Bipolar Bozukluk Nedir? Farklı Türleri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir?

Önceden manik depresyon olarak adlandırılan bipolar bozukluk, duygusal yükselmeler (mani veya hipomani) ve düşüşler (depresyon) içeren, aşırı ruhsal değişimlere neden olan bir zihinsel sağlık durumudur.

Depresyonda olduğunuzda, kendinizi üzgün veya umutsuz hissedebilir ve çoğu aktiviteye ilgi kaybedebilir, bunlardan zevk alamayabilirsiniz. Mani veya hipomani (maniden daha az şiddetli) dönemlerinde ise coşkulu, enerjik veya hiç olmadığı kadar asabi hissedebilirsiniz. Bu duygu değişimleri uykuyu, enerjiyi, aktiviteleri, kararları, davranışı ve sağlıklı düşünme yeteneğini etkileyebilir.

Ruhsal değişimler, nadiren veya yılda birkaç kez meydana gelebilir. Çoğu insan vakalar arasında bazı duygusal belirtiler yaşarken, bazılarında ise bunlar görülmeyebilir.

Bipolar bozukluk ömür boyu süren bir durum olsa da, bir tedavi planını izleyerek ruh hali değişimlerinizi ve diğer belirtilerinizi yönetebilirsiniz. Bu rahatsızlık çoğu zaman ilaçlar ve psikolojik danışmanlık (psikoterapi) ile tedavi edilir.

Tedavi edilmeden bırakıldığında, bipolar bozukluk hayatınızın her alanını etkileyen ciddi sorunlara neden olabilir, örneğin:

• Uyuşturucu ve alkol kullanımıyla ilgili sorunlar
• İntihar veya intihar girişimleri
• Yasal veya mali sorunlar
• Zarar görmüş ilişkiler
• Kötü iş veya okul performansı

Belirti ve Semptomlar

Birkaç tür bipolar ve benzeri bozukluk vardır. Bunlar, mani veya hipomani ve depresyon dönemlerini içerebilirler. Belirtiler, ruh halinde ve davranışlarda yaşamda önemli sıkıntı ve zorluklara yol açabilecek, öngörülemeyen değişikliklere neden olabilir.

• I Bipolar Bozukluk - Hipomanik veya ağır depresif ataklardan önce veya sonra gelen en az bir manik atak geçirilir. Bazı durumlarda, mani gerçeklikten kopmayı da (psikoz) tetikleyebilir.
• II Bipolar Bozukluk - En az 1 adet ağır depresif dönem ve hipomanik dönem geçirilir, ancak hiç manik atak geçirilmez.
• Salınımlı Rahatsızlık - Hipomani ve depresyon belirti dönemleri (ağır depresyondan daha az şiddetli olsa da) en az 2 yıl -veya çocuklarda ve gençlerde bir yıl- deneyimlenir.
• Diğer türler - Bunlar, bipolar bozukluğun yanı sıra, belirli ilaçların veya alkolün neden olduğu veya Cushing hastalığı, multipl skleroz veya felç gibi tıbbi durumlara bağlı olarak ortaya çıkan benzeri bozuklukları içerir.

II Bipolar Bozukluk, I Bipolar Bozukluğun daha hafif bir şekli değil, ayrı bir tanıdır. I Bipolar Bozukluğun manik atakları şiddetli ve tehlikeli olabilirken, II bipolar bozukluğu olan bireylerin depresyon dönemi daha uzun sürebilir, bu da kişiye büyük oranda zarar verebilir.

Bipolar bozukluğun her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen, tipik olarak ergenlik çağında veya 20'li yaşların başında teşhis edilir. Belirtiler kişiden kişiye ve zamanla değişebilir.

Mani ve Hipomani

Mani ve hipomani iki farklı dönem olsa da, aynı belirtilere sahiptirler. Mani, hipomaniden daha şiddetlidir ve işte, okulda ve sosyal aktivitelerde daha belirgin sorunlara ve ayrıca ilişkide zorluklara neden olur. Mani dönemi ayrıca gerçeklikten kopmayı (psikoz) da tetikleyebilir ve hastanede kalmayı gerektirebilir.

