Depremler, yeryüzündeki en güçlü, potansiyel olarak en ölümcül doğa olaylarından birisidir. Ayaklarımızın altındaki yer sarsılır, içinde yaşadığımız binalar (veya atalarımız için konuşuyorsak, mağaralar) sallanır ve çöker, depremlerle tetiklenen tsunami ve heyelan gibi olaylar dolayısıyla ek yıkımlar yaşanır. Bu ürkütücü ve olası bir felakete en iyi şekilde hazırlık yapmak haricinde üzerinde hiçbir kontrolümüz olmayan doğa olayını izah etme güdüsü, en temel merak dürtümüzden kaynaklanmaktadır. Depremler gibi devasa güçte olayların, hiç beklenmedik anlarda yaşanıp, bir ömür boyu canla başla inşa ettiklerimizi yok edivermesini anlamlandırmak isteriz. Bunu yapamadıkça veya bilimsel yöntemlerle yapılan izahları belki rasyonel olarak değil ama, duygusal olarak tatmin edici bulmadığımızda, bilim dışına yöneliriz.

Bu yönelmenin bir boyutu ruhanidir/dinidir: Depremler, tarih boyunca bir çeşit "cezalandırma" ve "tanrıların öfkesi" olarak görülmüştür. Belirli ahlaki normlara uymayanların cezalandırılmasının veya belirli buyrukların dışına çıkılması sonucu inanılan bir tanrının öfkelenmesinin, yerin sallanması ile bize bildirildiğine inanılmıştır. Bu yorum günümüzde her ne kadar oldukça azalmışsa da, halen felaketler sonrasında "karşı taraftan", "öteki gruptan" veya "dış gruptan" olan bireylerin sırf farklı oldukları için cezalandırıldığını ve "Tanrı'nın gazabına uğradığını" iddia eden insanlar bulmak mümkündür. Bu tür bir yorum, modern bilimin sınırları dışında kaldığı için, burada detaylandırılmayacaktır.

Türev ve integral, matematiğin en önemli konseptlerinden ikisidir. Günümüzde okullarda (liselerde) bu ikili çok yüzeysel bir şekilde ve çoğunlukla tamamen ezbere dayalı olarak anlatılmaktadır. Özellikle de bu kavramların ne anlama geldiği öğrenciye anlatılmadan, sadece nasıl çözüleceği üzerinden anlatım yapılmaktadır. Örneğin türev için "sayının üssünü katsayı olarak önüne al ve üssü 1 azalt" denmekte, integrali anlatmak içinse "üssü 1 arttırıp, aynı sayıyı payda olarak sayının altına yaz" gibi kalıp halinde ve algılamanın imkansız olduğu bir biçimde anlatılmaktadır.

İyi, bu işlemleri yapalım da... Neden? Ne işe yarıyor? Ya da öğrencilerin daha sık sorduğu şekliyle: Gerçek hayatta ne işimize yarayacak?

Imprinting (Tür: "damgalama" veya "mühürleme"), birçok hayvanda görülebilen bir öğrenme mekanizmasıdır. En iyi bilinen damgalama biçimi, genç bir hayvanın sosyal tercihlerini bir nesneye (tipik olarak bir ebeveyne) göre, o nesneye maruz kalmanın bir sonucu olarak daralttığı "evlada damgalama" veya "yavru damgalama" (İng: "filial imprinting") olarak bilinen davranıştır. Bu, özellikle de ebeveynlerine damgalanan ve daha sonra onları takip eden nidifüj kuşlarda görülür.^[13]

Damgalama sözcüğü farklı bağlamlarda karşımıza çıkabilir: Örneğin buraya kadar söz ettiğimiz yavru damgalama (İng: "filial imprinting") ile cinsel damgalama (İng: "sexual imprinting") kavramları birbirine karıştırılmamalıdır. Her ne kadar bu iki kavram ilişkili olsa da işleyişleri ve zamanlamaları bakımından birbirlerinden farklılaşırlar. Bu yazımızda ele alacağımız, yavrularda damgalama kavramıdır.

Bütün hayvanların hayatında diğer canlılarla iletişim kurma becerisi kritik bir rol oynar. Güvelerin eşini nasıl etkilediklerini, tarla sincaplarının çevredeki yırtıcılar hakkında nasıl bilgi aktardıklarını ya da şempanzelerin egemenlik hiyerarşisindeki konumlarını nasıl sürdürdüklerini incelerken iletişim sistemleri de konuya dahil olur. Burada sizlere, iletişim sinyallerinin çeşitleri ve bunların rol oynadığı çeşitli işlevler hakkında bir ön bilgi sunacağız.

Hayvan iletişimi klasik olarak şöyle tanımlanır:

Teknoloji günlük hayatımızı tamamen değiştirebileceğini defalarca kanıtladı. Peki ya gecelik hayatlarımız? 

Halihazırda, örneğin pandemi paniği geceleri uykuyu haram ediyorsa, kullanabileceğiniz uyku odaklı birçok cihaz var. Uykuya kolayca dalabilmeniz için başucunuza bir beyaz gürültü cihazı koyabilir, sabah uyanabilmek için bir SAD ışığı (Seasonal Affective Disorder, yani 'kış bunalımı' olarak da bilinen Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu'nu tedavi etmek için kullanılan ışık dalgalarını yayan cihaz) kullanabilirsiniz; üstelik uyku kalitenizi ölçmek ve arttırmak için kullanabileceğiniz onlarca uygulama ve cihaz da cabası. Haliyle, bilimkurgu filmleri ve öykülerinin, daha iyi dinlenebilmemiz veya uykuda geçirdiğimiz saatleri daha verimli kullanabilmemiz için sürekli yeni yollar araması da gayet normal.