BEBEK EVREN

Pek çok yerde "yaşlı Dünya'mız" lafını duymuşsunuzdur. Bazı animasyonlarda; Dünya yaşlı, beyaz sakalları olan bir dede olarak ifade edilir. Eee kolay değil! Gezegenimiz 4,6 milyar yıl yaşında, yeni doğmuş bir bebek olarak canlandıracak değildik. Evrenimizin yaşı ise, Dünya'mızdan tam tamına 3 kat daha fazla, 13,8 milyar yıl. Kulağımıza ne kadar uzun bir süre geliyor. Rakamın büyüklüğüne bakıp, ona da yaşlı evrenimiz diyelim mi?

Bir şeyin yaşlı mı, yoksa genç mi olduğunu ömrü ile kıyasladıktan sonra ifade etmek gerekir. Örneğin; kedilerin ömrü iyi bakılırsa 15 yıl. 13 yaşına gelmiş bir kediye artık genç diyemeyiz. Veya en uzun ömürlü hayvan olarak bilinen Grönland Balinası (200+?) 90 yaşına geldi diye yaşlı diyebilir miyiz?

Evrenimizin ömrünü, en azından tahmini olarak bilirsek, ona da ne diyeceğimize karar verebiliriz. Şimdi bakalım Evren genç mi, yaşlı mı? Yoksa orta yaş bunalımında mı?

Tahmini evrenin yıldız oluşturmaya devam edeceği süre; 10 milyar yıl.

Düşük kütleli kırmızı cücelerin ömrü; 4 trilyon yıl.

Yoğun kütleli kırmızı cücelerin ömrü; 100 trilyon yıl. Bu süreçte pek çok anakol yıldız önce beyaz cüceye, ısı üretemedikleri için devamında siyah cüceye dönüşecek ve tahmini yıldız çağının da sonu gelmiş olacak.

Siyah cüceye dönmüş Güneş'imizin etrafında kalan gezegenler ki muhtemelen Mars'tan itibaren (Güneş kırmızı dev olduğunda Dünya Evren ile vedalaşıyor) tüm sistem, galaksideki rastgele çekim kuvveti etkisi ile dağılacak, tahmini süre; 1000 trilyon yıl.

Sıra galaksimize geldi; bütün gezegenler, uydular, asteroitler, kuyrukluyıldızlar, gaz ve toz bulutları galaksilerden kopacak. Bütün siyah cüceler birleşerek nötron yıldızları oluşturacak. Birçok kara delik ve nötron yıldızı galaksilerin merkezine çökecek. Önce nötron yıldızları çarpışarak kara deliğe dönüşecek. Kara deliklerin büyük kısmı da merkezde birleşerek en büyük süper kütleli kara deliği oluşturacak. Geriye kalanların büyük kısmı da evrende başıboş gezen daha küçük süper kütleli kara delikler meydana getirecek. Bu döneme kara delik çağının başlangıcı da diyebiliriz.. Tahmini süre 1 milyon trilyon yıl, yani 10¹⁸ .

Kara delik çağı ile normal maddeden bahsetmek zorlaşacak ve normal maddenin tahmini yok olma süresi 10 milyon trilyon yıl, yani 10¹⁹ .

Tahmini protonların bozunmaya başlayacağı süre 10 trilyon trilyon milyar yıl, yani 10³⁴ yıl. Protonun yarı ömrü de dikkate alınırsa maksimum süre 10⁴⁰ yıl.

Artık ortada bildiğimiz madde de yok Evren kara deliklerle başbaşa kaldı; Güneş'ten 10 kat daha fazla kütleli olan kara delikler Hawking Işıması ile dağılması 10⁶⁷ yıl. (çüş artık!).

Süper devasa kütleli kara deliklerin gene Hawking ışıması ile dağılması 10¹⁰⁶ yıl yani, 1 milyon google yıl. (suyu çıktı bu işin!). Size genel kültür bilgisi; Google'ın ismi bu sayıdan geliyor.

Yukarıdaki hesaplama proton bozunmasına göre yazıldı, ama protonların bozunacağından emin değiliz, bir de ona göre duruma bakalım.

Kara delik oluşturmaktan yırtmış olan beyaz cüceler önce siyah cücelere sonra da kuantum fiziğinin elverdiği ölçüde kusursuz küre olan dev demir toplarına dönüşecekler. Bu da 10¹⁵⁰⁰ yıl. (Ya bi gidin başımdan!).

Demir yıldızlarında bir ömrü var. Kuantum tünelleme etkisiyle çok daha uzak bir gelecekte bunların içindeki bütün demir atomları yıldızın çekirdeğine ışınlanacak ve demir yıldızlar da nötron yıldızlarına dönüşecekler. Bu da 10⁷⁶⁰⁰ yıl. ^[1] (başım dönüyor!). Yetmedi bu netron yıldızları kara deliklere dönüşecek ve kara deliklerin Hawking Işımasına göre yok oluş süreci tekrardan başlayacak. 10⁷⁶⁰⁰ x 10¹⁰⁶ yıl. (Siz çarpın bir ara ben sıkıldım!)

Şimdi yukarıda bahsedilen durumlara göre Evren'in ölümü olarak neyin başlangıcını belirlersiniz bilmiyorum (ölümlerden ölüm beğenmeyi size bıraktım). Ama şu gerçeği de görmek gerekiyor nereyi seçerseniz seçin, Evren'in ömrünü bir insan ömrü ile kıyaslarsak, yeni doğan evrenimizin daha göbek bağı bile düşmemiş. Yani genç demek bile mümkün değil, olsa olsa yeni doğan.

Günümüzden 500 milyar yıl sonra bir medya haberi.

Bilim insanları, Evren 13,8 milyar yaşındayken medeniyet kurmayı başarabilmiş akıllı canlıların radyo sinyallerine ulaştı. Bazı bilim adamları, Evrenin bu erken dönemlerinde medeniyet kurabilmeyi başaracak kadar ileri gitmiş bu antik canlıların var olmasının imkansız olduğunu belirtse de veri analizleri gerçek olma ihtimalinin yüksek olduğunu söylüyor. Radyo sinyallerinin gerçek yaşının analizleri devam ederken, dil analizi yapan yapay zeka karmaşık ve pek çok dilden oluşan iletişim dillerini çözmeye çalışıyor. Pek çok bilim adamı şaşkınlık içinde olduklarını, çünkü evrende bilinen ilk medeniyetlerin 200 milyar yıl öncesine dayandırıldığını bu denli erken bir dönemde bu tuhaf yaratıkların olmasını şüphe ile karşıladıklarını belirtmiştir.