Hem manik hem de hipomanik dönem, bu belirtilerden en az üç tanesini içerir:

• Anormal derecede iyimser, sinirli veya gergin olmak
• Artan aktivite, enerji veya endişe
• Aşırı mutluluk ve kendine güven (coşku)
• Azalan uyku ihtiyacı
• Çok düşünmek
• Dikkat dağınıklığı
• Kötü karar verme - örneğin, alışverişte çok para harcamak, cinsel risk almak veya aptalca yatırımlar yapmak

Ağır Depresyon

Ağır bir depresif dönem, iş, okul, sosyal aktiviteler veya ilişkiler gibi günlük aktivitelerde göze çarpan zorluklara neden olacak kadar şiddetli semptomları içerir. Böyle bir dönem bu belirtilerin en az beş tanesini içerir:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

• Üzgün, boş, umutsuz veya dertli hissetme gibi depresif ruh hali (çocuklarda ve gençlerde depresif ruh hali asabilik olarak görünebilir)
• Faaliyetlerin hepsinde veya çoğunda farkedilir bir ilgisizlik veya hiç zevk alamama
• Diyet yapılmamasına rağmen önemli kilo kaybı, kilo alma veya iştahta azalma veya artış (çocuklarda beklendiği gibi kilo alamama depresyon belirtisi olabilir)
• Uykusuzluk veya aşırı uyumak
• Tez canlılık veya yavaşlamış davranış
• Yorgunluk veya enerji kaybı
• Değersiz hissetme veya aşırı ya da yersiz suçluluk duygusu
• Azalan düşünme veya konsantre olma becerisi veya kararsızlık
• İntihar etmeyi düşünmek, planlamak veya teşebbüs etmek

Bipolar Bozukluğun Diğer Özellikleri

Bipolar I ve Bipolar II bozukluklarının belirti ve semptomları, anksiyete, melankoli, psikoz ve benzerleri gibi özellikler de içerebilir. Semptomların zamanlaması, karışık veya hızlı döngü gibi tanısal etiketleri içerebilir. Bipolar semptomlar hamilelik sırasında da ortaya çıkabilir veya mevsimlere göre değişebilir.

Çocuklarda ve Gençlerde Belirtiler

Bipolar bozukluğun belirtilerini çocuklarda ve gençlerde tespit etmek zor olabilir. Bunların normal iniş çıkışlar mı, stres veya travmanın sonuçları mı, yoksa bipolar bozukluk dışında bir akıl sağlığı sorununun belirtileri mi olduğunu söylemek genellikle zordur.

Çocuklar ve gençler farklı ağır depresif veya manik veya hipomanik ataklar geçirebilir; ancak bunlar, bipolar bozukluğu olan yetişkinlerin geçirdiği ataklardan farklılık gösterebilir. Ve vakalar sırasında ruh halleri hızla değişebilir. Bazı çocuklar, vakalar arasında ruh hali belirtileri olmayan dönemlere sahip olabilir.

Çocuklarda ve gençlerde bipolar bozukluğun en önemli belirtileri, normal ruh hali değişimlerinden farklı olan şiddetli ruh hali değişimleri olabilir.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak aşağıdakiler gibi birkaç etken söz konusu olabilir:

1. Biyolojik Değişimler - Bipolar bozukluğu olan kişilerin beyinlerinde fiziksel değişikliklerin olduğu görülür. Bu değişikliklerin önemi hala belirsizdir, ancak nedenleri tam olarak belirlemeye yardımcı olabilir.
2. Genetik - Bipolar bozukluk, kardeş veya ebeveyn gibi birinci dereceden bir akrabası olan kişilerde daha yaygındır. Araştırmacılar, bipolar bozukluğa neden olabilecek genleri bulmaya çalışıyorlar.

Risk Faktörleri

Bipolar bozukluk geliştirme riskini artırabilecek veya ilk vaka için tetikleyici olabilecek faktörler şunları içerir:

• Bipolar bozukluğu olan bir ebeveyn veya kardeş gibi birinci dereceden bir akrabaya sahip olmak
• Sevilen birinin ölümü veya başka bir travmatik olay gibi yüksek stresli dönemler
• Uyuşturucu veya alkol bağımlılığı

Beraber Görülen Sorunlar

Bipolar bozukluğunuz varsa, bipolar bozuklukla birlikte tedavi edilmesi gereken başka bir sağlık sorununuz da olabilir. Bunlardan bazıları bipolar bozukluk semptomlarını kötüleştirebilir veya tedaviyi daha az başarılı hale getirebilir. Örneğin:

