Antimon

Özellikler

Antimon (Sb) periyodik cetvelin VA grubunda konumlanan, mavimtrak gümüş beyazı renkte metal bir elementtir.

Normal şartlarda Doğada serbest şekilde, gümüş ve arsenikle birlikte yer alabilen antimon daha çok stibnit (Sb2 S3) olarak bulunur. Oldukça Kırılgandır; kimyasal özellikleri arsenikle benzeşmektedir. Isı ve elektriği arsenikten daha iyi iletir.

Antimon Havadan etkilenmez, ancak yüksek sıcaklıkta Sb2O3’e dönüşür. Stibnitin ısıtılıp demirle ya da kavrulup oksidinin odun kömürüyle indirgenmesiyle elde edilir. Hidroklorik asitte çözünmez, altınsuyunda çözünür. Antimon Derişik sülfürik ve nitrik asitle tepkimeye girer.

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Antimon, yer yüzünde arsenik kadar bol miktarda bulunur. Yer kabuğunun ortalama olarak her tonuna yaklaşık bir gram katkıda bulunur. Metal formundaki küçük doğal birikintileri bulunmuştur ancak çoğu zaman minerallerde bulunur. Bunlardan en önemlisi stibnit, Sb2S3'tür. Cezayir, Bolivya, Çin, Meksika, Peru, Güney Afrika ve Balkan Yarımadası'nın bazı kısımlarında stibnit yatakları bulunur. Bakır ve kurşun üretimi esnasında kullanılan stibnit, az miktarda geri kazanılabilir.

Uygulama ve Kullanım Alanları

Antimon’un genel kullanım alanı Demir alaşımlarını sertleştirmektedir. Lehim, maskara, kızılötesi dedektörleri, diyotlar, kablo kaplamaları, kurşun piller, plastik ve çeşitli kimyasalların yapımında da kullanımı vardır. Seramik emaye ve cam boyamasında da kullanılır. Ayrıca ilaç sektöründe de çeşitli kullanım alanları bulunmaktadır.

Tarihi

Antimon kullanımına tarihte ilk kez MÖ 3100’lü yıllarda rastlanmış. Antimon içeren mineraller, boyasal özelliklerinde faydalanılara o tarihlerde gözlere sürme çekmek için kullanılmış. Mısır’da rastalanan arkeolojik kazıda MÖ 3000’li yıllarda yapıldığı tahmin edilen vazonun antimon ile kaplandığına rastlanmıştır. Paris bulunan Louvre Müzesi’nde sergilenen 5000 yıllık bir vazo antimon içerir. Antimonun madde olarak keşfi ise16. yüzyılda gerçekleşmiştir.

Etimolojisi

Antimonun tarihteki adı Latince “stibium”dur. Bu sebeple simgesi de “Sb”dir. Antimon ismini ve simgesini veren isim ise Jöns Jacob Berzelius’tur. Yunanca karşılığı, “yalnız değil” veya “yalnızlığa karşı” anlamındaki “anti monos” sözcüğüdür.

Önlem ve Güven

Antimon ile çalışan kişiler antimon tozlarını soluyarak çeşitli etkilere maruz kalırlar. Antimonun karıştığı ortamdaki havayı solumak, suyu içmek ya da temas ettiği besini tüketmek çeşitli temas yöntemlerinden bazılarıdır. Gaz fazındaki hidrojene bağlanan antimonu solumak, alakalı sağlık problemlerinin çoğunun temel sebebidir.

İlginç Bilgiler ve Diğer

. Eski Mısır ve Arap ülkelerindeki kadınlar, antimon içeren stibium (antimon sülfür) maddesini kaşlarını boyamak için “sürme taşı” olarak kullanmış.

. 1892 yılında Herbert Gladstone tarafından verilen bir konferansta antimonun yumuşak ve kırılgan özelliğinden bahsederek sanat ürünlerinde kullanılabileceğinden bahsedilmiştir.

. 1930’lu yıllarda Çin’in Guizhou kentinde antimon, kısa bir süre sikke yapımında kullanılmış.