Universitat Autonoma de Barcelona tarafından yürütülen bir araştırma, ilk kez nörogörüntüleme tekniklerini kullanarak hamilelik döneminde kadınların beyinlerini analiz etti.^[1] Çalışmaya, biyolojik etkileri anne olma deneyiminin neden olduğu etkilerden ayırt etmek için eşleri hamile olan ve hamile olmayan anneler dahil edildi. Araştırma, beynin toplam gri madde hacminin %94'ünde, özellikle de sosyal bilişle bağlantılı bölgelerde, gri maddenin neredeyse %5'inde azalma ve kısmi iyileşme olduğunu gösteriyor.

Universitat Autònoma de Barcelona Gregorio Marañón Sağlık Araştırma Enstitüsü ve Hospital del Mar Araştırma Enstitüsü'nden araştırmacılar, diğer saygın uluslararası kurumlarla birlikte, ilk kez anne olmak isteyen yüzden fazla kadından oluşan bir kohortta yapılan ilk boylamsal nörogörüntüleme (Manyetik Rezonans Görüntüleme) çalışması gerçekleştirdi.

Zaman Felsefesi diğer felsefe disiplinleriyle farklı türden ilişkiler kuran bir çalışma alanıdır. Dil-zaman ilişkisi, fenomenoloji, din felsefesi ve fizik felsefesi gibi alanlardaki zaman tartışmaları tarihsel olarak güncelliğini bir şekilde korumaya devam etmektedir. Ancak biz çağdaş tartışmaları tanıtarak analitik zaman felsefesindeki A ve B serisi yaklaşımlarını kısaca tanıtmayı amaçlıyoruz.

Zaman felsefesinin hem diğer alanlarla ilişkisine dair en güzel örneklerden biri hem de felsefe tarihindeki konumu Augustinus’un idrak etmeyi şimdiki zaman, hatırlamayı geçmiş zaman ve beklentiyi gelecek zamanla ilişkilendirmesi olabilir. Bilişsel süreçler ile zaman arasında böylesi bir ilişki kurmak dönemin şartlarına göre bir hayli heyecan verici. Bu ilişki kurma tarzı farklı biçimlerde modern dönemde de devam edecektir. Ancak yazımız içerisinde bu tarz zaman felsefesi çalışmalarından söz etmeyeceğiz. Bu nedenle profesyonel felsefeyle ilgilenmeyen Türk okuyucular Heidegger, Bergson, Husserl ya da Paul Ricoeur gibi filozofların olmadığı bir zaman felsefesi çalışmasının nasıl mümkün olacağını merak edebilir. Özellikle McTaggart ile başlayan analitik zaman felsefesi hakkında bir giriş yazısı yazmayı amaçladığımız notunu özellikle düşelim. 

Bilimle ve özellikle de evrimle ilgili tartışmalarda sıklıkla karşılaşırsınız: Geçmişte veya bugün, halihazırda gerçekleşmiş, olmuş, bitmiş olayların matematiksel gerçekleşme ihtimallerinden söz ederek bunların ne kadar sıra dışı olduğunu ve dolayısıyla doğal yollarla var olamayacağı iddia edilir; yaratılışçılık gibi bilim dışı akımların primi/reklamı bu şekilde yapılır. Çoğu zaman bu hesaplar zaten hatalı bir şekilde yapılmaktadır; ancak doğru yapılsa bile, bu yaklaşım tamamen hatalıdır ve size doğayla ilgili hiçbir bilgi veremez! İzah edelim:

Olasılık ve istatistik matematiğinin kötüye kullanılmasın ne kadar yaygın olduğunu, Mark Twain tarafından meşhur edilen ve muhtemelen ilk olarak İngiliz eski başbakanı Benjamin Disraeli tarafından sarfedilen şu sözlerden anlayabilmekteyiz:

Güzel olmak için "bütün" olmanıza gerek yok. Kimse kusursuz değildir, doğa da değildir. Ancak istemsiz olarak ortaya çıkan hataları, doğanın kusurluluğundan kaynaklanan sorunları, bilimle aşabiliriz!

