Beagle Yolculuğu , Darwin ve Doğal Seçilim

Kısaca Darwin

Yazımıza tabi ki öncelikle Charles Darwin’in kim olduğuyla başlamak gerekir. Zaten sadece biyoloji değil bilime bile en ufak ilgisi olan bir kişinin Darwin’in kim olduğu hakkında gayet bilgi sahibi olduğunu düşünüyorum ama kısa bir hatırlatma geçmek istersek ;Charles Darwin 28 Şubat 1809 da dönemine göre gayet varlıklı eğitim seviyesi yüksek , özgür düşünceye açık ve köleliğe karşı bir ailede dünyaya gelmiştir . Büyük babası hekim ,şair, fizyolog ,doğa filozofu gibi unvanlar sahip bir polimatdı . Aynı zamanda kendisi Lunar society’nin (Ay Topluluğu) kurucusudur. Anne tarafında dedesi ise kölelik karşıtı propagandalarıyla tanınan Josiah Wedgwood ‘dur. Robert Waring, Darwin Babası, ise Edinburg’de okumuş bir tıp doktoruydu .Kısacası Darwin özgür düşüncenin geliştiği polimat özelliklere sahip ve çevresinde tıp doktorlarının olduğu bir ailede dünyaya gelmiştir .16 yaşında tıp camiasının merkezi olarak bilinen Edingurb Üniversitesinde Tıp eğitimine başlamıştır .Ancak kendisi her ne kadar büyükbabası ve babasının izinden gitmeye çalışsa da 1825 yılında başladığı tıp eğitimine 1827 senesinde son vermiştir .Kız kardeşi Caroline a yazdığı mektuplarda bariz şekilde profesörlerden hoşlanmadığı ,derslerde çok sıkıldığı ve girdiği bir operasyondan çok rahatsız olduğu için orayı terk ettiğini yazmıştır. Bir rivayette Darwin’in kan görmeye bile tahammülü olmadığını söylenir. Her ne kadar tıp eğitimine dair ek bir bilgi öğrenemese de ve babasını hayal kırıklığına uğratsa da Edingurg’da Robert Grand gibi çalışmalarında çok önemli yeri olan bilim adamlarıyla tanışmıştır. Ancak bu babasının onu göndereceği papaz okulundan kurtaramamıştır. Babası Edinburg’da 2 sene tıp okuduktan sonra onu alarak Cambridge de din eğitimi için yollamıştır.4 senenin sonda papaz olma planıyla 22 yaşında Cambridge den mezun olan Charles Darwin hayatını adadığı o büyük evrim teorisi için fırsatı yakalar. Papazlığı bırakıp bir doğa bilimci olmak için başladığı gemilerde geçen 5 yıllık serüven ‘The Voyage Of The Beagle ‘

Beagle ve Özellikleri

HMS Beagle bu ada sahip 9 gemiden bir tanesiydi . 11 Mayıs 1820 senesinde Kraliyet donanması olarak Thames nehrinin yakınlarında indirildi. Gemi düz güverteli ve silahlı olarak tasarlanmış bir gemiydi. 18 liberlik gülle 6 librelik uzun silah taşıma kapasitesine sahip uzunluğu 27.5 metreye kadar (90 feet 4 inches) genişliği ise 7.40 m (24 feet 6 inches) metreye uzanan bir gemiydi. Şekli itibariyle 1820 de eski Londra köprüsünün altından dolu teçhizatla bile geçebilen ilk gemi oldu.1825 senesinde ise bir misina direği , üst ve kıç kasara eklenerek bir Barka yelkenli gemiye dönüştürülmeye kara verildi. Gemi ilk gezisine (1826-1830)yılları arasında Güney Amerika kıyılarına HMS Adventure adlı gemi ile beraber çıkacaktı ancak geminin kaptanı olan Pringle Stokes ‘un 1828 de yaşanan intiharından sonra bu gezi ertelendi. Sonrasında kaptanlık Robert Fitzroy’a verildi ve gezi 1831-1836 senelerinde yapılmaya karar verildi. Fitzroy yanına alacağı doğa bilimci olarak Darwin’i seçmesi de bizim belki bu güne gelmemize olanak sağladı. Şimdi bu bilgi havuzundan bir çıkalım ve eğer Fitrzoy Darwin seçmeseydi şuan nasıl bir durumda olurduk onu düşünelim. Darwin yerine seçilecek başka bir doğa bilimci Darwin kadar başarılı olabilir miydi? Evrim teorisi bugünkü kadar ilerlemiş olur muydu? Elbet bir gün başka bir bilim adamı bunu düşünebilirdi ama bu kadar verimli bir geziye çıkma şansını yakalayabilir miydi?. Küçük bir tarih bilgisi bile aslında hayatın bazı noktalarında tesadüfün ve şansın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor . Tabi ki hiçbir bilim adamının ve bu gezide de Darwin’in başarısı azmi küçümsenemez ama bazen bilimsel buluşların küçük bir miktar tesadüf ve şans ögesi barındırdığını unutmamak gerekir .