• Anksiyete bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu - DEHB (İng: "Attention-deficit/hyperactivity disorder" veya kısaca "ADHD")
• Alkol veya uyuşturucu sorunları
• Kalp hastalığı, tiroid sorunları, baş ağrısı veya obezite gibi fiziksel sağlık sorunları

Teşhis Yöntemleri

Bipolar bozukluğunuzun olup olmadığını öğrenmek için yapılan değerlendirmeler şunları içerebilir:

• Fiziksel muayene - Doktorunuz belirtilerinize neden olabilecek tıbbi sorunları belirlemek için fiziksel muayene ve laboratuvar testleri yapabilir.
• Psikiyatrik değerlendirme - Doktorunuz sizi düşünceleriniz, duygularınız ve davranış kalıplarınız hakkında sizinle konuşacak bir psikiyatriste sevk edebilir. Ayrıca psikolojik bir öz değerlendirme veya anket doldurabilirsiniz. Sizin izninizle, aile üyelerinizden veya yakın arkadaşlarınızdan belirtileriniz hakkında bilgi vermeleri istenebilir.
• Ruh hali çizelgesi - Sizden ruh halinizin, uyku düzeninizin veya teşhis ve doğru tedaviyi bulmaya yardımcı olabilecek diğer faktörlerin günlük kaydını tutmanız istenebilir.
• Bipolar bozukluk kriterleri - Psikiyatristiniz, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabındaki (DSM-5) semptomlarınızı bipolar ve benzeri bozuklukların kriterleriyle karşılaştırabilir.

Çocuklarda Teşhis

Bipolar bozukluğu olan çocukların ve gençlerin teşhisi, yetişkinlerde yapılan teşhisle aynı kriterleri içerse de, çocuklarda ve gençlerde semptomlar genellikle farklı karakteristiklere sahiptir ve teşhis kategorilerine tam olarak uymayabilir.

Ayrıca, bipolar bozukluğu olan çocukların sıklıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu veya davranış sorunları gibi diğer akıl sağlığı sorunları da olabilir, bu da teşhisin konulmasını daha karmaşık hale getirebilir. Çocukların bipolar bozukluk deneyimi olan bir çocuk psikiyatristine sevk edilmesi önerilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavi, en iyi şekilde, bipolar ve benzeri bozuklukların tedavisinde uzman olan ruh sağlığı hastalıklarının teşhisi ve tedavisinde uzmanlaşmış bir tıp doktoru (psikiyatrist) tarafından yönlendirilir. Bir psikolog, sosyal hizmet uzmanı ve psikiyatri hemşiresini içeren bir tedavi ekibiniz de olabilir.

Bipolar bozukluk ömür boyu süren bir hastalıktır. Asıl tedavi semptomları yönetmeye yöneliktir. İhtiyaçlarınıza bağlı olarak, tedavi şunları içerebilir:

• İlaçlar - Çoğu zaman, ruh halinizi hemen dengelemek için ilaç almaya başlamanız gerekecektir.
• Devamlı tedavi - Bipolar bozukluk, kendinizi daha iyi hissettiğiniz dönemlerde bile ilaçlarla ömür boyu tedavi gerektirir. Sürekli tedaviyi almayan kişiler, semptomların tekrarlanma veya küçük ruh hali değişikliklerinin gelişmiş mani veya depresyona dönüşme riskini yükseltir.
• Günlük tedavi programları - Doktorunuz size bir günlük tedavi programı önerebilir. Bu programlar, semptomları kontrol altına alırken ihtiyacınız olan desteği ve danışmanlığı sağlar.
• Madde bağımlılığı tedavisi - Alkol veya uyuşturucu sorunlarınız varsa, madde bağımlılığı tedavisine de ihtiyacınız olacaktır. Aksi takdirde bu hastalığı yönetmek çok zor olabilir.
• Hastaneye yatırılma - Tehlikeli davranıyorsanız, intihara meyilli hissediyorsanız veya gerçeklikten kopmuşsanız (psikotikseniz) doktorunuz hastaneye yatmanızı önerebilir. Bir hastanede psikiyatrik tedavi almak, ister manik ister ağır bir depresif atak geçiriyor olun, sakin ve güvende olmanıza ve ruh halinizi dengelemenize yardımcı olabilir.

Bipolar bozukluğun birincil tedavileri, semptomları kontrol etmek için ilaçlar ve psikolojik danışmanlığını (psikoterapi), bunların yanı sıra ise eğitim ve destek gruplarını da içerebilir.

