Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi?

Video Oyunları, "Sekizinci Sanat" Olabilir mi?

Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi? RODNAE Productions
5 dakika
3,370
Tüm Reklamları Kapat

İnsanlık, zamanın başlangıcından beri anlamak ve anlatmak itkisiyle yaşıyor. İnsanlar, ölçünlenmiş dili bulmadan önce seslerle, daha sonra sözcüklerle; yazıyı bulmadan önce resimlerle, daha sonra sembollerle başına gelenleri anlatmaya çalışıyordu.

Yazı bulunmadan önce öykülerini nesilden nesle aktarmak için ezberlemek gerektiğinden uyaklı kalıplarla şiir olarak anlatmaya başlayan insanlar, efsanenin ve destanların oluşumunu sağladı. Ancak sözlü kültürde, anlatının bazı öğeleri nesilden nesile farklılaşıyor ve olağanüstü nitelikler kazanıyordu. Dolayısıyla türümüzün birikiminin asıl büyümesi, yazının bulunmasıyla oldu. 

Tüm Reklamları Kapat

Yazı bulunmadan önce anımsamak zorunda olduğumuz çok fazla bilgi ve anlatı olduğu için, belleğimiz yük altında kalıyor ve yaratıcı düşünceler üretemiyordu. Önceki hikayeleri tekrarlıyor ve söz gelimi (yine, yazı bulunmadığı için), uzun matematiksel işlemleri yapmakta bile zorlanıyordu.

Daha sonra yazı bulundu ve belleğimizin üzerindeki yük kalktı. Böylece insanlar anımsamaya ayırdıkları enerjiyi ve bellek başarımını yaratıcı düşünmeye ayırdılar. Hatta ilgisini çekenler için, burada ilginç bir ayrıntı var: Walter J. Ong'un Sözlü ve Yazılı Kültür kitabında anlatıldığı üzere Platon'un Devlet'ine şairleri almamasının nedeni, sanıldığı gibi sanata ya da aykırı düşüncelere karşı olması değil, o tarihlerde yazı henüz içselleştirilemediği için bu şairlerin önceki metinleri tekrarlayıp durduğu, yaratıcı yapıtlar ortaya koymaktan uzak bir görünüm sergilemesidir.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Pixabay

İnsanlar, tarihin başından beri aşk, ihanet, sevgi, nefret gibi duyguları anlattılar; yani aslında aynı şeyleri anlatsalar da, bunun için farklı anlatım formları oluşturup durdular. Sözlü kültürde; şiirler, tiyatro oyunları, söylevler vardı. Daha sonra, yazıyla birlikte, bu anlatılanlar aynı biçimle kağıtlara ya da kağıtlara benzer materyallere geçirildi. Ardından, çağdaş anlamda masal, öykü ve roman gibi türler ortaya çıktı.

Bu metin türleri, özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yeni denemelere sahne oldu ve bambaşka kalıplara büründü. İnsanlık, anlatısını daha iyi ve etkileyici anlatmak için, tarih boyunca yeni yollar aramaya devam ettti. 

Yine özellikle İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra başka bir anlatma biçimi olan sinemanın yükselişine tanıklık ettik. Teknolojinin ilerlemesiyle insanlar, anlatıları artık görme ve işitme duyularının aynı anda devindiği, kalıcı bir biçimde deneyimliyordu. Burada sorun, klasik olabilecek yapıtların zamanla eskimesi ve teknolojinin getirdiği yeni olanaklarla daha kusursuz filmler üretilebilse de klasik yapıtların, kitaplar kadar uzun yıllar popülerliğini koruyamamasıydı. Ancak 90'ların sonunda sinema sektörü de asgari bir teknoloji seviyesine ulaştı ve özellikle restore yöntemlerinin de gelişmesiyle klasik filmler de aynı romanlar gibi uzun yıllar popülaritesini koruyacak bir biçime dönüştü. Tüm bunların sonucunda sinema, yedinci sanat olarak kabul edilmeye başladı. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Peki, gelelim video oyunlarına... Oyunlar bu anlatma geleneğinin neresinde konumlanıyor? Basit bir eğlence aracından mı ibaretler, yoksa yepyeni bir anlatma geleneğinin ilk ve benzersiz örnekleri mi sunuyorlar?

Video Oyunları ve Tarihsel Anlatı Geleneği

Video oyunları, sinema filmlerine benzer nitelikler taşır. Onda da işitme ve görme duyuları aktiftir. Biliyorsunuz, bir anlatıyla karşılaştığınızda ne kadar çok duyunuz deviniyorsa, anlatının atmosferinin o kadar içine girersiniz. Ancak sinemaya ek olarak video oyunlarında karakterle özdeşim kurmak çok daha kolaydır. Çünkü karakter, oyuncunun bizzat kendisi tarafından yönetilir. Seçimleriniz oyunun ilerleyişine etki eder ve böylece bugüne kadar bir anlatıyı deneyimlemek için bulunmuş en etkileşimli yol ortaya çıkar. 

