Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?

Doğa, "Fazla DNA" Sorununu Nasıl Çözdü?

4 dakika
1,666
Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?
DALL-E 3 ile oluşturulmuştur.
Tüm Reklamları Kapat

Bebeklerin nasıl yapıldığını düşündüğünüzde çok basit bir matematik kuralıyla karşılaşırsınız. Anneden ve babadan alınan genlerin toplamı, 1+1 = 2, çok kolay değil mi?

Hem annenin hem de babanın 23 çift kromozomu vardır. Yumurta ve sperm birleştiğinde 46 tek kromozomluk (23 çift) bir embriyo, sonrasındaysa fetüs yani bebek oluşur. Ardından bebek büyür ve bir yetişkin olur, bu yetişkinin 46 kromozomlu yumurtası veya spermi bir başka 46 kromozomlu yumurta veya spermle bir araya gelir. Basit matematik problemimiz burada devreye girer ve 46+46 = 92 kromozomu olan bir bebek oluşmasını bekleriz. Ya da bekler miyiz?

İnsanlığın dünyadaki uzun geçmişi göz önüne alındığında, bahsettiğimiz matematiğe göre hücrelerimizin kromozomla dolup taşması gerekirdi. Oysa sadece 1 kromozom fazlalığında bile nasıl büyük etkiler olduğunu biliyoruz. Bu uzun geçmiş boyunca annenin ve babanın tüm kromozomlarının birikerek bebeklere aktarıldığını düşünün, bu kadar fazla kromozomumuz olsa neler olurdu?

Tüm Reklamları Kapat

Doğanın bu sorunu nasıl çözdüğünü anlamak için birilerinin "çarşafların altına girmesi" ve bebeklerin nasıl yapıldığını görmesi gerekiyordu. Bu cesur kişi Oscar Hertwig oldu ve dikenli kürecikler olarak da anılan deniz kestaneleri onun dikkatini çekti.

Döllenmeyi Anlamada Büyük Değişiklik

Oscar Hertwig 1849 yılında Almanya'nın Friedberg kentinde doğdu. Oscar, kendisinden bir yaş küçük kardeşi Richard ile birlikte üniversiteye gitti. Oscar bir sabah, "Sperm ve yumurta hücreleri karşılaştığında neler olur?"sorusuyla uyandı.

O dönemde bu konu hakkında iki temel teori genel kabul görüyordu: Teorilerden ilki, spermin yumurtaya dokunması, titreşmesi ve bu sayede yumurtayı embriyo haline gelmeye "teşvik etmesiydi". Bu senaryo, spermin bir çalar saat gibi titreşerek yumurtayı uyandırması ve görevini yerine getirmesi için onu dürtmesi şeklindeydi.

İkinci teori ise spermin yumurta içine girip ona kendi kimyasallarını enjekte ederek bir embriyoya dönüşmesi şeklindeydi. Hertwig ikinci teoriye dair kanıtları görmüştü, ancak kanıtlar onu tatmin etmedi.

Tüm Reklamları Kapat

Oscar bir gün, kardeşinin önde gelen bir biyologla bir araştırma üzerinde çalışmak için Akdeniz'e gittiğini duyunca onlara katılmaya karar verdi. Oscar'ın oradayken yaptığı en önemli gözlem deniz kestanelerinin embriyolarının şeffaf olduğuydu. Bu şeffaflık Hertwig'in, deniz kestanesinin sperminin yumurtaya girdiğini ve kromozomların bulunduğu çekirdekle kaynaştığını görmesini sağladı. Yani ilk teorinin söylediğinin aksine, sperm titreşip yumurtayı uyarmıyordu!

Bir sperm hücresi yumurtaya girdikten sonra yumurta vitellin adı verilen bir zar oluşturarak diğer spermlerin yumurtaya girmesini engelliyordu. Günümüzde bu herkes tarafından bilinen bir bilgi olsa da o zaman bilinmiyordu. Bilinmeyen diğer şeyler ise yumurta ve sperm bir araya geldiğinde onların içeriklerine ve yumurta ve sperm henüz oluşmadan önce kromozomlara ne olduğuydu.

Gen Değiştirme

Ergen bir erkeğin testislerinde bulunan, sperm hücresine dönüşmek üzere olan hücrelere bakalım. Hücre içindeki karmaşık yapıları bir kenara bırakıp kromozomları içeren hücre çekirdeğine girelim ve Kromozom 1'e odaklanalım. Odaklandığımız kromozomda birbirlerine kalçalarından bağlanmış iki adet homolog kromozom görürüz. Bu kromozomlardan birisi anneden, diğeri ise babadan alınır. Sperm hücresine dönüşen bütün hücreler hem anneden hem de babadan olan genleri taşır.

