Daha fazla ve daha hızlı ekonomik büyüme arzusunun yarattığı iklim krizi, 21. yüzyılın en önemli sorunudur. İklim krizinin sağlığa etkilerini doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki açıdan ele almak gerekir:

Tüm krizlerin yoksulları en şiddetli vurması gibi, iklim krizinin de yoksulları daha fazla etkileyeceği aşikârdır. Özellikle yoksul ülkeler ve aralarında Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülkeler, iklim krizinden en fazla etkilenecek ülkeler arasında yer almaktadır. Nitekim Birleşmiş Milletler’in Haziran 2019’da yayınladığı İklim Raporu’na göre en zengin %1’lik kesim içerisinde yer alan bir kişi, en yoksul %10’luk kesimde yer alan bir kişiden 175 kat daha fazla karbon salımına neden olmaktadır. Bu da demek oluyor ki iklim krizinin beraberinde getireceği sağlık sorunları, bu ülkelerde daha ağır bir şekilde hissedilecektir.

Bizim kadar akıllı olan bir bilgisayar yaratmanın ne kadar inanılmaz derecede zor olduğunu öğrenmek kadar insan zekasını takdir ettirecek bir şey yok. Gökdelenler inşa etmek, uzaya insan yollamak, Büyük Patlama'nın nasıl gerçekleştiğinin detaylarını bulmak — bunların hepsi beynimizin nasıl çalıştığını anlamaktan ve onun kadar havalı bir şey yapmaktan çok daha kolay şeyler. Şu an itibarıyla insan beyni, evrende bilinen en karmaşık cisim.

İlginç olan şey şu, YGZ (yalnızca tek bir alanda değil, genel olarak insanlar kadar akıllı bir bilgisayar) yaratmanın zor kısımları, düşündüğünüz şeyler değil. Bir salisede iki tane on basamaklı sayıyı çarpabilen bir bilgisayar yapmak — inanılmaz derecede kolay. Bir köpeğe bakıp onun köpek mi kedi mi olduğunu söyleyebilen bir tane yapmak — zor bir iş. Satrançta herhangi bir insanı yenebilecek bir YZ yapmak mı? Tamamdır. Altı yaşında çocuklar için hazırlanan resimli bir kitaptan bir paragrafı okuyup yalnızca kelimeleri değil, anlamlarını da kavrayabilecek bir YZ yapmak mı? Google şu an bunun için milyarlarca dolar harcıyor. Zor şeyler — hesap, finansal piyasa stratejileri, dil çevirmek — bir bilgisayar için son derece kolay, fakat kolay şeyler — görme, hareket etme, algılama — çıldırtıcı derecede zor. Veya, bilgisayar uzmanı Donald Knuth'un sözleriyle, “Yapay Zeka şimdiye kadar ‘düşünme’ isteyen neredeyse her şeyi yapmayı başardı, fakat insanlar ve hayvanların 'düşünmeden’ yaptığı birçok şeyde başarısız oldu.”

Bir Evren düşünün. Bu Evren'de bu elmayı bıraktığımızda, elma doğrudan aşağıya düşmesin. Düşebileceği yerlerin bir olasılık dağılımı olsun. Buraya, şuraya veya oraya düşebilme ihtimali olsun; ancak en yüksek olasılıkla, hemen bıraktığınız yerin altına düşecek olsun. Bunu hayal etmekte pek bir sorun yok.

Peki ya bu olasılık dağılımının nedeni, ilk etapta sanmış olabileceğiniz gibi rüzgar ya da diğer dış faktörler değilse? Yani ya elma, yapısı gereği kesinlikle aşağı doğru düşmek zorunda değilse? Elmanın kendi içsel davranışı bu şekilde olasılıkçı olsa? Böyle bir Evren hayal edebilir miydik? Eğer hayal edebileceğimiz evrenlerdeki ihtimaller sınırsızsa, bu da çok zor olmayabilir. Bir evrende pek ala bir kuvvet cisimleri yerden yukarı ya da yana doğru da fırlatabilirdi.

Tüm endüstrilerde olduğu gibi elektrik üretimi de kimi atık maddeler doğurur. Kullanılan yakıt ne olursa olsun, elektrik üretimi neticesinde ortaya çıkan atıklar insan hayatının korunması ve çevreye verilen zararların asgari düzeye indirgenmesini mümkün kılacak yollarla yönetilmelidir. Bu sürecin radyoaktif atıkları kapsayan kısmı, biyosfere geri dönecek tüm radyonüklidlerin oran ve konsantrasyonlarının zararsız düzeye düşürülecek şekilde izole edilmesi anlamına gelir. Bu izolasyonun sağlanması için de hemen hemen tüm radyoaktif atıklar kontrol altına alınır ve yönetilir; bazı atıklar kalıcı olarak derinlere gömülür. Nükleer enerji çerçevesinde ortaya çıkan atıklar, diğer tüm termal elektrik üretim yöntemlerinden farklı olarak yönetmeliklerle yönetilmektedir ve hiçbirinin kirliliğe neden olmasına müsaade edilmez.

