Bikeshedding ve Önemsizlik Kanunu: Neden İnsanlar Küçük Meselelere Takılıp Kalırlar?
Effectiviology
Önemsizlik kanunu olarak da bilinen bikeshedding, insanların küçük sorunları ele almak için görece büyük bir zaman, enerji ve diğer kaynakları harcadığı fenomenleri ifade eder.
Örneğin bikeshedding eyleminde bulunan bir şirket, küçük bir bisiklet kulübesinin (İng: "bikeshed") inşasını tartışmaya, ileri teknolojik bir tesisin inşasını tartışmaya kıyasla daha fazla zaman harcayabilir, zira bisiklet kulübesinin inşası bu şirketin daha kolay ele alabildiği ve anlayabildiği bir sorunu temsil etmektedir.
Bikeshedding kavramı, insanların dikkat etmesi gereken önemli sorunları gözardı ederek değerli kaynaklarını önemsiz konulara harcadığı durumların tespitinde rol oynar ve bu çerçevede hem bireysel üretkenlik, hem de grup verimliliği alanında önemli çıkarımlarda bulunur.
Makalemizde bikeshedding'i detaylı bir şekilde öğrenecek, insanları nasıl etkilediğine dair bazı örnekler görecek, neden insanların önemsiz sorunlara odaklanıp kaldığını keşfedecek ve pratikte bikeshedding sorunuyla nasıl mücadele edebileceğinizi öğreneceksiniz.
Andrea PiacquadioBikeshedding ve Önemsizlik Kanunu Örnekleri
Önemsizlik kanunu, Cyril Northcote Parkinson tarafından 1957 yılında kaleme alınan "Yönetimde Parkinson Yasası ve Diğer Çalışmalar" başlıklı bir kitapta ortaya atılmıştır.[1] "Bikeshedding" kavramı ise bu kitapta yer alan önemsizlik kanununa ilişkin bir örnekten gelmektedir.
Bu örnekte hayal ürünü bir şirket komitesi üç sorunu tartışmakla görevlendirmektedir:
- Büyük bir reaktörün inşası.
- Küçük bir bisiklet kulübesinin inşası.
- Tekrarlanan toplantılar için yıllık ve küçük kahve bütçesi.
Reaktör konusu karmaşık bir konudur; komite üyelerinin yalnızca birkaçı konuyu anlayabilmekte ve rahatlıkla tartışabilmektedir. Bundan ötürü bütün konu iki buçuk dakika içinde onaylanır ve sıradaki gündem maddesine geçelir.
Ancak diğer komite üyeleri bir katkıda bulunduklarını hissetmek adına iyi anladıkları bir konuda kendilerini gösterme çabasına girişirler. Birçoğunun iyi anladığı konu, tabii ki bisiklet kulübesidir; çatısının alüminyumdan mı, galvanize demirden mi inşa edileceğini veya kulübenin inşaatının gerekli olup olmadığını tartışırlar.
Nihayetinde, 45 dakika ve kulübeye uygulanacak çeşitli tasarruflarla küçük bir kazancın elde edilmesinden sonra bir şeyleri başardıkları hissiyle tartışmayı kapatırlar. Böylelikle konu gündemin son ve en önemsiz olmakla beraber anlaşılması en kolay maddesine, yani yıllık kahve bütçesine gelir.
Reaktör çerçevesindeki sorunlara yönelik tartışmada komite üyelerinin hemen hemen hiçbiri bir şey anlamamıştır ve bu üyelerden ancak bazıları bisiklet kulübesinin inşası konusunda tartışılan materyaller arasındaki farkı bilmektedir. Halbuki kahveyi herkes bir raddeye kadar bilmekte ve anlamaktadır.
Bu sebeple de kahve konusunda sonu bitmez bir tartışmaya girilir; bir saat sonrasında toplantı sekreterinden daha fazla bilgi edinmesi ricasında bulunur ve kahve maddesi bir sonraki toplantıda konuşulmak üzere ertelenir.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Not: Önemsizlik kanununun tam ismi Parkinson Önemsizlik Kanunu'dur. Parkinson ismi aynı zamanda Parkinson Yasası olarak bilinen ve "yapılan iş, işin bitirilmesi için ayrılmış süreyi dolduracak şekilde genişler" şeklinde özetlenen bir başka kavram için de kullanılmaktadır. Dolayısıyla bu ikisi birbirine karıştırılmamalıdır.
Bikeshedding Kavramı Nasıl Popüler Olmuştur?
