Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm

Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm Constance Chung
5 dakika
8,050
Tüm Reklamları Kapat

Birleşmiş Milletler Çevre Programı, dünyanın her yerinde etkisi olan çevresel faktörlerin halihazırda hayatlarımızda yer edinmiş cinsiyet eşitsizliğinin yanında kadınları erkeklere göre daha fazla etkilediğini bildirmektedir.[1] Cinsiyet rolleri çevre ile etkileşimde etkili olmakla beraber, her cinsiyete göre çevre ve insan arasındaki ilişki farklı bir şekilde biçimlenmektedir.

Cinsiyet perspektifinden bakıldığı zaman çevresel sorunlara ve iklim değişikliğine feminizm üzerinden parmak basan bir düşünce ekolü var: Ekofeminizm.

Tüm Reklamları Kapat

Ekofeminizm Nedir?

1974 yılında Fransız feminist Françoise d’Eaubonne tarafından öne sürülen ekofeminist yaklaşım, ekolojik tahribat ve toplumsal cinsiyet sorunu arasında bir bağlantı kurarak bu problemlere çözüm bulma arayışındadır.[2]

Françoise d'Eaubonne
Françoise d'Eaubonne
Reporterre

1792 yılında doğa ve kadın arasındaki ilişkiyi vurgulamak isteyen İngiliz yazar ve filozof Mary Wollstonecraft, Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi (Vindication of the Rights of Women) adlı kitabını yazarak, bu konu üzerine büyük ses getirmiştir fakat ‘ekofeminizm’ kavramı 1970’li yıllarda ortaya atılmıştır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu perspektif, kadın ve doğa sorunlarının temel kaynağının ataerkil toplumlar ve erkek egemenliği olduğunu düşünmekte ve bu nedenle patriyarkal sistemin ve onun bir uzantısı olan kapitalizmin önüne geçmek için kadınların örgütlenmesi gerektiğini savunmaktadır.

Ekofeminist ekol, çevrecilik, post-kolonyal teori (sömürgeciliğin sebep olduğu sorunlara çözüm arayan bir felsefik görüş), bilim felsefesi, anti-kapitalizm, queer teori (LGBT tanımlarını politik, felsefik, kültürel, sosyolojik ve tarihsel açılardan açıklayan bir görüş) ve sosyalizm gibi bir çok akımla beraber çalışarak kadınlar ve doğa üzerindeki sınırlandırmaları çözmeye çalışma eğilimindedir.

Wollstonecraft’ın John Opie Tarafından Yapılmış Bir Portresi
Wollstonecraft’ın John Opie Tarafından Yapılmış Bir Portresi
Greelane

Ataerkil sistem yüzünden ortaya çıkmış hiyerarşik ikicilik (binarism) mekanizması kültürleri ve erkeği merkeze yerleştirirken kadın ve ‘çevre’ kelimesi ile aşağılanan doğayı ikincil olarak konumlandırmaktadır. Ekofeministler, binarism mekanizmasına sesini yükseltmektedir fakat tarih boyunca toplumsal cinsiyet tartışmalarında ağırlıklarını koyamayan ekofeministler günümüzde yeni yeni tanınmaya başlamışlardır. Ülkemizde ise ekofeminizme dair ilgi 1990’lı yıllarda artmış olmasına rağmen herhangi bir dergide ya da gazete kupüründe bu ekole dair bir yazıyla karşılaşmamaktayız çünkü bu akım önyargı oluşturacak şekilde bile Türkiye’de değer görememekte.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu ekolü desteklemek üzere Rudolf Bahro, Murray Boockhin, Andre Gorz, Mary Mellor ve Vandana Shiva gibi bazı çevreci düşünürler ekofeminizmi açıklayan belli başlı kitaplar ve makaleler sunmuştur.

Ekofeminist görüşün temel olarak iki ilkesi vardır: Birincisi, bu perspektif kadın ve doğanın tarihsel olarak birbirine çok yakın ve benzer olduğunu savunmaktadır. İkinci ilke ise ataerkil kapitalist sistemin kadınlar ve doğa üzerinde olumsuz etkiler yarattığını iddia ederek bu sistemin yıkılması gerektiğini söylemektedir.[3]

Ekofeminizm, sunduğu iki temel ilke doğrultusunda dört ana kola ayrılmaktadır: Kültürel, sosyalist, liberal ve toplumsal ekofeminizm. Ekofeminist aktivist Ynestra King’in bu ekolü destekleyen şöyle bir sözü vardır:[3]

Dünyanın ve üzerindeki varlıkların kurumsal savaşçılar tarafından tahrip edilmesini, askeri savaşçılar tarafından nükleer yok edilme tehdidini feminist kaygılar olarak görüyoruz. Bu, bizim kendi vücudumuz ve cinselliğimiz hakkındaki kararlarımızı elimizden alan ve bunu yapmak için de birden çok tahakküm ve devlet gücüne ihtiyaç duyan maskülenist zihniyettir.

