Optik illüzyon, göz veya beynin çalışma prensiplerinin doğal veya yapay şekillerde manipüle edilmesi, kandırılması veya yanıltılması yoluyla, gerçekte olandan farklı bir görüntü, renk veya hareket algılama olarak tanımlanabilir. Görsel bir yanılsama yaşadığımızda, orada olmayan veya orada olan bir şeyi farklı bir şekil veya renkte görebiliriz. Algılama ve gerçeklik arasındaki bu kopukluk nedeniyle görsel yanılsamalar, beynin fiziksel dünyayı yeniden yaratmada başarısız olabileceği yolları gösterir. Algıladığımız şey aslında zihnimizin yaptığı yorumdur. Bu yorumlar gerçekle uyuşmadığı zaman optik illüzyonlar oluşmuş olur. Aslında bir bakıma kandırılmış oluruz.

Siz de mutlaka bir optik illüzyon deneyimlemişsinizdir; çünkü insanlık, evrimsel tarihi boyunca bu tür yanılgılara bolca düştü. Zihnimizin, gördüğümüz nesneler hakkında aceleci çıkarımlar yaptığını zaten pareidolia gibi konular nedeniyle biliyoruz. İllüzyonların fark edilmesine dair ilk kaynaklar, Antik Çağ'a kadar gidiyor. Örneğin MÖ 350'de Aristoteles, “Duyularımıza güvenilebilir ancak kolayca kandırılabilirler” derken, muhtemelen bu tür illüzyonlardan ve yanılgılardan bahsediyordu. Bu yazımızda, çeşitli hareketli fotoğraflardan (GIF) ve sabit fotoğraflardan oluşan çok sayıda göz yanılgısını sizlerle paylaşacağız. Yazımızın sonunda da neden böyle bir deneyim yaşadığımızı biraz daha detaylı izah edeceğiz.

Kadın ve erkekler, evrim sürecini tam olarak aynı şekilde geçirmemişlerdir. Her ikisi de çocukluktan yetişkinliğe geçerken oldukça uzun bir yol kat etmelerine rağmen, bazı özellikleri açısından farklı oranlarda gelişim göstermişlerdir. Erkekler davranış bakımından daha çocuksu özelliklere sahipken, kadınlar anatomik açıdan daha çocuksu özelliklere sahiptirler. 

Örneğin, erkekler 30 yaşındayken kadınlara göre kaza/sakarlık yapmaya 15 kat daha yatkındırlar. Bunun sebebi çocukluk çağlarında oyun oynarken sahip oldukları risk alma özelliklerini hala muhafaza etmeleridir. Erkeklerin bu özellikleri başlarının sık sık derde girmesine yol açmakla birlikte, ilkel çağlarda bu onlar için oldukça değerli bir özellikti. Zira o çağlarda erkekler risk almak zorundaydılar. İlkel çağlarda kadınlar kolayca gözden çıkarılamayacak kadar değerliyken, erkekler için aynı durum söz konusu değildi. Bu onların risk alma konusunda uzmanlaşmalarına neden olmuştur.

Dünyanın dört bir yanındaki polisler, askerler ve güvenlik güçleri, isyan kontrolü (İng: "riot control") adıyla bilinen bir dizi protokole uymaktadırlar ve bu kapsamda birçok farklı yöntemle ülke yönetimlerinin hoşuna gitmeyen protesto, ayaklanma veya isyanları bastırmakta veya bastırmaya çalışmaktadırlar. Burada "isyan kontrolü" adıyla bahsedeceğimiz konu, illa bir "isyan" olması gerekmemekte, her türlü protesto, gösteri ve benzeri anayasa tarafından korunan ve hatta ödev olarak verilen hakları içermektedir (yani bir bir "şapka terim" olarak kullanacağız, kolaylık açısından). İsyan kontrolünün belli adımları bulunmaktadır ve en düşük şiddetten başlayarak giderek sertleşmektedir.

İsyan kontrolünün esasında ilk adımı, yüksek ve rahatsız edici sesler uygulamaktır. Çünkü insan beyni ani olarak sesle uyarıldığında ürkecek ve içinde bulunduğu durumu değerlendirerek kurtulma yolları arayacaktır. Bu psikolojik mücadele, çoğu zaman güvenlik güçleri tarafından es geçilir, çünkü neredeyse hiçbir zaman işe yaramaz. Bunun da sebebi isyanın amacına psikolojik olarak odaklanmış bir beynin, her hayvan türünde (dolayısıyla ve elbette insanda) gördüğümüz kaç veya savaş seçiminden ikincisine yönelmesi daha muhtemel olmaktadır. Öfke, azim, kararlılık, istek, vb. duyguların bunda etkisi büyüktür.

İkiz doğumlar gündelik hayatta olduğu kadar bilimsel açıdan da ilgi çekici olaylardır. Özellikle genetik ve psikoloji alanlarında ikiz kardeşler üzerinde yapılan araştırmalar bilim insanlarının birçok sorusuna tatmin edici yanıtlar getirmiştir. 