Biyonik dış iskelet takımlarını düşündüğünüzde, akla sık sık geleceksel yüksek teknolojili süper askerlerin görüntüleri gelir. Bu yazın bilim kurgu filmi Yarının Sınırında’daki Tom Cruise’u düşünün, veya Aliens’teki Ripley’in kraliçe xenomorph ile kapışmasını. Dünya çapındaki ordular silahlandırılmış dış iskeletleri tasarlamakla elbette gelecekteki orduları için ilgilenirken, güçlendirilmiş dış iskeletler aslında şimdi çok daha faydalı bir iş yapıyor: engelleri aşma.

Birisinin sizin hakkınızda konuşması ile sizi görmezden gelmesi arasında bir seçim yapsanız hangisini daha makul bulacağınız, Shakespeare'den bir soru olmasa da Mississippi Üniversitesi'nden bir profesörün öncülük ettiği araştırma ekibinin cevaplamaya çalıştığı bir konuydu. Uzun yıllardır dışlanma üzerine yapılan araştırmalar, bir yabancının sizi kısa bir süreliğine bile görmezden gelmesi gibi küçük şeylerin, kendimizi kötü ve değersiz hissetmemize neden olabileceğini gösteriyor. Mississippi Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olan Andrew Hales şunları söylüyor:

İşin içine bir de dedikodu girince iş çok daha karmaşık bir psikolojik bilmeceye dönüşüyor. Hales şöyle devam ediyor:

Yumurta tüketen hemen herkesin fark ettiği, ancak neredeyse kimsenin nedenini sorgulamadığı bir konudur tavuk yumurtalarının renkleri... Sahiden, yumurtaların bazıları neden beyazdır, bazı diğerleri neden kahverengidir? Bu kabuk renklerini etkileyen ve belirleyen unsur nedir?

Kuş yumurtalarının renklerinin neden farklı olacak şekilde evrimleştiği, bunun neden avantajlı olabileceği sorularının nihai cevabı, evrimsel biyolojide yatıyor. Bu konuyu oldukça kapsamlı bir şekilde buradaki yazımızda işlemiştik; dolayısıyla tekrara düşmeyeceğiz.

Düzenli olarak küvette yıkanmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinde düşüşle ilişkisi ortaya çıktı. Japon bilim insanları, küvette banyo yapmanın kardiyovasküler hastalık riski üzerindeki uzun vadeli etkileriyle ilgili büyük ölçekli ve hakemli bir çalışma gerçekleştirdi. Bu araştırma ve sonuçları, Heart adlı jurnalde yayımlandı.

Bilim insanları, düzenli olarak küvet banyosu yapmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinin azalmasıyla bağlantılı olduğu sonucuna vardı. Daha da ilginç olan ise, daha sık banyo yapmanın haftada sadece bir ya da iki kez banyo yapmaktan daha koruyucu görünmesi.

Evrenin şu anda genişliyor olduğu gözlemi bizi, evrenin geçmişte çok daha küçük, dolayısıyla yoğun ve sıcak bir hacimde sıkıştığı fikrine götürdü. Peki evren, böylesine ufak bir noktadan nasıl ortaya çıktı?

Kozmik zamanın en erken anlarında, enerjiler ve koşullar o kadar aşırıydı ki, bu konuda geliştirdiğimiz teorilerin yanlış olma ihtimali, doğru olma ihtimalinden çok daha yüksektir. Bir örnek vermek gerekirse, giderek popülerleşen ve doğru oldukları konusundaki güvenimizin giderek arttığı ebedi enflasyon teorileri, "kozmik enflasyon" denen olayın evrenin büyük bölümünde sonsuza kadar sürdüğünü öne sürerek, bu yazıda sürekli bahsedeceğimiz "Büyük Patlama'dan bu yana geçen $n$ saniye" kavramını tanımsız hale getirmektedir. Bu nedenle, en erken aşamalar hâlen aktif bir araştırma alanıdır ve hâlâ spekülatif olan ve bilimsel bilgi geliştikçe muhakkak değişecek olan fikirlere dayanmaktadır.