Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi?

Küresel Isınma, Kopenhag'da 2011 Yılında Yaşanan Tarihi "Bulut Patlaması" Olayı Riskini Çoktan İki Katına Çıkardı!

Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi? State of Green
5 dakika
3,118
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 1 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

2 Temmuz 2011 akşamı, saat 7... Kopenhag'ın kuzeyinde, tarihte eşi benzeri görülmemiş bir sağanak meydana geldi (bu absürt sağanaklara "bulut patlaması" da denmektedir). Arabasının çatısında bir taksi şoförü, Lyngbyvej'de yağmur ve dolu suya düşerken ve çevresinde arabalar yüzerken sel sularından kendini kurtarmaya çalışıyordu.

Danimarka'da bulut patlamaları, yarım saat içerisinde 15 mm'den fazla yağışın düştüğü olaylar olarak tanımlanıyor. Konveksiyon, bu bulut patlamalarına yol açan fiziksel sürece deniyor. Diğer şeylerin yanı sıra konveksiyon, yoğunluk daha düşükken sıcak havanın yükselmesidir. Fazlasıyla nemli olabilen sıcak hava, yüksek rakımlara doğru çıkarken bulutlardaki nemi de kendine çekiyor. Bu, yüksek bulutlarda aşırı bir yoğunluk yaratıyor. Damlacıklar en sonunda o kadar büyüyorlar ki dikey hava akımları tarafından tutulamayacak hale geliyorlar. Bu noktada bulutlar, bünyelerindeki su buharını aniden boşaltıyor.

Tüm Reklamları Kapat

2011 bulut patlaması, 1999'dan bu yana Danimarka'da gerçekleşen en pahalı doğal felaketti. Sigorta ödemeleri, 90.000 tazminat talebine bölünerek 6,2 milyar Danimarka kronunu buldu.

Bazı yerlere iki aylık yağış, sadece birkaç saat içinde düştü. Tek bir günde, Kopenhag'ın Botanik Bahçesinde 135.4 mm'lik yağış oldu. Ishøj banliyölerine ise 31 mm'lik yağış, on dakika içerisinde düştü. Üç saat içerisinde, 5,000'den fazla yıldırım düşmesi tespit edildi.

Tüm Reklamları Kapat

Şiddetli yağmur ve dolu, yollar nehre döndüğünden, Danimarka’nın bazı metropoliten alanlarındaki yerlerde trafik akışının durmasına sebep oldu. Bazı otobanlar, 1-3 gün kapalı kaldı. Su basmış istasyonlardan, ekipmanlara yıldırım düşmesi ve toprak kaymasına kadar birçok sebepten tren trafiği bir hafta boyunca aksadı. Hatta bazı yerler günlerce kapalı kaldı. Yaklaşık 10,000 ev, 12 saate kadar elektrik kesintisi yaşadı. Ortalama 50,000 ev ise, yaklaşık bir hafta boyunca ısıtma ve sıcak sudan mahrum kaldı. Rigshospitalet'te durum o kadar kötüydü ki sel sularının bir hastanenin jeneratörlerini yok etmesine ve 1400 hastanın tahliye edilmesine santimetreler kalmıştı.

Günümüzde, Niels Bohr Enstitüsü ve Danimarka Meteoroloji Enstitüsü (DMI) araştırmacıları, 2011'deki bu şiddetli sağanağı anlayabilmek için alışılmadık bir araç kullandılar. "Karşıolgusal tarih", faraziyi analiz etmek için tarihi bir olayı değiştirmenizdir. Genelde geçmişi anlamak için tarihçiler tarafından kullanılan metotu, iklim bilimciler de benzer bir şekilde kullanmaya başladı.

Deneyleri, o zamanki bulut patlamasının yoğunluğu ve gerçekleşmesine yol açan atmosferdeki ısı arasında bariz bir bağlantı olduğunu gösterdi. Niehls Bohr Enstitüsü profesörü Jens Hesselbjerg Christense şöyle söylüyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Basitçe anlatmak gerekirse; 1 derece daha sıcak olan bir gezegende benzer bir hava durumu, Rigshospitalet'in [sözünü ettiğimiz hastanenin] tahliyesine yol açabilirdi.

Geçmiş Hava Durumu Verilerine Dayanıldı!

DMI modellerine dayanarak bulut patlaması gününün farklı hava durumu simülasyonlarını yapan araştırmacılar, bir dizi karşıolgusal hava durumu tahmini üretti. Bunlar beş farklı ısı senaryosuna ayrıldı ve her biri, atmosferik sıcaklık artışının sonuçlarının çalışma tarafından gösterilmesine olanak sağladı.

Araştırmacılar ilk defa; yüz yıllık insan kaynaklı sıcaklık artışının, tarihi bulut patlamasının riskini ikiye katladığını ve yoğunluğunu arttırdığını gösterebildiler. Araştırma ayrıca; artmaya devam edecek sıcaklıklarla gelecekte benzer hava durumları ortaya çıktığında, benzer veya daha güçlü artan bulut patlaması riskiyle karşı karşıya kalabileceğimizi de öne sürüyor.

Model hesaplamaları, tarihi hava durumu verilerine dayanıyor ve dolayısıyla deneysel kanıtlar ile destekleniyor.

Zor Bir Bağlantı!

