Gökyüzündeki Bilardo

Görünmez bir canavar serbest kaldı ve uzayda o kadar hızlı yol alıyor ki, eğer güneş sistemimizde olsaydı, Dünya'dan Ay'a sadece 14 dakikada ulaşabilirdi. Güneş'in 20 milyon katı ağırlığında olan bu süper kütleli kara delik, daha önce hiç görülmemiş 200.000 ışık yılı uzunluğunda yeni doğmuş yıldızların "kuyruğu"nu geride bıraktı ve bu kuyruk, Samanyolu galaksisinin çapının iki katıdır. Bu olay, üç büyük kara delik arasında nadir görülen tuhaf bir galaktik bilardo oyununun sonucu olabilir.

Kozmik Pac-Man gibi önündeki yıldızları yiyerek ilerlemek yerine, hızlı kara delik önündeki gazın içine dalıyor ve dar bir koridor boyunca yeni yıldız oluşumunu tetikliyor. Kara delik yemek yemek için fazla hızlı hareket ediyor. Daha önce hiç böyle bir şey görülmemişti, ancak NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu tarafından tesadüfen yakalandı.

Yale Üniversitesi'nden Pieter van Dokkum, "Kara deliğin arkasında gazın soğuduğu ve yıldızların oluşabileceği bir uyandırma dalgası olduğunu düşünüyoruz. Yani, kara deliğin arkasında yıldız oluşumunu izliyoruz" dedi. Uyandırma dalgası, bağlantılı olduğu ana galaksi kadar parlak olduğu için yeni yıldızlarla dolu olmalı.

Kara delik, sütunun bir ucunda yer alıyor ve ana galaksiye doğru uzanıyor. Sütunun en dış noktasında dikkat çekici derecede parlak bir iyonize oksijen düğümü bulunuyor. Araştırmacılar, kara deliğin hareketinin gazın şoklanmasına ve ısınmasına neden olduğunu düşünüyorlar. Van Dokkum, "Kara deliğin gazın içinden çok yüksek hızda hareket etmesi nedeniyle önündeki gaz şoklanıyor. Bunun tam olarak nasıl çalıştığı bilinmiyor" dedi.

Van Dokkum, "Bunu keşfetmemiz tamamen şans eseri" diye ekledi. Yakındaki bir cüce galaksinin içinde küresel yıldız kümeleri arıyordu. "Hubble görüntüsünü tararken, küçük bir çizgi fark ettim. Hemen 'oh, kozmik bir ışın kamera dedektörüne çarparak doğrusal bir görüntü kalıntısı oluşturuyor' diye düşündüm. Kozmik ışınları elemeyi başardığımızda orada olduğunu fark ettik. Daha önce hiç görmediğimiz bir şeye benziyordu."

Van Dokkum ve ekibi, bu garip görüntü nedeniyle Hawaii'deki W. M. Keck Gözlemevleri ile takip spektroskopisi yaptılar. Van Dokkum, yıldız izini "oldukça şaşırtıcı, çok parlak ve sıradışı" olarak nitelendirdi. Bu, ana galaksi etrafındaki gaz halesi içinden uçan bir kara deliğin sonuçlarını gözlemlediği sonucuna yol açtı.

Bu galaktik havai fişek, süper kütleli kara deliklerin birden fazla çarpışmasının sonucu olabilir. Astronomlar, ilk iki galaksinin belki de 50 milyon yıl önce birleştiğinden şüpheleniyorlar. Bu, merkezlerindeki iki süper kütleli kara deliği bir araya getirdi. İkili kara delik olarak birbirlerinin etrafında döndüler.

Sonra kendi süper kütleli kara deliği olan başka bir galaksi geldi. Bu, eski bir atasözünü hatırlatır: "İki kişi arkadaş, üç kişi kalabalık." Üç kara deliğin karışması, karmaşık ve dengesiz bir yapıya yol açtı. Kara deliklerden biri, diğer iki kara delikten momentum çaldı ve ana galaksiden fırlatıldı. Orijinal ikili bozulmuş olabilir veya yeni gelen kara delik, orijinal ikilide bulunan iki kara delikten birini değiştirerek önceki eşini dışarı atmış olabilir.

Tekli kara delik bir yönde hareket ederken, ikili kara delikler ters yönde hareket etti. Ana galaksinin karşı tarafında, kaçak ikili kara deliğin olabileceği bir yapı görülüyor. Bu durumun dolaylı kanıtı, galaksinin merkezinde aktif bir kara deliğin bulunmamasıdır. Bir sonraki adım, NASA'nın James Webb Uzay Teleskobu ve Chandra X-ışını Gözlemevi ile kara delik açıklamasını doğrulamak için takip gözlemleri yapmaktır.

NASA'nın yaklaşan Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu, Hubble'ın mükemmel çözünürlüğüne sahip evrenin geniş açılı bir görünümünü sunacak. Araştırma teleskobu olarak Roman, evrende başka nadir ve olası "yıldız çizgilerini" bulabilir. Van Dokkum'a göre, bu, diğer astronomik verilerin arasında belirli tuhaf şekilleri bulmada çok iyi olan algoritmalar kullanarak makine öğrenimi gerektirebilir.

Keşfedilen bu sıradışı kara delik ve yıldız izi, evrenin gizemlerini çözmeye ve kozmik olayları daha iyi anlamaya yardımcı olacak önemli bir katkıdır. Bu tür keşifler, bilim insanlarının süper kütleli kara deliklerin ve galaksilerin etkileşimleri hakkındaki bilgilerini genişletir ve evrenin karmaşık yapısını anlamalarına yardımcı olur.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

İleride yapılacak gözlemler ve çalışmalarla bu kara delik ve onun yarattığı yıldız izinin doğası ve kökeni hakkında daha fazla bilgi edinmeyi umuyoruz. Bu arada, Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu ve diğer gözlemevleri, evrende benzeri olmayan ve daha önce keşfedilmemiş başka olayları ortaya çıkarmak için sürekli olarak gökyüzünü tarayacak.

Bu tür bilimsel buluşlar, insanların evrenin sırlarını keşfetme tutkusu ve merakını yeniden canlandırır. Gökbilimciler, gözlemciler ve araştırmacılar, evrenin anlaşılmaz güzelliklerini ve karmaşıklıklarını çözmeye yönelik sürekli arayışlarına devam ederken, gelecekte daha fazla sürpriz ve heyecan verici keşiflerle karşılaşacağız.^[1]