Bilişsel Davranışçı Terapi Nedir?

- Blog Yazısı
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bireyin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını birbirine bağlı olarak ele alan, kanıta dayalı bir psikoterapi yaklaşımıdır. Temel olarak, bireyin işlevsel olmayan düşünce kalıplarını fark etmesini ve bunları daha sağlıklı, gerçekçi düşüncelerle değiştirmesini hedefler.
BDT’nin temel ilkesi, olaylardan ziyade olaylara verilen anlamların bireyin duygusal tepkilerini ve davranışlarını belirlediğidir. Örneğin, bir toplantıya geç kalmak “Ben başarısız biriyim” gibi bir düşünceye yol açıyorsa, bu bireyde suçluluk veya kaygı gibi duygulara neden olabilir. Bu düşüncenin yeniden yapılandırılması, bireyin duygusal durumunu ve davranışını olumlu yönde değiştirebilir.
BDT’nin Tarihçesi
BDT, 1960’larda Amerikalı psikiyatrist Dr. Aaron T. Beck tarafından geliştirilmiştir. Beck, depresyon üzerine yaptığı çalışmalar sırasında bireylerin otomatik, işlevsiz düşüncelere sahip olduklarını ve bu düşüncelerin depresyonu sürdürdüğünü fark etti. Bu keşif, BDT’nin temelini oluşturdu. BDT’nin etkili olduğu bilimsel olarak kanıtlandıktan sonra anksiyete bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve daha pek çok ruhsal sorun için uygulanabilir hale geldi.
BDT Nasıl Çalışır?
BDT, bireyin düşüncelerini incelemesi ve olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmesi için yapılandırılmış bir süreç sunar. Bu süreç genellikle şunları içerir:
1. Psikoeğitim: Terapist, danışana düşünce-duygu-davranış bağlantısını öğretir.
2. Durum Tespiti: Danışanın işlevsiz inançları ve otomatik düşünceleri belirlenir.
3. Bilişsel Yeniden Yapılandırma: Bu düşünceler sorgulanır ve yerine daha gerçekçi düşünceler konur.
4. Davranışsal Teknikler: Danışanın günlük yaşamda olumsuz davranış döngülerini kırmasını sağlayacak yeni davranışlar geliştirilir.
BDT’de Kullanılan Teknikler
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
1. Otomatik Düşüncelerin Belirlenmesi:
Danışanın bir olay karşısındaki düşüncelerini fark etmesi sağlanır. Örneğin:
• Olay: Patronun eleştirisi
• Düşünce: “Ben yetersizim.”
• Sonuç: Kaygı ve motivasyon kaybı
Bu düşünceler analiz edilir ve yerine “Herkes hata yapabilir, bu gelişimim için bir fırsat” gibi alternatif düşünceler geliştirilir.
2. Bilişsel Çarpıtmalarla Çalışma:
Danışan, düşüncelerindeki çarpıtmaları fark etmeye yönlendirilir. Örneğin:
• Aşırı genelleme: “Bir sınavda başarısız oldum, bu yüzden hiçbir şeyi başaramam.”
• Etiketleme: “Ben beceriksizin tekiyim.”
Bu çarpıtmalar sorgulanarak gerçekçi bir bakış açısı geliştirilir.
3. Davranışsal Aktivasyon:
Özellikle depresif danışanlarda, bireyin hoşlandığı ve değer verdiği aktiviteleri planlayarak yeniden hayata katılımını sağlamayı hedefler.
4. Maruz Bırakma:
Anksiyete bozukluklarında kullanılan bir tekniktir. Danışan, korku duyduğu duruma aşamalı olarak maruz bırakılır ve bu durumla baş etme becerileri geliştirilir.
Örneğin, sosyal fobisi olan bir bireyden bir toplantıda konuşma yapması istenebilir.
5. Günlük Tutma:
Danışan, duygu ve düşüncelerini yazılı olarak kaydetmeye teşvik edilir. Bu, farkındalık kazanmayı ve olumsuz düşünceleri yeniden yapılandırmayı kolaylaştırır.
6. Sokratik Sorgulama
Terapist, danışanın düşüncelerini derinlemesine sorgulamasını sağlar.
• “Bu düşüncenin doğru olduğunu nereden biliyorsun?”
• “Başka nasıl yorumlanabilir?” gibi sorularla danışanın bakış açısını genişletir.
Örnek Bir Uygulama:
• Danışanın Sorunu: Toplum önünde konuşma korkusu
• BDT Süreci:
1. Korkunun arkasındaki düşünce: “Herkes bana gülecek ve yetersiz görüneceğim.”
2. Bilişsel yeniden yapılandırma: “Beni yargılayacaklarını düşünsem de bu bir varsayım. İnsanlar genelde kendi konuşmalarına odaklanır.”
3. Maruz bırakma: Önce küçük bir grupta konuşma pratiği yapmak, ardından daha büyük bir topluluk karşısına çıkmak.
4. Davranışsal hedef: Her hafta yeni bir konuşma ortamında yer almak.
Sonuç
BDT, danışanın günlük yaşamındaki sorunlara doğrudan odaklanarak hızlı ve etkili bir şekilde sonuç almayı amaçlar. Yapılandırılmış ve pratik bir yaklaşım olduğu için birçok farklı ruhsal bozuklukta uygulanabilirliği yüksektir.
- 3
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/02/2025 12:13:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19253
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.