Tabi ki gemi şuanda bir yolculuğa çıkmak için hazır değildi ve çeşitli onarmalar yükseltmeler ve güçlendirmeler yapıldı . Çünkü o zamanlar gemiler insanlar için tabut olarak görülüyordu ve yolculuk fazlasıyla uzun ve kalabalık olacaktı .Bu geliştirmelerden sonra o zamanlar İngiltere’nin 5. En hızlı gemisi olduğu söylenmiştir. Sonrasında yanlarına gezide ihtiyaç duyulabilecek deney malzemeleri yerleştirildi. Gemide 10 adet memur,4 adet deniz asteğmeni ve gönüllüler;38 adet denizci,8 adet Deniz Askeri ve Darwin’in de içinde bulunduğu 8 asistanla beraber toplamda 68 kişilik bir mürettebatla beraber yolculuğa çıkmıştır .Haliyle gerek yaşam alanı gerekse uyumak için Darwin zorlu mücadeleler vermiştir.

Yolculuk

Yolculuk İngiltere hükümetinin Güney Amerika’ya olan ilgisi ve o güzergahtaki limanların haritalarını çıkarmak için planlanmıştır. İlk başta her ne kadar 2 yıl sürmesi planlansa da 5 yıla kadar uzamıştır ve bu süreç boyunca da hükümet tarafından fonla desteklenmiştir. Geminin rotası kronolojik olarak şöyle gitmektedir. İngiltere’de Plymouth dan başlayıp Afrika kıtası (Kanarya Adaları Cabo Verde(Yeşil Burun Adaları)) oradan Orta Amerika (El Salvador) sonrasında ise asıl yolculuğun amacı olan Güney Amerika’ya (Rio de Janeiro, Punta Alta, Tierra del Fuego (Ateş Toprakları), Falkland Adaları (Malvinas Adaları), Río Negro eyaleti, Macellan Boğazı , Şili , Valdivia , Valparaíso , Galápagos adaları) ,Okyanusya (Sidney , Keeling Adaları , Mauritius Cumhuriyeti) en son ümit burnundan da geçerek İngiltere Falmouth’ da sona ermiştir.

Bu yolculuk başta dediğim gibi Güney Amerika’yı keşfetmek için olsa da günümüzdeki birçok bilimsel bilgiye olanak sağlamış. Bunlardan biri Charles Lyell’ın anakaranın bir yerde yükselirken bir yerde alçalması fikridir. Lyell orda olmasa bile bir denizcinin ana karada gördüğü istiridye kabukları bu fikrin doğruluğunu kanıtlamıştır. Aynı zamanda aşağıda bahsedeceğim Darwin’in And dağlarında yaptığı gözlemde bu düşünceyi destekler niteliktedir. Ama biz şuanda bu yolculuğu bu kadar meşhur yapan ve evrimsel biyolojinin gelişmesini sağlayan Charles Darwin’den bahsedeceğiz.

Peki Darwin Bu Gemiye Nasıl Davet Edildi?

Darwin kendisinde kariyerine büyük etkisinin olduğunu kabul ettiği bu yolculuğa profesörü ve kendisinin mentoru olan John Stevens Henslow ‘ un Darwin’e yazdığı mektup sayesinde olmuştur.

Captain Fitzroy , Henslow’a kendisinin yanında hem bir refakatçi hem de bir doğa bilimci istediğini belirtmiş ve henslowdan yardım istemiştir. Henslow da tabi ki Darwin’in bu rol için biçilmiş kaftan olduğunu belirtmiştir. Darwin’e yazdığı mektupta açık bir şekilde onun bu iş için en iyi olduğunu sadece bir doğa bilimci değil çok iyi bir gözlemci olduğunu bu yüzden bu fırsatın onun için çok verimli olacağından bahsetmiştir. Kendisine yanına bolca kitap almasını ve ret edilmek için korkmaması gerektiğini çünkü bu iş için seçilebilecek en iyi kişinin kendisi olduğunu temin etmiştir .

