Ergen Bireylerde Teknoloji, İnternet ve Oyun Bağımlılığı: Sınırı Ne Zaman Aşacaksınız?

Bağımlılık, kişinin kullandığı nesne ya da yaptığı bir eylemde kontrolünü kaybetmesidir. Kişi o nesne olmadan ya da o eylemi gerçekleştirmeden hayatını sürdüremez hale gelir. Bağımlı olunan nesne kişinin hayatında önemli bir yere sahip olur ve kişi tüm enerjisi bu nesne için harcar hale gelir. Bir bağımlılığın başladığını ya da başlamak üzere olduğunu anlamak için, şu kıstasları kullanabilirsiniz:

• kullanılan madde (veya genel tüketim) miktarının artması ve yapılan davranışın giderek artması,
• madde miktarı yada davranış sıklığı azalınca kişide huzursuzlanma halinin olması,
• zamanın büyük çoğunluğunu madde veya davranışla geçirmesi,
• maddenin veya davranışın kişinin iş, okul, aile, kişisel temizlik gibi kişisel ve toplumsal sorumluluklarını yapmasını engellemesi,
• kişinin bir madde veya davranışla ilgili kontrolünün kaybetmesi.

Bu noktada anlaşılması gereken şudur: Kişi, bağımlılık düzeyine bir anda gelmez; adım adım ilerler. Dolayısıyla bu yazımızda ele alacağımız teknoloji bağımlılığı da günaşırı gelişmez; uzun bir zamana yayılmış halde gelişen bir psikolojik rahatsızlıktır. Özellikle de ergenlik döneminde gelişen bu bağımlılığı anlayabilmek için, öncelikle ergenlik ile ilgili yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.

Teknoloji Bağımlılığı  

Teknoloji bağımlılığı, dört adımdan meydana gelmektedir.  

Adım 1: Deneysel Kullanım

İlk adım deneysel kullanımdır. Bu adımda kişi herhangi bir siteyi, oyunu vb. merak eder ve o siteye girer, oyunu oynar, o uygulamayı kullanır. Kişi uygulamaya ya da oyuna merakını gidermek için girmiştir.   

Adım 2: Sosyal Kullanım

İkinci adım sosyal kullanımdır. Kişinin çevresinde belli bir oyunu oynayan, belli bir uygulamayı devamlı kullanan bir arkadaş grubu varsa o gruba girmek için ya da o grupta kalmak için kendisi de o siteye girer, o oyunu oynar, o uygulamayı kullanır. Çünkü bunları yapmazsa içinde bulunduğu grubun dışında kalacaktır. Grubun dışında kalmamak, gruba uyum sağlayabilmek için kişi o siteyi, oyunu, uygulamayı sevse de sevmese kullanacaktır. Bugün sosyal kullanım genellikle bağımlılığı başlatan ya da sürdüren sebep olarak görülmektedir.   

Adım 3: Operasyonel Kullanım

Diğer adım operasyonel kullanımdır; yani bir amaca dönük kullanımdır. Bu amaçların birincisi zevk almak, diğer problemlerden kaçmaktır. Boş zamanlarında yapacak çok fazla etkinlik bulamayan, aktif bir sosyal çevreye sahip olmayan kişiler can sıkıntısından kurtulmak için genellikle teknoloji kullanımını tercih ederler. Öte yandan kişi okulundan ya da kendinden kaynaklanan problemleri çözemediği, çözmeye gücü yetmediği için problemlerini bir süre için bile olsa unutmak amacıyla teknoloji kullanımına yönelir. Böylece problemlerinin olduğu dünyadan sıyrılır, herhangi bir probleminin olmadığı yeni bir dünyada var olur. Kısa vadede çözüm gibi gözükür ama uzun vadede çözülmeyen problemler devam eder.  

Adım 4: Bağımlı Kullanım

Son adım ise bağımlı kullanımıdır. Bu adıma gelindiğinde kişinin artık kullanmak için herhangi bir sebebe ihtiyacı yoktur. Merak etsin etmesin, sosyal çevresi bağımlı olsun olmasın, hayatında problemler olsun olmasın, kişi artık bağımlısı olduğu teknoloji aracını kullanacaktır. Sosyal çevresinde kullanıcı yoksa kullanıcılardan oluşan bir sosyal çevre edinecek, bütün vaktini kullanımla dolduracağı için canı sıkılmayacak, o teknolojik aracı kullanmak problemlerinin sebebi olacaktır.   

Ölçüsüz Teknoloji, Ergenlere Nasıl Zarar Verir?