Agora Bilim Pazarı

Hoşça Kal Okul

Yeni bir okula gidecek olan Funda, eski okuluna güzel bir veda etmek istiyor. Her gün oturduğu sandalyesinden çok sevdiği öğretmenine kadar hepsiyle teker teker vedalaşmalı…

Amerikan Psikoloji Derneği tarafından hazırlanan kitap, çocukların değer verdikleri bir mekân veya ortama veda etmeleri gerektiğinde bununla nasıl başa çıkabileceğini anlatıyor. Dr. Tonya Lippert, ayrıca kitabın sonunda yer alan ebeveyne özel notlar bölümünde değişiklik veya geçiş sürecindeki çocuklar için uygulanması gereken yaklaşımları detaylıca ele alıyor.

Devamını Göster

₺50.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

İlaçlar

Bipolar bozukluğu tedavi etmek için birkaç ilaç kullanılır. Reçete edilen ilaçların türleri ve dozları, sizin semptomlarınıza bağlıdır. İlaçlar şunları içerebilir:

• Duygudurum dengeleyiciler - Manik veya hipomanik atakları kontrol etmek için genelde duygudurum dengeleyici ilaçlara ihtiyacınız olacak. Bunların örnekleri arasında lityum (Lithobid), valproik asit (Depakene), divalproeks sodyum (Depakote), karbamazepin (Tegretol, Equetro, diğerleri) ve lamotrijin (Lamiktal) bulunur.
• Antipsikotikler - Diğer ilaçlarla tedaviye rağmen depresyon veya mani semptomları devam ederse, olanzapin (Zyprexa), risperidon (Risperdal), ketiapin (Seroquel), aripiprazol (Abilify), ziprasidon (Geodon), lurasidon (Latuda) veya asenapin (Saphris) gibi bir antipsikotik ilaç eklenmesi yardımcı olabilir. Doktorunuz bu ilaçlardan bazılarını tek başına veya bir duygudurum dengeleyici ile birlikte reçete edebilir.
• Antidepresanlar - Doktorunuz, depresyonu yönetmeye yardımcı olmak için bir antidepresan ekleyebilir. Bir antidepresan bazen manik bir vakayı tetikleyebildiğinden, genellikle bir duygudurum dengeleyici veya antipsikotik ile birlikte reçete edilir.
• Antidepresan-antipsikotik - Symbyax ilacı, hem antidepresan fluoksetin hem de antipsikotik olanzapini içerir. Depresyon tedavisinde de, duygudurum dengeleyici olarak da görev yapar.
• Anksiyete ilaçları - Benzodiazepinler anksiyeteye yardımcı olabilir ve uykusuzluğa iyi gelebilir, ancak genellikle kısa vadede kullanılır.

Doğru İlacı Bulmak

Sizin için doğru ilacı veya ilaçları bulmak büyük olasılıkla biraz deneme-yanılma gerektirecektir. Biri sizin için iyi sonuç vermezse, denenecek birkaç alternatif daha var.

Bazı ilaçların tam etki göstermesi haftalar veya aylar alabildiğinden, bu süreç sabır gerektirir. Genellikle tek seferde yalnızca bir ilaç değiştirilir, böylece doktorunuz semptomlarınızı en az rahatsız edici yan etkilerle gidermek için hangi ilaçların işe yaradığını belirleyebilir. Belirtileriniz değiştikçe ilaçların da düzenlenmesi gerekebilir.

Yan Etkiler

Sizin için işe yarayan doğru ilaçları ve dozları bulana ve vücudunuz ilaçlara alışana kadar hafif yan etkiler görülebilir. Rahatsız edici yan etkileriniz varsa doktorunuzla veya akıl sağlığı uzmanınızla konuşun.

Kendi kendinize bir değişiklik yapmayın veya ilaçlarınızı almayı bırakmayın. İlacınızı keserseniz, tedavinin gerilemesine neden olabilirsiniz veya belirtileriniz kötüleşebilir veya geri dönebilir. Ağır depresyona girebilir, intihara meyilli hissedebilir veya manik veya hipomanik bir vakayı tetikleyebilirsiniz. Bir değişiklik yapmanız gerektiğini düşünüyorsanız, doktorunuzu arayın.