Ekofeminist Ekolün Ses Getiren Bazı Örnekleri

Bu düşünce her ne kadar çok fazla dergilere ya da makalelere konu olamamış olsa da tarihsel süreçte güçlerini ve direnişlerini göstermek isteyen kadınlar bazı eylemler ile ses getirmiştir.[4]

Chipko Hareketi veya Chipko Andolan, 1970’lerde Hindistan’ın kuzeyinde bulunan Uttarakhand eyaletinde başlamıştır. Bu hareketi başlatan çevreci aktivist Sunderlal Bahuguna, eylemin fikrini eşi olan Vimla Bahuguna’dan edinmiştir ve ormanların korunmasına dair bu hareketi tüm dünyaya duyurmuştur. Her ne kadar bu tür hareketlerin tarihini Hindistan'da 18. yüzyıla kadar takip etmek mümkün olsa da bu hareket, Hindistan'da şiddet kullanmayan çevre direnişlerine (pasif çevre direnişlerine) öncülük etmiş ve o tarihten sonraki birçok benzer protestoya ilham kaynağı olmuştur.[5] Omurgasını kadınların oluşturduğu ama birçok lideri erkek olan hareket, o gün bugündür gelişmeye devam ederek tam bir ekofeminizm hareketine evrimleşmiştir.[6]

Tüm Reklamları Kapat

Chipko Hareketi’nde Bir Ağacı Korumaya Çalışan Hintli Kadınlar
Chipko Hareketi’nde Bir Ağacı Korumaya Çalışan Hintli Kadınlar
India Today

Bir diğer büyük hareket ise Kenya’nın Nairobi kentine mensup insanlar -çoğu kadın- tarafından Yeşil Kuşak Hareketi isimli sivil toplum örgütünün kurulmasıdır. Bu örgütün öncüsü olan çevreci ve siyasi eylemci Profesör Wangari Maathai, 1977 yılında örgütün kurulmasına dair gerekli olan ilk adımı Kenya Ulusal Kadınlar Konseyi’nin yardımıyla atmıştır. Bu örgüt, geçim kaynaklarının iyileştirilmesi, toplumun güçlendirilmesi ve daha iyi bir çevre yönetimi için çalışmaktadır.[7]

Yeşil Kuşak Hareketi Örgütü’nün Düzenlemiş Olduğu Fidan Dikme Etkinliği
Yeşil Kuşak Hareketi Örgütü’nün Düzenlemiş Olduğu Fidan Dikme Etkinliği
The Greenbelt Movement

Elbette her felsefi akım gibi, ekofeminizm de bolca eleştiriyle karşılanmıştır. Örneğin anti-özcü feminizm akımları, ekofeminizmin özcü bir felsefeyi savunmakla, dolayısıyla erkek egemenliği güçlendiren bir akım olarak eleştirmiştir.[8] Bu eleştirinin özünde yer alan argüüman, ekofeminizmin kadın ve erkek arasında keskin bir ikilem ("dikotomi") olduğunu varsayması bulunmaktadır. Bu dualist yönün, kadın ve erkekler arasındaki farklara çok fazla odaklandığı ileri sürülmüştür.[9]

Ayrıca ekofeminizmin var olan sosyal yapılara katılım konusunda diğer birçok feminist felsefesinden ayrıldığı da düşünülmöektedir. Örneğin radikal veya özgürlük temelli feminist akımlar, var olan hegomonik sosyal yapı içerisinde kadınlara eşit haklar tanınmasına odaklanırken, ekofeministler bu tür alanlarda kadınların yer almasına uğraşmanın hata olduğu, bu yapıların ortadan kaldırılması gerektiğini savunmaktadır - bu nedenle ana akım feminist akımlarca eleştiriye maruz kalmaktadır.[10]

Son olarak ekofeminizm, Janet Biehl gibi sosyal ekologlar tarafından, fazlasıyla "mistik" olmakla ve doğayla kadın arasındaki "mistik" bir bağlantıya gereğinden fazla odaklanmakla suçlanmaktadır. Ona göre bu doğaüstücü yaklaşım, kadınların gerçek sorunlarını çözmeyi zorlaştırmaktadır. Biehl, ayrıca, ekofeminizmi ilerici bir teori olmaktansa, gelişim karşıtı ("gerici") bir teori olmakla da suçlamaktadır.[11] Rosemary Radford Ruether de ekofeminizmdeki abartılı mistisizm vurgusunu tehlikeli bulmakta; feminizm ile mistisizmin daha etkili bir kombinasyonunun mümkün olduğunu savunmaktadır.[12]