Anneden alınan kromozoma gökyüzü, babadan alınana ise toprak diyelim. Sperm hücreleri oluşmadan önce genetik materyalin değiş tokuş edildiği, crossing over adı verilen bir olay yaşanır. Bu süreçte gökyüzü ve toprak kromozomları karşı karşıya gelir ve genetik materyal değiştirilir. Sonuçta gökrak ve topyüzü diyebileceğimiz kromozomlar oluşur. Ardından her biri 23 tek kromozomdan oluşan 4 farklı sperm hücresi ortaya çıkar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Mayoz bölünme: 1. aşamada kromozomlar kopyalanıyor, 2. aşamada kromozomlar karşı karşıya geliyor ve genetik materyal takas ediliyor, 3. aşamada yeni genetik materyallere sahip kromozomlar oluşuyor, 4. aşamada 4 farklı hücre oluşuyor.
Mayoz bölünme: 1. aşamada kromozomlar kopyalanıyor, 2. aşamada kromozomlar karşı karşıya geliyor ve genetik materyal takas ediliyor, 3. aşamada yeni genetik materyallere sahip kromozomlar oluşuyor, 4. aşamada 4 farklı hücre oluşuyor.
Mcgill

Dişilerde yumurta hücrelerinin oluşması erkeklerdekine göre biraz daha farklıdır. Yukarıda bahsedilen mayoz bölünme dişilerde her ay gerçekleşir ve 1 tane yumurta hücresi üretilir.[1] Ortak olan nokta, spermler gibi yumurta hücrelerinin de mayoz bölünme sonucunda 23 tek kromozoma sahip olmasıdır.

Spermle yumurtanın birleşmesiyle 23 çift yani 46 tek kromozom ortaya çıkar. Genetik çeşitlilik, yukarıdaki görselde gösterildiği şekilde neredeyse sonsuz kombinasyona sahip olabilir. Yumurta gökyüzü, toprak, gökrak, topyüzü kombinasyonlarından birisini içerebilir, tabii gökrak ve topyüzü kombinasyonlarının her birinde farklı genetik materyaller değiştirilebileceği için kombinasyon sayısı sonsuza yakınsar.

Eğer bu kombinasyonlar oluşmasaydı, yani anne ve babadan alınan kromozomlar oldukları gibi çocuğa aktarılsaydı doğal seçilime karşı koymamız epey bir güç olurdu. Çünkü çevre değiştikçe genetik kombinasyonların sağladığı fiziksel özellikler değişmez ve bireyler çevreye uyum sağlayamayabilirdi. Çünkü genetik çeşitliliği sağlayan kombinasyonlar, doğal seçilim karşısında bizi güçlendirmenin yanında genetik hastalıkların miras bırakılmasının önüne geçmeye de yardımcı olur.

Toksikolojinin en temel ilkelerinden birisi, zehri zehir yapanın doz olduğudur. Bu durum genetikte de geçerlidir. Eğer kromozomların sürekli artmasının önüne geçilemeseydi canlılık bu birikime dayanamazdı. Bu nedenle mayoz bölünme, kromozom sayısını sabitlemek ve genetik çeşitliliği sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
26
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 6
  • Merak Uyandırıcı! 5
  • İnanılmaz 3
  • Muhteşem! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Korkutucu! 2
  • Tebrikler! 1
  • Umut Verici! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: McGill | Arşiv Bağlantısı
Sıkça Sorulan Sorular

Kromozom, hücre çekirdeğinde bulunan ve DNA ile proteinlerden oluşan ipliksi yapıdır. DNA, genetik bilgiyi içerir ve kromozomlar, bu bilginin hücre bölünmesi sırasında düzenli bir şekilde yeni hücrelere aktarılmasını sağlar. İnsanlarda her hücrede 23 çift, yani toplam 46 kromozom bulunur.

İnsanlarda 46 kromozom vardır.

Crossing over, mayoz bölünme sırasında homolog kromozom çiftlerinin yan yana geldiği ve genetik materyalin karşılıklı olarak değiş tokuş edildiği bir süreçtir. Bu süreç genetik çeşitliliği arttırır.

Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 13:57:02 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/17014

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Eşey
Genler
Evrim Ağacı Duyurusu
Yeşil
Asteroid
Beslenme Bilimi
Kalıtım
Sendrom
Kanser
Dağılım
Ağrı
Nöronlar
Deniz
Sars
Ara Tür
Renk
Embriyo
Tür
Periyodik Tablo
Hukuk
Ortak Ata
Carl Sagan
Evrimsel Tarih
Hayatta Kalma
Kanser Tedavisi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Jarry, et al. Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?. (9 Mart 2024). Alındığı Tarih: 21 Kasım 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/17014
Jarry, J., Karip, U., Alparslan, E. (2024, March 09). Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?. Evrim Ağacı. Retrieved November 21, 2024. from https://evrimagaci.org/s/17014
J. Jarry, et al. “Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?.” Edited by Eda Alparslan. Translated by Umut Karip, Evrim Ağacı, 09 Mar. 2024, https://evrimagaci.org/s/17014.
Jarry, Jonathan. Karip, Umut. Alparslan, Eda. “Bebeklerimiz Neden Bizden İki Kat Fazla Gene Sahip Olmuyor?.” Edited by Eda Alparslan. Translated by Umut Karip. Evrim Ağacı, March 09, 2024. https://evrimagaci.org/s/17014.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close