Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!

6 dakika
1,091
Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar! Nature
İnsan kök hücrelerinden üretilen nöronların (yeşil) fare beynine nakledildikten 2 hafta sonrası
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

İnsan beyni, kompleks ve dinamik bir sistemdir. Gelişiminin incelenmesi ve merkezi sinir sistemi odaklı hastalıkların mekanizmalarının aydınlatılması konusunda yapılan çalışmalar sonucu her geçen gün yeni veriler elde edilmekte. Vincenzo De Paola ve ekibi, Imperial College London'da, insan nöronlarını fare beynine aktararak elde ettikleri hibrit bir beynin gelişim sürecini yakından incelediler ve bu bağlamda insan beyninin gelişim mekanizmalarının aydınlatılmasına katkıda bulundular.[1]

De Paola ve ekibinin geliştirdiği sistem, özelleşmiş bir "nöral kimera" tipi olarak sınıflandırılmaktadır. Kimeralar, temelde insan ve hayvan dokularının birleştirilmesiyle üretilmektedir. De Paola ve ekibinin araştırmada yararlandıkları nöral kimera sistemi ise insan kök hücrelerinden elde edilen nöronların fare beynine aktarılması ve gelişimlerinin izlenmesi esasına dayanıyor.[1]

İnsan sinir hücreleri ve çekirdeklerinin fare beynine nakledildikten 2 ay sonraki görüntüsü
İnsan sinir hücreleri ve çekirdeklerinin fare beynine nakledildikten 2 ay sonraki görüntüsü
Nature

De Paola ve ekibi, kurdukları nöral kimera sisteminde; farenin kendi nöronlarının olgunlaşması için geçmesi gereken 5 haftanın yanında, insan kök hücrelerinden üretilen ve fare beynine nakledilen insan nöronlarının olgunlaşmak için 6 ila 12 ay arasında değişen bir süreye ihtiyaç duyduklarını fark ettiler. Tamamen başka bir organizmada bulunmalarına rağmen, insana özgü nöronların bu uzun süreli gelişim zamanlamalarının kendi içlerinde kodlandığı sonucuna vardılar.

Tüm Reklamları Kapat

Ekip, insan nöronlarının sistem bünyesinde normal şekilde geliştiğini, farenin görsel devresine entegre olduğunu ve içinde işlev gördüğünü, tıpkı fare hücrelerinin görsel uyaranlara yaptığı gibi yanıt verdiğini buldu. İnsan nöronlarının yabancı bir beyne yerleşmesi ve normal şekilde çalışması şaşırtıcıydı. Ve bu, gelecekte hasarlı beyin devrelerini onarmak için hücre nakillerinin kullanılabileceği anlamına gelebilir.

Hayvan Modellerinden Kimeralara...

İnsan biyolojisinin anlaşılması veya bazı hastalıkların gelişme mekanizmalarının aydınlatılması adına hayvan modellerinin kullanılması milattan önce 500 yıllarına kadar uzanmaktadır.[2] Standart bir pratik yaklaşım haline gelen bu uygulama yıllar boyunca tıbbın gelişmesine katkı sağlamıştır. Günümüzde hâlâ çeşitli bilim dallarınca hayvan modellerinden yararlanılsa da bu konuda nispeten yeni uygulamalar da geliştirilmiştir.

İnsan organizmasının diğer hayvanlardan farklılığı, belirli testler söz konusu olduğunda o denli fazladır ki, söz konusu farklılık, deneyin gerçekleştirilmesinin veya anlamlı sonuç alınmasının önüne geçer. Bu durumda hibrit organlar/organizmaların (kimeraların) üretilmesi yoluna gidilir. Uygulamanın ana hedeflerinden biri, hayvan konakçısındaki doğal insan süreçlerini veya lokalize insan dokularını incelemek için hayvanları biyolojik olarak insancıllaştırmaktır.