Bikeshedding, yazılım geliştirme gibi alanlarda sık karşılaşılan bir sorundur ve terim, Poul-Henning Kamp tarafından 1999 yılında açık kaynaklı bir işletim sistemi etrafında oluşturulan bir e-posta listesine gönderilen, insanların önemsiz sorunlar üzerine tartışma eğilimlerine cevaben yazılmış bir e-posta ile popülerliğini kazanmıştır.[2], [3] Bu e-postada Kamp, ana argümanı olarak şu ifadelerde bulunmuştur:[4]
...bir bisiklet kulübesi yapabiliyor olmanız diğer insanların yapmak istediği bir bisiklet kulübesinin rengini sevmemeniz sebebiyle onları engelleyebileceğiniz anlamına gelmiyor. Bu her küçük özellik üzerine tartışmamanız gerektiğinin altını çizen bir metafor. Bundan daha iyisiniz, yapmayın.
Buna bağlı olarak insanlar, bazen "bikeshed" (Tr: "bisiklet kulübesi") terimini çok dikkat çeken ve önemsiz olmasına rağmen hakkında çok tartışılan küçük sorunları ifade etmek için kullanır.
Önemsizlik Kanununun Varyasyonları
Önemsizlik kanununun temel aldığı kavram, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde formüle edilmiştir:
- "Şirketler önemsiz konulara orantısız ağırlık verirler."
- "Gündemin herhangi bir maddesi için harcanan zaman, ilgili para miktarıyla ters orantılı olacaktır."
- "Bir değişimin yarattığı gürültü miktarı, değişimin karmaşıklığı ile ters orantılıdır."
Ayrıca, bu temel kavram ilgili atasözlerinde de karşımıza çıkmaktadır Bunun bir örneği "herhangi bir anlaşmazlıkta duyguların yoğunluğu, söz konusu meselelerin değeriyle ters orantılıdır" atasözünü temel alan Sayre kanunudur. Bu kanun, akademik politikanın konu aldığı risklerin çok düşük olması sebebiyle genellikle çok vahşi bir hal aldığını fade eder.
Yan KrukovNeden İnsanlar Önemsiz Sorunlara Odaklanırlar?
İnsanların önemsiz konulara odaklanıp daha önemli olanları ihmal etmelerinin çeşitli nedenleri olmakla birlikte yaygın nedenler şunlardır:
- Önemsiz bir konu, anlaşılması ve hakkında fikir yürütülmesi daha kolay bir konudur.
- Önemsiz meseleyi çözmek için daha az zaman, çaba veya para gerekir.
- Önemli sorun, kararları alan kimselerin daha fazla sorumluluk almasını gerektirecektir.
- Önemli sorundan sorumlu kişilerin zaten işlerini yapmış ve meseleyi değerlendirmiş olmaları gerektiği varsayılır.
Not: Benzer köklere sahip ilgili bir kavram da erken optimizasyondur. Erken optimizasyon, insanların gereğinden erken bir aşamada projeyi daha verimli/mükemmel hale getirmeye çalışma çabasıdır.
Bikeshedding'den Nasıl Kaçınabiliriz?
Bikeshedding'den kaçınmak için yapmanız gereken ilk şey, kendiniz de dahil olmak üzere insanların genellikle daha önemli sorunları ihmal ederek küçük sorunlara odaklanmaya eğilimli olduğu gerçeğini aklınızda tutmaktır. Ardından içinde bulunduğunuz durumda bir sorun teşkil eden veya gelecekte bir sorun teşkil edecek unsurları belirlemeye çalışmalı ve bu sorunları çözmek için gereken çabayı göstermelisiniz. Böylelikle hem bikeshedding'den kaçınır, hem de sorunları daha çıkmadan çözebilirsiniz.
Örneğin, iş yerinde bir toplantı düzenlemek üzereyseniz ve insanların tartışmalı olduğu bilinen küçük bir konuya gereksiz yere odaklanarak bikeshedding yapacağını düşünüyorsanız toplantı programında bu konunun tartışılması için yalnızca küçük bir süre ayırabilir ve bu sürenin sonunda ekibinizden bir karara varmalarını isteyebilirsiniz.
Benzer bir şekilde, diyelim ki iş yerinde yaklaşan bir toplantıdan siz sorumlusunuz ve gündemdeki maddelerden birinin tartışılması gereken en önemli ama aynı zamanda anlaşılması en zor madde olduğunu biliyorsunuz. Bu konunun üstünkörü konuşulup geçilmemesini sağlamak için konuyu tartışmaya uzun bir süre ayırabilir ve bu sürenin belki de bir kısmını katılımcıların konuyu ve sorunları anlaması için değerlendirebilirsiniz.
