ve blogun, arızalı elektrolit dışındaki nedenlerden dolayı arızalanan kapasitörlerin resimlerini yayınlamasına da yol açtı.

Tüm Reklamları Kapat

Yaygınlık

Etkilenen kapasitörlerin çoğu, 1999 ile 2003 yılları arasında üretilmiş olup, arızalar genellikle 2002 ile 2005 arasında ortaya çıkmıştır. Yanlış formüle edilmiş elektrolit içeren kapasitörlerden kaynaklanan sorunlar, en az 2007'ye kadar üretilen ekipmanları etkilemiştir.

Abit, IBM, Dell, Apple, HP ve Intel gibi önde gelen anakart satıcıları, hatalı elektrolitli kapasitörlerin etkisi altında kalmıştır.

Dell, 2005 yılında, anakartları tamamen değiştirmek ve sistemin değiştirilmesi gerekip gerekmediğini belirlemek amacıyla lojistiğine yaklaşık 420 milyon ABD doları harcamıştır.

Diğer birçok ekipman üreticisi, habersiz bir şekilde hatalı kapasitörlere sahip kartları monte edip satmış ve bu durum, kapasitör sorununun etkisinin dünya çapında her türlü cihazda görülmesine neden olmuştur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Tüm üreticilerin geri çağırma veya onarım teklifinde bulunmamış olması nedeniyle, kullanıcılar için kendi başlarına yapabilecekleri onarım talimatları yazılmış ve internet üzerinde paylaşılmıştır.

Sorumluluk

Kasım/Aralık 2002 sayısında Pasif Bileşen Endüstrisi, kusurlu elektrolite dair ilk hikayenin ardından, bazı büyük Tayvanlı elektrolitik kapasitör üreticilerinin kusurlu ürünlerin sorumluluğunu reddettiğini bildirdi.

Endüstriyel müşteriler, arızaları teyit etmelerine rağmen hatalı bileşenlerin kaynağını takip edemiyorlardı. Arızalı kapasitörler genellikle "Tayeh", "Choyo" veya "Chhsi" gibi daha önce bilinmeyen markalarla işaretlenmişti. Bu markalar, tanıdık şirketlerle veya ürün markalarıyla kolayca ilişkilendirilemiyordu.

Anakart üreticisi ABIT Computer Corp., Tayvan kapasitör üreticilerinden temin edilen kusurlu kapasitörleri kullandığını itiraf eden tek üretici oldu. Ancak şirket, hatalı ürünleri sağlayan kapasitör üreticisinin adını açıklamadı.

Belirtiler

Yanlış formüle edilmiş elektrolite sahip katı olmayan alüminyum elektrolitik kapasitörler genellikle "düşük eşdeğer seri direnç (ESR)", "düşük empedans" veya "yüksek dalgalanma akımı" e-cap serisine aitlerdi. Elektroliti %70 veya daha fazla sudan oluşan bu e-capsler, düşük bir ESR'ye sahip olmaları sayesinde özellikle avantajlıdır. Su, bir kapasitörde en düşük maliyetli malzeme olması nedeniyle, daha yüksek dalgalanma akımına ve üretim maliyetlerinin azalmasına imkan tanır.

Erken arıza

Sıvı elektrolite sahip tüm elektrolitik kapasitörler, zamanla elektrolitin buharlaşması nedeniyle eskir. Kapasitans genellikle azalırken, ESR genellikle artar. Tipik olarak 2000 saat/85 °C olarak derecelendirilen ve 40 °C'de çalışan tüketici kalitesinde bir elektrolitik kapasitörün normal ömrü yaklaşık 6 yıldır. 40 °C'de çalışan 1000 saat/105 °C kapasitör için bu süre 10 yıldan fazla olabilir. Daha düşük sıcaklıkta çalışan elektrolitik kapasitörlerin ömrü oldukça uzun olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Sızan elektrolitin güç taşıyan iletkenlere kısa devre yaptırması sonucu baskılı devre kartında çıkan yangının sonuçları
Sızan elektrolitin güç taşıyan iletkenlere kısa devre yaptırması sonucu baskılı devre kartında çıkan yangının sonuçları
Wikimedia

Bir "bozulma hatası" olarak değerlendirilmeden önce, bileşenin normal ömrü boyunca kapasitansın normalde nominal değerin %70'ine kadar düşmesi ve ESR'nin nominal değerin iki katına çıkması beklenir. Arızalı elektrolite sahip bir elektrolitik kapasitörün ömrü iki yıl kadar kısa olabilir. Kondansatör, beklenen ömrünün yaklaşık %30 ila %50'sine ulaştıktan sonra zamanından önce arızalanabilir.

Elektriksel

Arızalı elektrolitik kapasitörün elektriksel özellikleri aşağıdaki gibidir:

  • Kapasitans değeri nominal değerin altına düşer.
  • ESR çok yüksek değerlere çıkar.