Oyun dünyasının önemli gazetecilerinden Jason Schrier'in dilimize de Kan, Ter ve Pikseller adıyla çevrilen kitabında sözünü ettiği üzere, Obsidian'ın CEO'su Feargus Urquhart da oyunları filmlere benzetiyor; ancak oyun yapmanın sinema filmi çekmekten ayrışan yanının oyun yapmaya karar verdiğinizde her oyun için yeni bir kamera geliştirilmesi olduğunu söylüyor.[2]

Playstation 4'e ait bir oyun kontrolcüsü
Playstation 4'e ait bir oyun kontrolcüsü
Pixabay

Oyunlar, aynı zamanda bugüne kadar keşfedilen en iyi öğrenme yollarından da biri. Hayvanlara baktığınız zaman, yavruların avlanmayı ve hayatta kalmayı birbirleriyle oynadıkları oyunlarla öğrendiklerini görürsünüz. Dolayısıyla iyi yapılandırılmış bir anlatıya sahip oyunun insana önemli deneyimler yaşattığını söylemek yanlış olmaz. Bu konuya ilgi duyanlar, oyunlaştırma kuramlarına da bakabilirler.[3]

Elbette bu noktada ciddi endişeler de var: Bilgisayar oyunlarının bağımlılık yaratıp yaratmadığı, insanları şiddete yönlendirip yönlendirmediği konusunda olumlu ya da olumsuz bir çok çalışma var. Bu noktada, artık oyunları genel bir kavram olarak ele almamak gerektiği de savunulabilir: Nitelikli ve klasik olacak kadar iyi oyunlar da var, yalnızca abartılmış şiddet öğeleri içeren veya çevrimiçi çarpışma vaadeden, gündelik oyunlar da var. Aynı romanlarda ya da filmlerde olduğu gibi: Gel geç yapıtlar da var, unutulmayacak yapıtlar da. Her konuda olduğu gibi, oyunlar konusunda da sapla samanı birbirinden ayırmak gerektiği söylenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Bilgisayar Oyunu, "Sekizinci Sanat" Olabilir mi?

Peki, üretim yapmanın ciddi bir prodüksiyon ve kaynak istediği, yeryüzünde sayılı birkaç firmanın üst kalite sayılı oyun çıkarabildiği 2022 yılında bile video oyunlarının sekizinci sanat olarak görülmesine ne kadar var?

Burada da sorun, sinemanın "sanat" olarak kabul edilene kadar geçtiği yolla aynı: Bir kere, yeni bir teknolojinin insanlık tarafından içselleştirilmesi zaman alıyor. Bu yazıyı okuyanlar her ne kadar (muhtemelen) bu durumu çoktan içselleştirmiş kişiler olacak olsa da, yeni bir sanat formunun toplum tarafından kabulü yıllar alabiliyor.

Ayrıca, tıpkı sinema sektöründeki gibi, bir eskime sorunu var. Yani teknoloji geliştikçe, eski nesil oyunları oynamak oyuncu için sıkıcı bir deneyime dönüşebiliyor. Diyelim ki "klasik" olmaya aday bir oyun oynadınız. Bunu yıllar sonra oynadığınızda aynı derin tadı almakta zorlanıyorsunuz; çünkü yeni oyunlar ve teknolojinin anlatım olanakları genişlemiş durumda.

Oyun firmaları bu sorunu şimdilik "remastered" ("elden geçirilmiş") adını verdikleri yenilenmiş sürümlerle çözüyorlar. Ancak yine, sinema sektöründeki ile aynı biçimde, teknolojinin sınırlarında dolaşan bu firmalar, bir süre sonra gerekli asgari teknoloji seviyesinin sınırlarına dayanarak aynı 90 yılından sonra üretilen sinema filmlerinin bugün bile popüler olması gibi oyunların da uzun yıllar oynanmasını sağlayacak eskimez yöntemleri bulacaklar. O zaman bilgisayar oyunları, belki de kaçınılmaz olarak "sekizinci sanat" olarak anılmaya başlanacak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
39
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Umut Verici! 18
  • Tebrikler! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Muhteşem! 5
  • İnanılmaz 3
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/12/2023 06:37:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11648

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hücreler
Makina Mühendisliği
Analiz
Sars-Cov-2
Hastalık Yayılımı
Şempanzeler
Kanser
Makina
Mantar
Hidrojen
Parazit
Doğa
Enerji
Wuhan Koronavirüsü
Beslenme Biçimi
Kurt
Manyetik
Gün
Cinsellik Araştırmaları
2019-Ncov
Kuyruk
Kuantum Fiziği
Kanat
Zooloji
Maske Takmak
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
2025'teki Güneş Fırtınasını Atlatabilecek miyiz?
2025'teki Güneş Fırtınasını Atlatabilecek miyiz?
İnternet Nasıl Çalışıyor? İzlemek İstediğimiz Videoları Bize Nasıl Gösteriyor?
İnternet Nasıl Çalışıyor? İzlemek İstediğimiz Videoları Bize Nasıl Gösteriyor?
Deprem Sırasında Gökyüzünde Neden Mavi Işıklar Oluşuyor?
Deprem Sırasında Gökyüzünde Neden Mavi Işıklar Oluşuyor?
Depremzedeler İçin Bilimseverler El Ele! [CANLI YAYIN]
Depremzedeler İçin Bilimseverler El Ele! [CANLI YAYIN]
Güneş Yerine Karadelik Koysak Ne Olur?
Güneş Yerine Karadelik Koysak Ne Olur?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
O. Taşdemir, et al. Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi?. (11 Nisan 2022). Alındığı Tarih: 11 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11648
Taşdemir, O., Bakırcı, Ç. M. (2022, April 11). Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 11, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11648
O. Taşdemir, et al. “Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 11 Apr. 2022, https://evrimagaci.org/s/11648.
Taşdemir, Onur. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bilgisayar Oyunları, İnsanlık Tarihi Boyunca Evrimleşmiş Öykü Anlatma Yollarından Yeni Biri mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 11, 2022. https://evrimagaci.org/s/11648.
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close