Bilimsel Gözlem: Depresyon Sonrası Bilişsel Yavaşlama

Depresyon sürecinden çıktıktan sonra zihinsel işleyişimde belirgin bir değişim fark ettim. En basit düşünceyi bile toparlamak bazen beklediğimden daha uzun sürüyor. Bu durumu önce tamamen duygusal bir yorgunluk sanmıştım, fakat araştırınca bunun bilimsel olarak oldukça açıklanabilir bir tablo olduğunu gördüm.

Depresyon sonrası dönemde beynin özellikle yürütücü işlevlerden sorumlu olan prefrontal korteks bölgesinde geçici bir “düşük performans” yaşanabildiği belirtiliyor. Ben de kendi deneyimimde bunun izlerini net şekilde görüyorum: odaklanma sürem kısaldı, karar verme hızım yavaşladı ve düşünceler arasında geçiş yapmak eskisi kadar rahat değil. Sanki beynim bir süre önce yaşadığı yoğun stresin ardından enerji tasarrufu moduna geçmiş gibi.

Uzun süreli stresin salgılattığı kortizolün, hipokampüs ve prefrontal bölgelerde sinaptik iletimi baskılayabildiğini öğrendim. Bu da aslında benim “neden düşünemiyorum?” diye hissettiğim şeyin biyolojik karşılığı. Yani ortada isteksizlik ya da tembellik yok; sadece sinir hücreleri normal hızına geri dönmek için zaman istiyor.

Bu süreçte dikkatimi çeken bir başka nokta da toparlanmanın lineer olmaması. Bir gün zihnim daha açık, daha net; ertesi gün yeniden sisli bir hâle dönebiliyor. Bu dalgalanmanın da nöroplastik yeniden yapılanmanın doğal bir parçası olduğu söyleniyor. Kendi gözlemimde de bu iniş çıkışlar oldukça belirgin.

Sonuç olarak, yaşadığım zihin durgunluğunu artık geçici bir bilişsel adaptasyon süreci olarak görüyorum. Beynin, depresyon sonrası bozulan kimyasal dengeleri onarmaya çalışırken yavaşlamasının aslında iyileşme mekanizmasının bir parçası olduğunu bilmek, bu süreci daha sakin karşılamamı sağlıyor.