Bu eleştirilere üretilen yanıtlar ve süregelen felsefi tartışmalar ile, ekofeminizm de diğer felsefeler gibi kendisini geliştirmeye, dönüşmeye ve yayılmaya devam etmektedir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
36
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 9
  • Umut Verici! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Muhteşem! 3
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Bilim Budur! 2
  • İnanılmaz 2
  • İğrenç! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ United Nations. Womenwatch: Women, Gender Equality And Climate Change. (19 Eylül 2010). Alındığı Tarih: 19 Eylül 2020. Alındığı Yer: United Nations | Arşiv Bağlantısı
  • ^ M. Demir. Ekofeminizm. (15 Ocak 2018). Alındığı Tarih: 15 Eylül 2020. Alındığı Yer: Eğitim Araştırma | Arşiv Bağlantısı
  • ^ a b J. Thorpe. What Exactly Is Ecofeminism?. (22 Nisan 2016). Alındığı Tarih: 15 Eylül 2020. Alındığı Yer: Bustle | Arşiv Bağlantısı
  • ^ E. W. Desk. What Is The Chipko Movement?. (26 Mart 2018). Alındığı Tarih: 19 Eylül 2020. Alındığı Yer: The Indian Express | Arşiv Bağlantısı
  • ^ United Nations Environment Programme. Geo Year Book 2004-2005. (22 Ekim 2008). Alındığı Tarih: 19 Eylül 2020. Alındığı Yer: United Nations Environment Programme | Arşiv Bağlantısı
  • ^ V. Shiva. (1989). Staying Alive: Women, Ecology And Development. ISBN: 9780862328238. Yayınevi: Zed Books.
  • ^ The Green Belt Movement. Who We Are. (15 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 15 Eylül 2020. Alındığı Yer: The Green Belt Movement | Arşiv Bağlantısı
  • ^ G. Gaard. (2011). Ecofeminism Revisited: Rejecting Essentialism And Re-Placing Species In A Material Feminist Environmentalism. Feminist Formations, sf: 26-53. doi: 10.1353/ff.2011.0017. | Arşiv Bağlantısı
  • ^ The Green Fuse. Ecofeminism Critique On The Green Fuse. Alındığı Tarih: 19 Eylül 2020. Alındığı Yer: The Green Fuse | Arşiv Bağlantısı
  • ^ N. Michiels. (Dergi, 2013). Social Movements And Feminism. Not: Women & Environments International Magazine.
  • ^ J. Biehl. (1998). Rethinking Eco Feminist Politics. ISBN: 9780896083929. Yayınevi: South End Press.
  • ^ H. Eaton. (2003). Ecofeminism And Globalization: Exploring Culture, Context, And Religion. ISBN: 9780742526976. Yayınevi: Rowman & Littlefield Publishers.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/09/2023 08:59:40 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9344

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Nükleer Enerji
Etimoloji
Periyodik Tablo
Nöron
Uydu
Sinir Hücresi
Çocuklar
Enzim
Çocuklar İçin Bilim
Tehlike
Kırmızı
Yiyecek
Koaservat
Sinir
Adaptasyon
Aslan
Okyanus
Wuhan
Değişim
Kalıtım
Oyun
Klinik Mikrobiyoloji
Yapay Seçilim
Teori
Renk
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plasebo Etkisi Gerçek mi?
Plasebo Etkisi Gerçek mi?
Tek Bir Takviye ile Bebekleri Kurtarın!
Tek Bir Takviye ile Bebekleri Kurtarın!
İnsan Bebekleri Neden Bu Kadar Aciz?
İnsan Bebekleri Neden Bu Kadar Aciz?
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
"Marslı" Filmindeki Gerçek Gözyaşları!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
İ. Başkan, et al. Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm. (19 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 22 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9344
Başkan, İ., Bakırcı, Ç. M. (2020, September 19). Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm. Evrim Ağacı. Retrieved September 22, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9344
İ. Başkan, et al. “Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 19 Sep. 2020, https://evrimagaci.org/s/9344.
Başkan, İrem. Bakırcı, Çağrı Mert. “Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe: Ekofeminizm.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, September 19, 2020. https://evrimagaci.org/s/9344.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close