İlaçlar ve Hamilelik

Bipolar bozukluk için birkaç ilaç doğum sorunlarıyla ilişkilendirilebilir ve anne sütünden bebeğinize geçebilir. Valproik asit ve divalproeks sodyum gibi bazı ilaçlar hamilelik sırasında kullanılmamalıdır. Ayrıca doğum kontrol ilaçları, bazı bipolar bozukluk ilaçları ile birlikte alındığında etkinliğini kaybedebilir.

Mümkünse hamile kalmadan önce tedavi seçeneklerini doktorunuzla tartışın. Bipolar bozukluğunuzu tedavi etmek için ilaç kullanıyorsanız ve hamile olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, hemen doktorunuzla konuşun.

Psikoterapi

Psikoterapi, bipolar bozukluk tedavisinin önemli bir parçasıdır ve bireysel, aile veya grup ortamlarında sağlanabilir. Birkaç terapi türü işe yarayabilir. Bunlar:

• Kişilerarası ve sosyal ritim terapisi (İng: ‘’interpersonal and social rhythm therapy’’ - IPSRT) - uyku, uyanma ve yemek zamanları gibi günlük ritimlerin dengelenmesine odaklanır. Tutarlı bir rutin, ruh hali yönetimini kolaylaştırır. Bipolar bozukluğu olan kişiler uyku, diyet ve egzersiz için günlük bir rutin oluşturmaktan faydalanabilir.
• Bilişsel davranışçı terapi (BDT) - sağlıksız, olumsuz inanç ve davranışları belirlemek ve bunları sağlıklı, olumlu olanlarla değiştirmeye odaklanır. Bu tedavi, bipolar ataklarınızı neyin tetiklediğini belirlemenize yardımcı olabilir. Ayrıca stresi yönetmek ve üzücü durumlarla başa çıkmak için etkili yöntemler de öğretilir.
• Psikoeğitim - Bipolar bozukluk hakkında bilgi edinmek (psikoeğitim) sizin ve sevdiklerinizin durumu anlamanız konusunda yardımcı olabilir. Neler olup bittiğini bilmek, en iyi desteği almanıza, sorunları belirlemenize, tekrarlanmasını önlemek için bir plan yapmanıza ve tedaviye bağlı kalmanıza yardım edebilir.
• Aile odaklı terapi - Aile desteği ve iletişimi, tedavi planınıza bağlı kalmanıza ve sizin ve sevdiklerinizin ruh hali değişimlerinin uyarı belirtilerini tanımanızda ve yönetmenizde yardımcı olabilir.

Diğer Tedavi Seçenekleri

İhtiyaçlarınıza bağlı olarak, depresyon tedavinize farklı tedaviler eklenebilir.

Elektrokonvülsif terapi (EKT) sırasında, elektrik akımları beyinden geçer ve kasıtlı olarak kısa bir nöbeti tetikler. EKT, beyin kimyasında bazı akıl hastalıklarının semptomlarını tersine çevirebilecek değişikliklere neden olabilir. İlaçlarla iyileşmezseniz, hamilelik gibi sağlık nedenleriyle antidepresan alamazsanız veya intihar riski yüksekse EKT bipolar tedavi için bir seçenek olabilir.

Araştırmalara göre transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) da antidepresanlara yanıt vermeyenler için bir seçenektir.

Çocuklarda ve Gençlerde Tedavi

Çocuklar ve gençler için tedavilere genellikle semptomlara, ilaçların yan etkilerine ve diğer faktörlere bağlı olarak vaka bazında karar verilir. Genelde tedavi şunları içerir:

• İlaçlar - Bipolar bozukluğu olan çocuklara ve gençlere genellikle yetişkinlere verilen ilaçlar verilir. Çocuklarda bipolar ilaçların güvenliği ve etkinliği konusunda yetişkinlere göre daha az araştırma yapılmıştır, bu nedenle tedavi kararları genellikle yetişkin araştırmalarına dayanır.
• Psikoterapi - İlk ve uzun süreli tedavi, semptomların geri dönmesini önlemeye yardımcı olabilir. Psikoterapi, çocukların ve gençlerin rutinlerini yönetmelerine, savunma mekanizmalarını geliştirmelerine, öğrenme güçlüklerini gidermelerine, sosyal sorunları çözmelerine ve aile bağlarını ve iletişimi güçlendirmelerine yardımcı olabilir. Gerekirse, daha büyük çocuklarda ve bipolar bozukluğu olan gençlerde yaygın olan madde bağımlılığı sorunlarının tedavisinde de yardımcı olabilir.
• Psikoeğitim - Psikoeğitim, bipolar bozukluğun semptomlarını öğrenmeyi ve çocuğunuzun davranışının, gelişim yaşı, durumu ve uygun kültürel davranışından nasıl farklılaştığını öğrenmeyi içerebilir. Bipolar bozukluğu anlamak, çocuğunuzu desteklemenizde yardımcı olabilir.
• Destek - Öğretmenler ve okul danışmanlarıyla konuşmak ve aile ve arkadaşlardan destek almak, ihtiyaçların belirlenmesine ve başarının teşvik edilmesine yardımcı olabilir.