Teknolojinin ölçüsüz kullanımı ergen bireylerde zararlara neden olabilir. Zamanının büyük çoğunluğunu teknolojik aletler ile geçiren ergen bireyler giderek yalnızlaşmakta ve yüz yüze ilişki kurmakta güçlük yaşamaktadırlar. Kişinin uzun süre hareketsiz şekilde kalması omurgasına zarar verebilmektedir. Görme problemlerine, dil becerilerinde gerilemeye neden olmaktadır. Kişinin empati duygusunun körelmesine, kötülüğün sıradanlaşmasına, problem çözmek için şiddetin kullanılmasına, dikkat eksikliğine neden olabilmektedir.  

İnternet Bağımlılığı:  

İnternet bağımlılığı sürecinde bağımlı kişinin deneyimleri şu şekildedir:   

1. Kişi, bağımlı olduğu nesneye karşı tolerans geliştirmektedir. Yani her geçen gün kişinin internette geçirdiği zaman miktarı artmaktadır. Kişi öyle bir noktaya gelmektedir ki uyku, yemek, tuvalet gibi mecbur kaldığı işler dışında bütün vaktini bağımlısı olduğu teknolojik araç başında geçirir.   
2. Kişi bağımlısı olduğu nesneyi kullanmadığı zamanlar yoksunluk sendromu yaşamaktadır: Psikolojik olarak gerginlik, güçsüzlük hissetmektedir. Fiziksel olarak baş ağrısı, terleme, uykusuzluk vb. hissedilebilir.   
3. Kişinin bağımlılığını azaltmak istediğinde attığı adımlar başarısızlıkla sonuçlanır.   
4. Teknolojik aracı kullanmak kişinin hayatında merkezi hale gelir ve kişi çok vakit harcamaktadır. Kişi teknolojiyi kullanmaktan alıkoyan her şeyden vazgeçebilmektedir.   
5. Bağımlı kişi eskiden keyif alarak yaptığı şeyleri yapması artık kişiye eskisi kadar zevk vermemektedir. Kişi Sporu bırakabilir, arkadaşlarıyla görüşmeyi bırakabilir.   
6. Bağımlılık geliştiren kişiye yakınları bağımlılığını yenmesi amacı ile yardım etmek istediklerinde kişi yardımı kabul etmez ve aralarında çatışma yaşanır.   
7. Kişi yapması gereken işleri yapmaz, sorumluluklarını yerine getiremez bu da işlevsellikte bozulmaya neden olur.   
8. Bağımlılar nesneyi kullanmadıkları takdirde ne yapacaklarını bilemezler zihinleri kitlenir.   
9. Kişi bağımlısı olduğu nesneyle ne kadar vakit geçirdiğini çevresindeki kişilerin tepki ile karşılamasından korkup saklar ve yalanlar söylemeye başlar. Bu yalanlar ortaya çıkana kadar kişide kaygı yaşanır.   
10. Kişilerin bağımlı oldukları nesneyle aşırı zaman geçirdiklerinden ötürü uyku ve yemek düzenleri bozulur.   

Ölçülü Teknoloji, Ergenlere Katkı Sağlar!

Teknolojik araçlar ve internet ölçülü biçimde kullanıldığında ergen bireyler için olumlu yanları da vardır. Örneğin internet ve teknolojik araçlar, eğitimde büyük yararlar sağlamaktadır. Kişiler okullarda projeler için bilgi toplarlar, başka bir okuldaki veya ülkedeki uzmanlara yazılarını gönderip fikirlerini alırlar, değişik okullardaki öğrenciler ile proje yürütebilmektedirler. E-posta, sohbet odaları aracılığıyla kendilerine yeni arkadaşlar edinirler, değişik ülkelerden kişileri tanırlar.

İnternet, kişileri yaratıcılığa da özendirir. Gördüklerinden veya okuduklarından etkilenirler ve kendileri de bir şeyler yapmak istemektedir. İnternet, özellikle bilgisayar oyunlarıyla kişilerin eğlenmesine yardımcı olmaktadır. İnternet, kişilere küresel bir dünyada yaşadıkları gerçeğini vurgular. Başka ülkeler hakkında çok çabuk ve geniş bir şekilde bilgi edinirler.

13-19 yaş arasındaki kişiler, ebeveynlerine göre interneti daha yoğun kullanırlar. Yetişkinler interneti genellikle işlerinin bir parçası olarak kullanırken, 13-19 yaş arasındaki kişiler interneti daha çok oyun oynamak, müzik dinlemek ve yeni insanlarla tanışmak için kullanmaktadır.