“Don’t put on any modest doubts or fears about your disqualifications for I assure you I think you are the very man they are in search of” (Diskalifiye edileceğinize dair alçakgönüllü şüpheleriniz ve korkularınız olmasın , sizi temin ederim ki siz aradıkları o kişisiniz)^[1]

24 Ağustos’ta yazılan bu mektuba Darwin 29’ununda cevap vermiştir ve belki resmi olarak yolculuğu başlamıştır. Nihayetinde Darwin bu yolculukta, Henslow'a bu kararında ne kadar doğru olduğunu göstermiş olmakla birlikte bize de türlerin kökeni hakkında ne kadar yanıldığımızı anlatmıştır.

Darwin için Başlangıç

Darwin için bu yolculukta büyülenmiş desek belki de çok da abartmış olmayız. Kendisi denizdeki bu kadar plankton olmasına şaşırmış ve okyanusun bu uçsuz bucaksızlığında bu eşsiz canlıların insanlar tarafından ulaşılmazlığına şaşırmıştır. Salvador’da gezdiği yağmur ormanlarını “Choas of Delight “ (zevkin karmaşası) olarak tanımlamıştır. Darwin çoğunlukla zamanını karada geçirmiştir öyle ki sadece 5 yıllık serüvenin sadece 18 ayını gemide geri kalan 3 yıl küsürünü karada gözlem yaparak ve örnek toplayarak geçirmiştir.

Topladığı örnekler arasında soyu tükenmiş memeli fosilleri de vardır. 2 yıllık uğraşı sonunda devasa büyüklükte kafatasları uyluk kemikleri ve hayvanların dış kabuklarını buldu ve bunları incelemek için gemiye taşımıştır. Darwin bunların gergedanlara , mamutlara , bir inek büyüklüğüne ulaşabilen armadillolara ve aynı şekilde şuanda soyu tükenmiş olan büyük tembel hayvanlara ait olduğunu düşünmüştür. Bu buluşları Darwin’i ilkel hayatı düşünmeye ve bu canlıların soylarının tükenmesine neyin sebep olduğunu düşünmeye itmiştir

Burada sadece fosil kalıntısı ve gözlem yapmakla kalmamış ve literatüre Darwin’in nandusu olarak bilinen asıl tür adı Pterocnemia pennata olan kuş türünü de kazandırmıştır. Birçok yazar tarafından kaleme alınan editörlüğünü Darwin’in yaptığı “The Zoology of the Voyage of H.M.S. Beagle, Under the Command of Captain Fitzroy, R.N” kitabına da bu kuş türünün illüstrasyonu çizilmiş olan kuş büyük nandu olarak da bilinen Rhea americana türünden farkça daha küçük boyutlara sahip olup ,bulunduğu familyada daha az ve daha ender rastlanan bir türdür.

Varyasyon ve Doğal Seçilim

Varyasyon nedir ? Cambridge sözlüğünde “ a difference in amount or quality” yani “ miktar ve nicelikteki farklılık” olarak geçer. Biz şuanda biyolojideki varyasyonu inceleyeceğiz. Bunun içinde sorulması gereken ilk temel soru “Canlıları hem birbirlerinden hem de atalarından farklı görünmesine sebep olan şey nedir?”

Darwin gezi boyunca özellikle Galapagos adalarından 13 farklı kuş türü bulmuştur. Bu kuş türlerini inceleme görevini ünlü kuş bilimci ve tahnitçi John Gould - kendisi özellikle Avustralyadaki kuş gözlemleriyle tanınır - devralmıştır. Kuşlar ilk başta çalı kuşları, ötleğenler, karatavuklar, ”koca -gagalılar” ve ispanozlar olarak ayrılmıştı. Ancak Gould 1837 senesinde yani yolculuktan 1 sene sonra bu kuşların aslında hepsinin farklı tür olmadığı sadece 3 farklı ispinoz türüne ayrıldıklarını keşfetti. Peki neden bu kuşları ilk başta farklı ayırmışlardı? Çünkü bu kuşların özellikle gaga büyüklükleri arasında bariz farklar vardı. Yer ispinozları dediğimiz ve sert kabuklu tohumlarla beslenen tür geniş ve derin bir gaga yapısına, kaktüslerle beslenen tür biraz daha ince ve uzun gaga yapısına, böceklerle ve bitki özleriyle beslenen ispinozalar ise çok daha ince ve sivri bir gaga yapısına sahiptir. Burada şu yanılgıya düşülmemeli bu kuşlar gaga şekillerinden dolayı bu besin tercihini yapmadılar bu besin tercihleri yüzünden gagaları farklılaştı. Yani gagalarının farklılaşma süreci onlar için bir zorunluluktu. Bunu daha da iyi anlamak için bu tabloya bakabiliriz