Elektrolitik kapasitörler, iyi veya kötü elektrolite sahip olmalarına bakılmaksızın kuruma sürecindedir. Her zaman düşük kapasitans değerleri ve çok yüksek ohmik ESR değerleri gösterirler. Bu nedenle kuru e-cap'ler elektriksel olarak işe yaramaz.

Tüm Reklamları Kapat

E-cap'ler herhangi bir görünür belirti olmadan başarısız olabilir. Elektrolitik kapasitörlerin kullanılma nedeni elektriksel özellikleri olduğundan, cihazların arızalı olup olmadığına kesin olarak karar verebilmek için bu parametrelerin cihazlarla test edilmesi gerekir. Ancak elektriksel parametreler spesifikasyonlarının dışında olsa bile, arızanın elektrolit problemine atfedilmesi kesin değildir.

Görünür semptomları olmayan ve uygun olmayan şekilde formüle edilmiş elektrolite sahip alüminyum elektrolitik kapasitörler tipik olarak iki elektriksel semptom gösterir:

  • Nispeten yüksek ve dalgalı kaçak akım.
  • Kapasitör gövdesinin ısıtılması ve soğutulmasından sonra dalgalanan, nominal değerin iki katına kadar artırılmış kapasitans değeri görünür.

Semptomlar

Arızalı bir elektronik cihazı incelediğinizde, arızalı kapasitörleri belirlemek için aşağıdaki açıkça görülebilen belirtileri dikkate alabilirsiniz:

  • Kondansatörün üstündeki havalandırma deliğinin şişmesi. ("Havalandırma," kutu şeklindeki bir kapasitörün üst kısmına damgalanmıştır ve içeride oluşan basıncı hafifletmek ve patlamayı önlemek için ayrılacak bir dikiş oluşturur.)
  • Yırtılmış veya çatlamış havalandırma deliği, genellikle açıkça görünür, kabuklu, pas benzeri kahverengi veya kırmızı kurumuş elektrolit birikintilerinin eşlik ettiği bir durumdur.
  • Kapasitör mahfazası devre kartı üzerinde çarpık duruyor; alt lastik tapanın dışarı itilmesinden kaynaklanan, bazen elektrolitin kapasitörün tabanından anakart üzerine sızması; PCB üzerinde koyu kahverengi veya siyah yüzey birikintileri olarak görülmesi. Sızan elektrolit, bazen kapasitörleri şoka karşı korumak için kullanılan kalın elastik yapıştırıcıyla karıştırılabilir. Kapasitörün yan tarafındaki koyu kahverengi veya siyah kabuk, elektrolit değil, her zaman tutkaldır. Tutkalın kendisi zararsızdır.

Sonuç

Bu metinde, 1999 ile 2007 yılları arasında meydana gelen "kapasitör vebası" olarak bilinen sorunun kökenini, yaygınlığını, etkilenen markaları, sorumluluk durumu ve belirtilerini detaylı bir şekilde inceledik. Özellikle Tayvanlı üreticilerin alüminyum elektrolitik kapasitörlerindeki hatalı elektrolit bileşimi, yüksek arıza oranlarına ve birçok tanınmış elektronik markasında sorunlara yol açmıştır. Sorunun kaynağının yanlış kopyalanmış bir formül olduğu iddiaları ve üreticilerin sorumluluklarıyla ilgili bilgilere de yer verdik. Kullanıcıların arızalı kapasitörleri belirlemek için dikkate almaları gereken belirtilere de detaylı bir şekilde yer verildi.

Okundu Olarak İşaretle
8
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • D. M. Zogbi. (2002). Tayvan'daki Hammadde Sorunlarıyla Bağlantılı Düşük Esr Alüminyum Elektrolitik Arızaları. Not: Pasif Bileşen Endüstrisi.
  • PC Tools. (2010). Kapasitör Vebası.
  • C. Arthur. (2003). Bilgisayarların Yanmasına Neden Olan Kapasitörlerin Çalıntı Formülü. Not: İş Haberleri.
  • Yu-Tzu Chiu, et al. (). Hatalar Ve Arızalar: Sızıntı Yapan Kapasitörler Anakartları Kirletiyor. Not: IEEE Spektrumu.
  • Bettyann Liotta. (). Tayvanlı Kapak Yapımcıları Sorumluluğu Reddediyor. Not: Pasif Bileşen Endüstrisi.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/01/2025 21:45:51 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18754

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Şehir
Ahlak
Sürüngen
İntihar
Google
Deney
Roma
Fobi
Süt
Yiyecek
Stephen Hawking
Orman
Burun
Moleküler Biyoloji Ve Genetik
Tahmin
Yer
Görme
Antarktika
Süpernova
Embriyoloji
Vegan
Canlılık Cansızlık
Kamuflaj
Taksonomik Sınıflandırma
Tespit
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close