Bikeshedding'den kaçınmaya çalışırken ne zaman bikeshedding yaşanacak sorusu kadar neden bikeshedding yaşanıyor sorusuna da odaklanmanız gerekir. Böylelikle mevcut soruna yönelik çözümünüzü uyarlayabilir ve bikeshedding'den daha etkili bir şekilde kaçınabilirsiniz.
Örneğin bir komitede bulunan iki kişinin birbirini sevmediğini biliyorsanız ve bu iki kişinin basit bir sorun hakkında tartışacağını düşünüyorsanız, sorunu bu iki kişinin de bulunmadığı veya iki kişiden yalnızca birinin bulunduğu bir zaman aralığında tartışmayı tercih edebilirsiniz.
Son olarak bikeshedding yapıp yapmadığınızdan emin değilseniz kendinize basit bir soru sorabilirsiniz: "Karşı karşıya olduğumuz soruna gerçekten bu kadar kaynak (zaman, para, vb.) ayırmalı mıyız?"
Bu sorunun cevabı "hayır" ise, yani kaynaklarınızın başka bir alana tahsis edilmesi daha iyi olacaksa, bu kaynakları bu başka alana kaydırmak için elinizden geleni yapın. Tersine, cevap "evet" ise kaynaklarınızı bu soruna harcamaya devam edebilir veya sorunun çözümüne yönelik harcadığınız kaynakları artırabilirsiniz.
Ancak mevcut durumu değiştirmeye çalışmadan önce, mevcut kaynak tahsisi verimsiz olsa bile, herhangi bir değişikliğin sebep olacağı maliyetin, işleri akışına bırakmanın maliyetinden daha yüksek olup olmayacağını da kendinize sormalısınız.
Miguel Á. PadriñánÖnemsizlik Kanunu Hakkında Akılda Tutulması Gerekenler
Önemsizlik kanununa ilişkin en önemli uyarı, kanunun mutlak bir gerçeği ifade etmediği; genel bir gözlem niteliğinde olduğudur. Yani hem küçük hem de büyük sorunların önem derecesiyle orantılı olarak hak ettikleri ilgiyi gördükleri durumlar da kesinlikle vardır.
Bununla beraber sorunların genellikle önemini yitirdiği, dolayısıyla orantısız bir dikkat çekmek yerine hızla çözüldüğü veya tamamen gözardı edildiği bir nokta da vardır. Ancak bu noktanın nerede olduğu veya bir sorunun orantısız dikkat çekmek için ne kadar küçük olması gerektiği sorunun doğasına ve sorunu ele alan insanlara bağlıdır.
Özet ve Sonuçlar
- Bikeshedding (önemsizlik kanunu olarak da bilinir), insanların nispeten önemsiz konularla uğraşarak büyük miktarda zaman, enerji ve benzeri diğer kaynakları harcadıkları bir olgudur.
- 'Bikeshedding' terimi, karmaşık bir inşaat projesini kısa bir tartışma sonucu onaylayan, ancak bundan çok daha uzun bir süreyi önemsiz bir bisiklet kulübesinin inşasını tartışarak geçiren bir şirket komitesini konu alan bir hikayeden gelmektedir.
- Bikeshedding önemli bir kavramdır; insanların değerli kaynaklarını önemsiz konulara harcarken dikkatlerini gerektiren önemli konuları ihmal ettikleri durumların tespit edilmesine yardımcı olabilir.
- İnsanlar kavramasının daha olması, daha az kaynakla çözülebilmesi ve daha az sorumluluk almalarını gerektirdiği için önemsiz sorunlara odaklanma eğilimindedir.
- İnsanların bikeshedding'den kaçınmalarını sağlamak için bu davranışın ortaya çıkabileceği durumları belirlemeli, kendinize bunun altında yatan nedenlerin neler olduğunu sormalı ve ardından bununla başa çıkmanızı sağlayacak, küçük sorunlara az zaman ayırmak gibi çözümler üretmelisiniz.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
36
-
9
-
3
-
3
-
3
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ C. N. Parkinson. (1962). Arkinson's Law, And Other Studies In Administration. Yayınevi: Houghton Mifflin Harcourt.
- ^ A. Zalewski, et al. (2017). On Cognitive Biases In Architecture Decision Making. Software Architecture, sf: 123-137. doi: 10.1007/978-3-319-65831-5_9. | Arşiv Bağlantısı
- ^ M. Turk. (2014). Fostering Collaborative Computational Science. Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE), sf: 68-71. doi: 10.1109/MCSE.2014.37. | Arşiv Bağlantısı
- ^ P. Henning-Kamp. (E-posta, 1999). Why Should I Care What Color The Bikeshed Is?.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/05/2025 00:40:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13226
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