. İspinozlar ilk başta yağlı tohumlar meyveler böcekler yani yumuşak besinlerle beslenirler. Ancak yaşadıkları adada 1977 senesinde bir kuraklık yaşanıyor. Bu kuraklıktan dolayı besin bulmakta zorlanan ispinozlar haliyle teker teker besin yetersizliğinden ölmeye başlıyor. Ama bir istisna hariç “diğer ispinozlara kıyasla daha geniş gagaya sahip ispinozlar “. Onlar daha geniş ve derin gagalarıyla sert tohumları kırmakta normalden daha başarılı oluyorlar böylelikle bu zorlu koşullarda nesillerinin devamını getirebilmişler . Zamanla gagaların farklılaşması ile de normal türlerden ayrılarak artık kendi içlerinde Geospiza magnirostris dediğimiz türü oluşturmuştur. Kendi türlerini oluşturmuş diyoruz çünkü artık nesillerce farklılaşan kalıtımları yüzünden eski atalarıyla çiftleşebilme yetilerini kaybetmişlerdir. İşte biz bu duruma doğal seçilim diyoruz. Değişen yaşam koşullarına en iyi adapte olan ve soyunun devamını getirebilen canlı) farklılaşır. Doğal seçilim durumları kısıtlayarak yaşamayı hak edebilen en iyi varyantları seçer. Bu farklılıklarda varyasyonları getirir. Varyasyonlar sadece bir cinsi türe değil aynı zamanda bir canlıyı kendinden bir önceki ebeveynlerinden de ayırır. “Survival of The Fittest” yani en çok uyum sağlayabilen canlının hayatta kalması da buradan gelir. Bu tarz besin kıtlığından yaşanabilecek doğal seçilimlerde canlı bazen kendisiyle aynı ekolojik nişe-yani aynı beslenme ve davranış şekline- sahip canlıları doğadan elemine ederek ya da kaynağı bölerek- farklı türlerin ağacın farklı bölgelerinde beslenmesi- uyum sağlayabilir. Ama sürekli tekrar edildiği üzere seçilim esnasında uyum ve adaptasyon şarttır.

İşin hikaye ve Darwin boyutuna gelecek olursak John Gould , bu bilgisini Darwin ile paylaştığında kendisi buna pek anlam veremiştir .Ta ki Thomas Mathus tarafından yazılan bir makaleyi okuyana kadar. 1798 yılında nüfusun değişimlerini inceleyen makale 1838 senesinde Darwin’e ilham vermiştir. Makalede Kısıtlı kaynaklar için her zaman rekabet olduğundan çünkü nüfusun genişledikçe kaynak havuzun tükenmesinden , kaynakların azalması ve rekabetin artması durumunda hastalıklar , kıtlıklar gibi doğal afetlerin yaşanabileceğinden bahsediyor . Darwin bu makaleyi okuduktan sonra artık kuramının omurgasını – doğal seçilimi- bulmuş ve fikirlerini ölümsüzleştirmek için çalışmaya başlamıştır.

Ve sonuç olarak Darwin 770 sayfalık günlüğü , 1.750 sayfalık notları 5.346 tane topladığı fosil ve hayvan örnekleriyle(kendisine o dönemde bu kadar örneğinden dolayı çöp toplayıcısı gözüyle de bakılmıştır) 12 adet kataloğuyla bu 5 senelik yolcuğunu bitirmiştir.22 yaşında papaz unvanıyla okuldan mezun olan Darwin 27 yaşında elinde onlarca veri olan bir doğa bilimciye dönüşmüştür. Artık onun ve dünyanın çözmek zorunda olduğu yüzlerce sorun vardır . Ama öncelikle bunun için kırması gereken büyük tabular vardı ki Darwin bunları gayet de kırdı. Kendisi sadece 1800’lerde değil belki bugün bile insanlar tarafından görülmek istenmeyen ve ‘deşilmek’ istenmeyen sorunlara büyük bir kararlılıkla cevap verdi . Belki Darwin için bu tabuları yıkmak , evrimsel biyolojiyi kurmaktan daha zor olmuştur kim bilir.