Yaşam Tarzı ve Ev İlaçları

Bipolar bozukluğunuzu kötüleştiren davranış döngülerini durdurmak için muhtemelen yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapmanız gerekecektir. Bu konuda atabileceğiniz bazı adımlar şunlar:

• İçmeyi veya uyuşturucu kullanmayı bırakın - Bipolar bozuklukla ilgili en büyük sorunlarından biri, risk alma davranışının ve uyuşturucu veya alkol bağımlılığının getirdiği olumsuz sonuçlarıdır. Kendi başınıza bırakmakta zorlanıyorsanız yardım alın.
• Sağlıklı ilişkiler kurun - Size pozitif etkisi olan insanlarla vakit geçirin. Arkadaşlar ve aile üyeleri size destek sağlayabilir ve ruh halindeki değişikliklerin uyarı belirtilerini izlemenize yardımcı olabilir.
• Sağlıklı bir rutin oluşturun - Uyumak, yemek yemek ve fiziksel aktiviteler için düzenli bir rutine sahip olmak, ruh halinizi dengelemenize yardımcı olabilir. Herhangi bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuza danışın. Sağlıklı beslenin. Lityum alırsanız, uygun sıvı ve tuz tüketimi konusunda doktorunuzla konuşun. Uyumakta güçlük çekiyorsanız, ne yapabileceğiniz konusunda doktorunuzla veya akıl sağlığı uzmanınızla konuşun.
• Diğer ilaçları almadan önce kontrol edin - Başka bir doktor tarafından reçete edilen ilaçları veya reçetesiz satılan takviyeleri veya ilaçları almadan önce sizi bipolar bozukluk için tedavi eden doktoru arayın. Bazen diğer ilaçlar depresyon veya mani ataklarını tetikleyebilir veya bipolar bozukluk için aldığınız ilaçlara engel olabilir.
• Bir ruh hali çizelgesi tutmayı düşünün - Günlük ruh halinizin, tedavilerinizin, uykunuzun, aktivitelerinizin ve duygularınızın kaydını tutmak, tetikleyicileri, etkili tedavi seçeneklerini ve tedavinin ne zaman değiştirilmesi gerektiğini belirlemeye yardımcı olabilir.

Alternatif Tıbba Dikkat!

Alternatif veya tamamlayıcı tıp (bazen bütünleyici tıp olarak da adlandırılır) ve bipolar bozukluk hakkında çok fazla araştırma yoktur. Araştırmaların çoğu ağır depresyon üzerinedir, bu nedenle bu geleneksel olmayan yaklaşımların bipolar bozukluğa nasıl etki ettiği henüz kesin değildir.

Doktorunuzun önerdiği tedaviye ek olarak alternatif veya tamamlayıcı ilaç kullanmayı seçerseniz, önce bazı önlemler alın:

• Reçeteli ilaçlarınızı almayı bırakmayın veya terapi seanslarını kaçırmayın - Bipolar bozukluk tedavisi söz konusu olduğunda, alternatif ilaçlar, düzenli ilaçların yerini tutmaz.
• Doktorlarınıza ve ruh sağlığı uzmanlarınıza karşı dürüst olun - onlara tam olarak hangi alternatif veya tamamlayıcı tedavileri kullandığınızı veya denemek istediğinizi söyleyin.
• Potansiyel tehlikelerin farkında olun - Alternatif ve tamamlayıcı ürünler, reçeteyle satılan ilaçlar gibi düzenlenmez. Doğal olmaları, güvenli oldukları anlamına gelmez. Alternatif veya tamamlayıcı ilaçları kullanmadan önce, ilaçlarla olası ciddi etkileşimler dahil olmak üzere riskler hakkında doktorunuzla konuşun.