Her ne kadar kulağa yeni bir kavrammış gibi gelse de biyolojinin tarihi kimera çalışmalarıyla doludur. 1900'lerin başlarından itibaren embriyologlar farklı hayvan türlerinin embriyolarını "kesip yapıştırdılar" ve hatta bir tavukla bir bıldırcını birbirine kaynaştırdılar. Araştırmacılar aynı zamanda organlar, hücreler ve genler gibi insana özgü elementleri hastalıkların daha iyi anlaşılması ve bu bağlamda tedavi yollarının keşfedilmesi gibi sebeplerle hayvanlara naklettiler. 1980'lerin sonlarından beri belli bağışıklık özelliklerine sahip fareler ve insan tümörleri nakledilmiş fareler hep eşit derecede ilgi çekici oldu.[1]

Tüm Reklamları Kapat

Nöral Kimerizm

Geçtiğimiz 5 yılda nöral kimera çalışmaları daha net anlaşılır bir seviyeye ulaştığından dolayı bu sistemleri kurmak için farklı yollar da keşfedilmiştir. Tek bir insan nöronunun veya kültürlenmiş bir beyin dokusunun (organoid) nakledilmesinden, sıfırdan kimerik beyin dokusu üretmeye çalışmak için iki türden embriyoların birleştirilmesine kadar değişen yöntemlerle çalışılmaktadır. Bu konuda en kullanışlı yöntemin kök hücrelerden nöron üretilmesi olduğu düşünülüyor.

Kimera oluşturmak amacıyla geliştirilecek nöronlar için, iki tür insan kök hücresi kullanılır: orijinal olarak embriyolardan türetilen embriyonik kök hücreler ya da yeniden programlanmış yetişkin hücrelerden türetilen indüklenmiş (uyarılmış) pluripotent kök hücreler. Her iki tip de vücuttaki herhangi bir doku olma potansiyeline sahiptir ve nöronlara dönüşmeye yönlendirilebilir; ancak pluripotent kök hücrelerin embriyonik kök hücrelere göre avantajının, nörona dönüştüklerinde pluripotent kök hücrelerin daha "plastik" şekilde davranabilmesi olduğu fark edilmiştir. Bu esneklik nöral kimeranın daha fonksiyonel şekilde işlemesine olanak tanır.

Nöronların sağlık ve hastalık bağlamında nasıl davrandığını incelemek için nakledilen bir insan organoidinin (parlak yeşil) fare beynindeki görüntüsü
Nöronların sağlık ve hastalık bağlamında nasıl davrandığını incelemek için nakledilen bir insan organoidinin (parlak yeşil) fare beynindeki görüntüsü
Nature

Bu çalışmaların kısa vadede sonuçları muazzamdı; ancak uzun vadede hayatta kalan insan nöronlarının nakilleri yalnızca son on yılda gerçekleştirilebildi. 2013 yılında, Université Libre de Bruxelles'de bir sinirbilimci olan Pierre Vanderhaeghen ve ekibi, insan nöronlarının kök hücrelerden, nakledildiklerinde fare beyninde gelişecekleri - ancak kontrolsüz büyümeyecekleri - noktaya kadar hassas bir şekilde üretilmesini mükemmelleştirdiler. Ekip, ayrıca Alzheimer hastalığına genetik yatkınlığı olan farelerin beyinlerine sağlıklı insan nöronları da nakletti.

Çalışma, insan nöronlarının hastalıklı beyinde dejenere olduğunu, fare nöronlarının ise canlı kaldığını gösterdi. Bu, yalnızca insan nöronlarının Alzheimer hastalığına karşı özellikle savunmasız olduğunu doğrulamakla kalmadı, aynı zamanda araştırmacılara, yaşayan hastalıklı bir beyindeki insan nöronlarına ne olduğunu izlemenin de bir yolunu göstermiş oldu.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Etik Tartışmalar

Bahsi geçen heyecan verici araştırma olanaklarıyla birlikte, özellikle insan hücrelerinin deney hayvanlarının beyinlerindeki potansiyel etkileri söz konusu olduğunda, hayvanların ahlaki insanlaştırılmasıyla ilgili ahlaki kaygılar ortaya çıkıyor. İnsan beyninin, benzersiz ahlaki ve bilişsel özelliklerin tek merkezi olduğuna, ve nöral kimerizm ile bu özelliklerin ilkel hayvanlara "transfer" edileceğine inananlara göre nöral kimerizm oldukça etik dışı bir uygulama olarak görünebilir.