Nükleer enerji, oldukça küçük bir miktar yakıttan oldukça yüksek bir miktar enerji üretimi sağlanmasıyla öne çıkar. Bununla beraber, nükleer yakıt döngüsünün tüm aşamaları bir miktar atık açığa çıkarmaktadır. Ortaya çıkan bu atıkların büyük bir kısmı radyoaktiftir ve tehlikeli madde olarak değerlendirilmesi ve dikkatli bir şekilde yönetilmesi gerekir. Atıkların yönetimine ve bertaraf edilmesine ilişkin tüm maliyet, elektrik hizmet bedeline dahil edilerek elektrik tüketicileri tarafından karşılanır.

Poland Sendromu ilk kez Poland tarafından 1841 yılında pektoral kasın kısmi veya tam yokluğu ve ipsilateral el anomalilerinin varlığı ile tanımlanmıştır. Etkilenen bireylerin yüz ifadelerinde eksiklikler görülür; gülümseyemez kaşlarını çatamaz veya kaldıramazlar. Kas zayıflaması aynı zamanda erken bebeklik döneminde beslenme problemlerine neden olur. Tek taraflı göğüs duvarı hipoplazisi (gelişmemişliği) ve ipsilateral el anomalileri ile belirgin nadir görülen doğuştan gelen bir anomalidir. Möbius sendromu (Moebius syndrome) ise doğuştan iki taraflı fasiyal paralizi, göz sinirlerinde paraliz ile birlikte horizontal bakışta kısıtlılık, ağız-yüz anomalileri ve kas-iskelet sistem anomalileri ile belirgin ilerleyici olmayan bir hastalıktır. Ailevi geçişlerin olduğu gösterilmekle beraber genelde sporadik görüldükleri bildirilmiştir.

Vücudun sağ tarafı sol tarafına göre üç kat daha fazla etkilenmiştir ve erkeklerde kızlardan daha sık görülmektedir.

Gıda takviyeleriyle ilgili reklamları izlediğinizde veya süpermarket reyonlarında dolaştığınızda yediklerinizin yeterince besleyici olmadığı izlenimine kapılabilirsiniz. O halde antioksidanlar gibi faydalı bileşenleri pratik bir hap haline getiren takviyelerden destek almak varken kendinizi neden sadece meyve sebze tüketmekle sınırlayasınız ki?

Bu mantıklı bir fikir gibi görünüyor. Eğer brokoli ve havuç gibi yiyeceklerde doğal olarak bulunan antioksidanlar sağlığımız için faydalı ise aynı bileşenleri içeren bir takviyeler de faydalı olmalı, değil mi? Ancak durum tam olarak öyle değil!

Hayvanların büyük bir çoğunluğu hayatta kalabilmek adına konum değiştirme özelliği gösterirler. Bu özellikleri sayesinde çevresel stres faktörlerinden kaçabilmeyi, besince zengin ortamlara dahil olabilmeyi sağlarlar. Haliyle evrimsel süreç içerisinde konum değiştirebilme yeteneği oldukça önem arz etmekte ve bireyin üreme başarısı üzerinde etki sahibi olmaktadır.

Tardigradlar da tıpkı diğer pek çok hayvan grubu gibi konum değiştirme hareketini adımlama yöntemi ile gerçekleştirir, fakat bu yöntem içinde yer aldığı mikrometrik dünyadaki diğer canlılara göre öylesine yavaştır ki "İl Tardigrado", yani "yavaş adım" adını almasına sebebiyet vermiştir. İlginç bir şekilde, her ne kadar tardigradların mikroskop altındaki yürüyüşleri bilim insanlarının ilgisini çekmiş olsa da şimdiye kadar bu ufak hayvanların yürüyüş mekanikleri aydınlatılmamıştır. Bilindiği üzere her habitatta karşımıza çıkabilme potansiyeline tardigradların habitat farklılığında nasıl hareket ettiği de kafalarda soru işareti yaratmaktadır.

Ay'ı bazen tıpkı gece gördüğümüz gibi gündüzleri de görebiliriz; zira Ay, gündüzleri de Güneş'ten aldığı ışığı yansıtmaktadır ve Dünya'ya olan yakınlığı nedeniyle, gündüz vakti de gezegenimizde gözle görülebilecek kadar parlak kalabilmektedir. Nihayetinde Ay, Güneş'ten sonra görebildiğimiz en parlak gök cismidir.

Ancak Ay, Dünya'nın atmosferi ve yörüngesinden ötürü gündüzleri her zaman görünür olmayabilir. Öyle ki eğer Dünya'nın bir atmosferi olmasaydı, Ay her zaman görünür olurdu. Tabii ki Ay, bazı evrelerinde konumu nedeniyle görünürlüğünü kaybedebilmektedir. Örneğin Yeni Ay evresinde Ay'ın aydınlık tarafı dışarı, karanlık tarafı ise Dünya'ya bakar. Bu da Ay'ın Dünya'dan görülemeyeceği anlamına gelir.

Beethoven hayatının ilk otuz yılı boyunca müzik dinledi ve çaldı, bu yüzden enstrümanların ve seslerin nasıl çaldığını ve birlikte nasıl çalıştıklarını biliyordu.

İşitme kaybı, ani bir işitme kaybından ziyade progresif ilerliyordu. Bu yüzden her zaman kompozisyonlarında nasıl bir ses olacağını zihninde hayal edebildi. Beethoven’ın hizmetçileri, işitme duyusu kötüleştikçe, piyanoda oturduğunu, ağzına bir kurşun kalem koyduğunu, notanın titreşimini hissetmek için enstrümanın ses tablasının diğer ucuna dokunduğunu hatırladı.