Hastalıkla Başa Çıkmak ve Destek

Bipolar bozuklukla başa çıkmak zor olabilir. Bu konuda yardımcı olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

• Bipolar bozukluk hakkında bilgi edinin - Durumunuzla ilgili bilgi edinmek sizi güçlendirebilir ve tedavi planınıza bağlı kalmanız ve ruh hali değişikliklerini fark etmeniz için sizi motive edebilir. Ailenizi ve arkadaşlarınızı neler yaşadığınız konusunda eğitmeye de yardımcı olun.
• Hedeflerinize odaklanın - Bipolar bozukluğu yönetmeyi öğrenmek zaman alabilir. Hedeflerinizi aklınızda tutarak ve kendinize, ruh halinizdeki dalgalanmalardan kaynaklanan hasarlı ilişkileri ve diğer sorunları düzeltmek için çalışabileceğinizi hatırlatarak motive olun.
• Bir destek grubuna katılın - Bipolar bozukluğu olan kişiler için destek grupları, benzer zorluklarla karşılaşan diğer insanlarla bağlantı kurmanıza ve deneyimlerinizi paylaşmanıza yardımcı olabilir.
• Sağlıklı yollar keşfedin - Hobiler, egzersiz ve eğlence aktiviteleri gibi enerjinizi yenilemenin sağlıklı yollarını keşfedin.
• Rahatlamanın ve stresi kontrol altına almanın yollarını öğrenin - Yoga, tai chi, masaj, meditasyon veya diğer rahatlama teknikleri yardımcı olabilir.

Ne Zaman Acil Yardım Alınmalı?

İntihar düşünceleri ve davranışı, bipolar bozukluğu olan kişiler arasında yaygındır. Kendinize zarar verme düşünceleriniz varsa, hemen 112'yi veya yerel acil durum numaranızı arayın, acil servise gidin veya güvendiğiniz bir akraba ya da arkadaşınıza sırrınızı açın. İntihara meyilli düşünceleriniz için yardıma ihtiyacınız varsa, buradaki yazılarımıza ve önerilerimize göz atabilirsiniz.

İntihar tehlikesiyle karşı karşıya olan veya intihar girişiminde bulunan bir sevdiğiniz varsa, birinin o kişiyle kalmasını sağlayın. Derhal 112'yi veya yerel acil durum numaranızı arayın. Veya, güvenli bir şekilde yapabileceğinizi düşünüyorsanız, kişiyi en yakın hastanenin acil servisine götürün.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Ruh halindeki aşırılıklara rağmen, bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle duygusal dengesizliklerinin hem kendi hem de sevdiklerinin hayatlarını ne kadar zorlaştırdığını fark etmez ve ihtiyaç duydukları tedaviyi alamazlar.

Ve eğer bipolar bozukluğu olan bazı insanlar gibiyseniz, coşku hissinden ve daha üretken olma döngülerinden keyif alabilirsiniz. Ne var ki, bu coşkuyu her zaman sizi depresif bırakabilecek, ve belki de mali, hukuki veya ilişki sorunlarıyla sizi bitkin hissettirecek duygusal bir çöküş takip eder.

Herhangi bir depresyon veya mani belirtiniz varsa, doktorunuza veya akıl sağlığı uzmanınıza görünmelisiniz. Bipolar bozukluk kendi kendine iyileşmez. Bipolar bozukluk deneyimi olan bir akıl sağlığı uzmanından tedavi almak, semptomlarınızı kontrol altına almanızda yardımcı olabilir.

Randevunuza Hazırlanın...

Doktorunuza veya bir psikiyatriste görünerek başlayabilirsiniz. Mümkünse, destek olma ve bilgilerin hatırlanmasına yardımcı olması için randevunuza bir aile üyesini veya arkadaşınızı da götürmek isteyebilirsiniz.