Nöral organoidlerin, yani insan nöronlarından laboratuvar ortamında üretilmiş mini beyinlerin, insan beyninin bütünlüğünde bilinci sağlayan ana yapılardan yoksun olduğundan dolayı etik tartışmalara yol açmayacağı savunulmuştur.[3] Fare beyninde geliştirilen nöral kimeraların da insan hücreleri ve fare hücreleri arasındaki oldukça büyük tür farklılığından dolayı fareye ani bir bilinç kazandırmaktan uzak olduğu konusunda açıklamalarda bulunulmuştur. Bilincin sinirsel bağıntılarının, tüm biçimleriyle serebral korteksin geniş ve çeşitli anatomik bölgelerine dağıldığına ve çoklu hücre tiplerini içerdiğine inanılmaktadır.

Nöral kimerizmin uygulandığı bölgesel alan, bu özelliklerin açığa çıkması için yeterli koşulları sağlamaktan uzaktır. Yakın tarihli bir bilimsel araştırma, bilincin minimal sinirsel bağıntılarının öncelikle duyusal alanları içeren posterior serebral kortikal bölgelere indirgendiğini öne sürmektedir. Bu bulguların, bilinçli deneyimlerinin varlığı hakkında konuşabilen ve eş zamanlı olarak nörogörüntüleme testleri uygulanan bireylerden elde edildiği düşünüldüğünde; konuşamayan ve herhangi bir bilinçli durum emaresi gösteremeyen ilkel canlılarda kimerizm sonucu bilincin ortaya çıktığını savunmak zor olurdu. [4]

Ancak NIH, bu konuda daha titiz olunması gerektiği ve insanlarla diğer hayvanlar arasındaki çizgiyi bulanıklaştırma veya bir hayvanda insan benzeri algı veya bilişi özetleme potansiyeli nedeniyle bu tür kimeraların etik bir gri bölgeyi temsil ettiği konusunda uyarıyor. Bazı araştırmacılar da bu tür kimeraların farklı bir deney yöntemi uygulanamıyor ise veya yalnızca başka hiçbir hücre veya hayvan modeli uygun olmazsa kullanılması gerektiğini savunuyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
28
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 6
  • Tebrikler! 4
  • Bilim Budur! 4
  • İnanılmaz 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Umut Verici! 3
  • Güldürdü 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2024 14:55:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12565

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Müzik
Hidrojen
Genel Görelilik
Cansız
Etik
Bilgi
Kanıt
Bilişsel
Travma
Karbonhidrat
Kişilik
Hastalık Kontrolü
Bilgi Felsefesi
Gazetecilik
Primatlar
Dinozor
Bilim Felsefesi
Eşey
Elektromanyetizma
Evrim Ağacı
Nötron Yıldızı
Fosil
Makine
Manyetik
Öğrenme
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
C. Erdem, et al. Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!. (5 Ekim 2022). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12565
Erdem, C., Bakırcı, Ç. M. (2022, October 05). Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12565
C. Erdem, et al. “Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 05 Oct. 2022, https://evrimagaci.org/s/12565.
Erdem, Cansu. Bakırcı, Çağrı Mert. “Beyni Yeniden İnşa Etmek: Sinir Sistemi Araştırmalarında Hibrit Beyinler ve Etik Sorunlar!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, October 05, 2022. https://evrimagaci.org/s/12565.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close