Danimarka'nın gelecek iklimine yönelik DMI'ın İklim Atlası'ndan erişilebilir model hesaplamalar, ısınma ve artan bulut patlamaları arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koyuyor. Ancak genel olarak, belirli hava olaylarını iklim değişikliğiyle ilişkilendirmek hala bilimsel bir zorluk olmaya devam ediyor.

Temmuz 2011 sellerinin ardından DMI iklim bilimcisi Ole Bøssing Christensen, olayın doğrudan iklim değişikliğine bağlanamayacağını ancak gelecek iklim modeli tahminleriyle örtüştüğünü açıkladı. Jens Hesselbjerg Christensen şöyle açıklıyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bu, birkaç yıl önce verebileceğimiz tarzda bir cevaptı. Daha fazlasını söyleyebilmek için yeterli aracımız yoktu. Bu tam olarak, bu çalışmanın yönelmek istediği zorluktu.

DMI'ın İklim Araştırması Merkezinden çalışmanın yardımcı yazarı Rasmus Anker Pedersen'a göre görevleri başarılıydı. Pendersen şöyle söylüyor:

Daha ılık bir iklimdeki genel değişiklikler ile bulut patlamasını karşılaştırmanın aksine, artan küresel ısınmanın etkisini belirli bir ekstrem hava olayında ölçebiliyoruz. Bu bakımdan çalışmamızın eşi benzeri bulunmuyor.

İklim modellerindeki veri noktaları gridi, karmaşık bir dizi benzer hava koşulunun sonucu olarak bölgesel meydana gelen bulut patlamaları gibi hava olayları ile çalışacak kadar derin değil. Ancak alışıldık iklim modellerinin aksine, DMI'nin hava durumu modelleri hava durumu verilerini derinlemesine ve yeterince ayrıntılı bir ölçekte işleyebilir.

İklim Tahminleri İçin Yeni Bir Kesinlik Sağlıyor!

Jens Hesselbjerg Christensen şöyle söylüyor:

Burada yapabildiğimiz ölçeklerde çalışabiliyorsanız, bir simülasyonda belirli bir olayı yeniden oluşturabilmek için gereken süreçleri kaparsınız. Bu ayrıca, henüz gerçekleşmemiş olayları tahmin edebilmek için güvenilirlik de sağlar. İklim değişikliğinin sonuçları daha somut olduğunda hem sıradan vatandaşlar hem de karar vericiler için daha büyük bir anlama sahip olacak. Çünkü 2011 bulut patlaması gibi bilinen olaylarla ilişkilendirilebilecekler.

Bununla birlikte, iklim araştırması için hava durumu modellerinin kullanımı ayrıca küresel boyutta perspektifler de sunuyor. Jens Hesselbjerg Christensen şunları ekliyor:

Tüm Reklamları Kapat

Daha tam olarak o noktaya gelemesek de önümüzdeki on sene içerisinde bu tarz bir modeli, küresel boyutta kullanmaya yetecek kadar bilgi işlem gücümüz olmasını bekliyoruz. Bu, iklim tahminlerimizde bize yepyeni bir kesinlik düzeyi sunacak. Çok fazla işlem gücü gerektirse de, bunu yapmak mantıklı olacaktır. Örneğin; iklim değişikliği adaptasyonu için gerekli hazırlıkların nitelendirilmesinde bize yardımcı olacak.

Araştırmacılar Bunu Nasıl Yaptı?

2 Temmuz 2011 gece yarısına kadar olan hava durumu bilgilerine dayanarak araştırmacılar, bugünün kapsamlı bir şekilde test edilmiş doğru DMI hava durumu modelini kullanarak Kopenhag çevresindeki hava durumunu simüle ettiler. Bu hava durumu modellerindeki ölçekler oldukça isabetliydiler. Grid boyutu olarak bilinen DMI modelinin veri noktaları arasındaki mesafe, yaklaşık 2.5 km'ydi. Buna karşılık, küresel iklim modeli grid noktaları, kabaca 50 km'den daha yakın değildi.

Araştırmacılar, tahminler topluluğunda 13 simülasyon gerçekleştirdiler. Çünkü hava durumları, en azından gök gürültüsü değil, gürültü ve yüksek öngörülemezliğe sahip kaotik olaylardır. Simülasyonlar beş ısı senaryosuna uyarlandı ve bölündü: -1 derece (sanayi öncesi dönem), 0 (2011'de normal), +1, +2 ve +3 derece daha sıcak küresel sıcaklık.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

Feragatname: Evrim Ağacı, doğrudan üniversiteler, akademik dergiler veya resmi bilim kurumları tarafından yayınlanan bu basın açıklamalarını temel editöryal düzenlemeden geçirmektedir; ancak açıklamaların isabetliliğinden sorumlu değildir. Basın açıklaması konusundaki sorularınızı aşağıdaki medya irtibat kişisine yöneltebilirsiniz.

Medya İrtibat

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 3
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Üzücü! 1
  • Korkutucu! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 18:14:46 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12533

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
S. Küçükkıvanç, et al. Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi?. (10 Kasım 2022). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/12533
Küçükkıvanç, S., Bakırcı, Ç. M. (2022, November 10). Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/12533
S. Küçükkıvanç, et al. “Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 10 Nov. 2022, https://evrimagaci.org/s/12533.
Küçükkıvanç, Sena. Bakırcı, Çağrı Mert. “Bulut Patlaması Nedir? 2011'de Danimarka'da Yaşanan Bulut Patlaması Felaketinin Bir Tekrarı Yaşanabilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 10, 2022. https://evrimagaci.org/s/12533.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close