Doktorunuzdan Ne Beklemelisiniz

Doktorunuz muhtemelen size birkaç soru soracaktır. İstediğiniz herhangi bir konunun üzerinde durup durumu gözden geçirecek zamanı olması için, doktorunuza cevap vermeye hazırlıklı olun. Şu soruları sorabilir:

• Siz veya sevdikleriniz semptomlarınızı ilk ne zaman fark ettiniz?
• Ruh haliniz ne sıklıkla değişiyor?
• Kendinizi kötü hissettiğinizde hiç intihar düşünceleriniz oldu mu?
• Semptomlarınız günlük yaşamınızı veya ilişkilerinizi etkiliyor mu?
• Bipolar bozukluğu veya depresyonu olan akrabalarınız var mı?
• Başka hangi zihinsel veya fiziksel sağlık sorunlarınız var?
• Alkol, sigara veya uyuşturucu kullanıyor musunuz?
• Geceleri ne kadar uyuyorsunuz? Bu zamanla değişiyor mu?
• Normalde almayacağınız riskler aldığınız dönemlerden geçiyor musunuz, örneğin korunmasız seks veya düşünmeden alınan finansal kararlar gibi?
• Belirtilerinizi iyileştiren bir şey var mı, varsa nedir?
• Belirtilerinizi kötüleştiren bir şey var mı, varsa nedir?

Ne Yapabilirsiniz?

Randevunuzdan önce aşağıdakilerin bir listesini yapın:

• Randevunun nedeni ile alakasız görünebilecek olanlar dahil, yaşadığınız tüm belirtiler
• Yoğun stresler veya yaşamınızdaki yeni değişiklikler dahil olmak üzere önemli kişisel bilgiler
• Aldığınız tüm ilaçlar, vitaminler, şifalı bitkiler veya diğer takviyeler ve dozajlar
• Doktorunuza soracağınız sorular

Doktorunuza sormanız gereken bazı sorular şunları içerebilir:

• Bipolar bozukluk hastalığım var mı?
• Belirtilerimin başka olası nedenleri var mı?
• Ne tür testler yapmam gerekecek?
• Ne tür tedaviler mevcut? Benim için hangisini önerirsiniz?
• Bu tedavinin ne tür yan etkileri olabilir?
• Önerdiğiniz temel yaklaşıma alternatifler nelerdir?
• Şu sağlık sorunlarım var. Bu hastalıkları birlikte en iyi nasıl yönetebilirim?
• Bir psikiyatrist veya başka bir akıl sağlığı uzmanına görünmeli miyim?
• Reçetelediğiniz ilacın bilinen bir alternatifi var mı?
• Alabileceğim herhangi bir broşür veya başka basılı malzeme var mı?
• Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?

Randevunuz sırasında başka sorular sormaktan da çekinmeyin.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Dünya çapında yetişkinlerin %1-3 arası, bipolar bozukluk ile ilişkilendirilen semptomları genel olarak göstermektedir. Bunların birçoğu, günlük işlevlerini yerine getirebilen, sıradan görünen insanlardır. Ancak birçok vakada çok ciddi sorunlar görülebilmektedir.

Önlem Yöntemleri

Bipolar bozukluğu önlemenin kesin bir yolu yoktur. Ancak, bir akıl sağlığı bozukluğunun en erken belirtisinde tedavi almak, bipolar bozukluğun veya diğer akıl sağlığı sorununun kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir.

Bipolar bozukluk teşhisi konulduysa, bazı stratejiler küçük semptomların tam gelişmiş mani veya depresyon atakları haline gelmesini önlemeye yardımcı olabilir:

• Uyarı belirtilerine dikkat etmek - Belirtileri erken fark etmek, vakaların daha da kötüye gitmesini önleyebilir. Bipolar vakalarınızın nasıl geçtiğini gözlemleyip onları neyin tetiklediğini tanımlamış olabilirsiniz. Bir depresyon veya mani atağı geçireceğinizi düşünüyorsanız doktorunuzu arayın. Aile üyelerini veya arkadaşlarınızı da belirtileri izlemeye dahil edin.
• Uyuşturucu ve alkolden uzak durmak - Alkol veya uyuşturucu kullanmak semptomlarınızı kötüleştirebilir ve tekrar ortaya çıkma olasılıklarını artırabilir.
• İlaçları aynen belirtildiği gibi almak - Tedaviyi bırakmak cazip gelebilir - ama yapmayın. İlacınızı durdurmak veya dozunuzu kendi başınıza azaltmak, gerilemeye neden olabilir veya belirtileriniz kötüleştirebilir veya geri dönebilir.

Etimoloji

Hastalığın adındaki "bipolar" sözcüğü "iki kutuplu" anlamına gelmektedir ve hastalıkta görülen mani ve depresyon kutuplarına işaret etmektedir. Bu tanımlama ilk olarak DSM-3 kataloğunda, yani 1980'de kullanılmıştır.