20. yüzyıla kadar filozofların ve bilim insanlarının en hararetli tartışma konularından biri klasik "Kalıtım mı, çevre mi?" konusu olmuştur. Günümüzde ise ikiz ve evlat edinme araştırmalarından elde edilen bulgular sayesinde bilim insanları bu klasik tartışmayı bir kenara bırakmıştır; çünkü her ikisinin de bir kişiye etki ettiği ve bir kişinin bütün özelliklerinin bu ikisinden sadece biriyle açıklanamayacağı bilinmektedir. Artık sorulan sorular davranışsal ve fiziksel özelliklerin ne kadarının kalıtsal ve ne kadarının çevresel etkilerle belirlendiği hakkındadır. Fakat bu alanlarda ikiz araştırmalarının kullanımına ve sonuçlarında ortaya çıkan bulgulara değinmeden önce ikizlik kavramını açıklamakta fayda var.

Umman’ın Dhofar bölgesindeki mağaraların taş yüzeylerinde ve kurumuş nehir yataklarının yüzeylerinde yılan gibi kıvrılarak kayanın üzerine işlenmiş neredeyse 2400 yıl öncesine ait yazılar bulunuyordu. "Zufar yazısı" olarak da bilinen bu yazının ne olduğu ise uzun yıllar boyunca bilim insanları için çözülemeyen bir bilmeceydi. Ancak uluslararası bir akademik dergide yayımlanmak üzere olan yeni bir çalışmanın yazarı, Zufar yazısının ana alt türünü deşifre ettiğini ve alfabenin Güney Arabistan'da ortaya çıkmadığına dair kanıtlar bulduğunu öne sürüyor.

Ohio State Üniversitesi'nden dilbilimci ve çalışmanın yazarı Ahmed el-Cellad, Zufar yazısının uzun süren gizeminin on yıllar boyunca akıllara pek çok olası açıklama getirdiğini belirtiyor. Bunlar arasında "bunların Kur'an'da adı geçen kayıp bir Arap kabilesi olan Âd kavminin yazıtları olduğu gibi pek olası olmayan fikirlerin de bulunduğunu söylüyor. Çalışmada yer almayan Pekin Üniversitesi'nden dilbilimci Giuliano Castagna, el-Cellad'ın yeni makalesinin bu konu üzerine yapılmış ilk güvenilir çalışma olduğunu ve "Arabistan tarihinin yepyeni bir sayfasını yazma potansiyeli taşıdığını" vurguluyor

Bilim insanları Mars'ın güney yarımküresinde 15 bin kilometreyi aşan uzunlukta antik nehir yatakları keşfetti. Bu izlerin Mars'taki diğer su kalıntılarından farklı olarak buzulların erimesi ile değil, doğrudan bir yağış sonucu oluşmuş olabileceği düşünülüyor. Bu bulgular kızıl gezegenin geçmişte nasıl bir su döngüsü olduğu hakkında merak uyandırmakla birlikte Mars iklimine dair yeni tartışmalar da ortaya çıkardı.

Bu araştırma, Open University doktora öğrencisi Adam Losekoot liderliğinde yürütüldü ve Birleşik Krallık Uzay Ajansı tarafından finanse edildi. Losekoot araştırmasının sonuçlarını Durham'da düzenlenen 2025 Kraliyet Astronomi Derneği Ulusal Astronomi Toplantısı'nda sundu.

Bartolomeo Camillo Emilio Golgi (7 Temmuz 1843-21 Ocak 1926), 1906 yılında sinir sisteminin yapısı üzerindeki çalışmaları nedeniyle Ramón y Cajal ile birlikte Nobel Fizyoloji/Tıp Ödülüne layık görülmüş İtalyan bir bilim insanı ve doktordur. Soy ismi, biyoloji derslerinden aşina olduğumuz Golgi cisimciğine ve ayrıca Golgi tendon organı, Golgi tendon refleksi ve bir dizi diğer tıbbi terime daha isim babası olmuştur. Gelin Camillo Golgi'yi biraz daha yakıdan tanıyalım.

Camillo Golgi'nin babası da aynı kendisi gibi bir doktordu. Camillo, günümüzde İtalya topraklarında bulunan Brescia yakınlarındaki Corteno köyünde (günümüzde bu köy "Corteno Golgi" olarak adlandırılmaktadır) dört erkek kardeşin üçüncüsü olarak dünyaya geldi. 1860'da Pavia Üniversitesi Tıp Fakültesine kayıt olana kadar, eğitimini doğduğu bölgede tamamladı.

Peresan¹, bi pênasa herî kurt, veguherîna belaviyên gen û taybetmendî yên di nav gelheyê di domayiya nifşan² de ye. Her pêpelokekî di nav vê pênasê de ji bo peresanê pêrşmerc e.^[1]

• Gelhe (Popûlasyon): Di pêvajoya perisinî de, ên ku diguherin gelhe ne, ne takekes e. Anku, takekes (mînak yê/ya ku vê nivîsê dixwîne hûn an jî bi tekanî kûçikê we) qet naperisin û qet yê neperîsin. Takekes, naperisin, bi xwe ve tên/werar dibin (beşa zanistê ya ku vê vedikole, bîyolojiya pêşveçûyînî³ ye). Lê belê, gelheyên hemû takekesên wê ji heman cureyî⁴ pêk tên, di her nifşî de, li gorî nifşa berî xwe dê xwedî belaviyên taybetmendî yên cudatir bin. Ha ev peresan e û ji aliyê beşa zanistê ya bi navê ‘biyolojîya perisînî’ ve tê vekolandin. Guherîna gelheyan, ne ‘pêşveçûyînî’ ye.