Bu yazıda matematikçileri 358 yıl boyunca uğraştıran bir problemden bahsedeceğiz. Riemann hipotezi, Poincaré sanısı gibi problemleri çözmek bir yana, problemin tanımını anlayabilmek bile çok fazla matematik bilgisi gerektirir. Öte yandan Fermat'ın (aslında "Ferma" diye okunur; dolayısıyla "Fermat'nın" şeklinde yazılması gerekir) son teoremini bir ilkokul çocuğu bile ilk görüşte anlayabilir. Bu kadar basit görünen bir problemin en büyük matematikçileri bile bu kadar zorlayacağı kimin aklına gelirdi?

Fermat'ın son teoremi arkasında çok derin bir matematik barındırmaktadır. Biz burada çok fazla detaya girmeden çözüme nasıl ulaşıldığını açıklamaya çalışacağız. a²+b²=c² denklemini sağlayan a, b, c üçlülerini bulmanızı isteseydik cevaben ne derdiniz? 3, 4, 5 veya 5, 12, 13 gibi değişik çözümleri saniyesinde söylerdiniz. Peki kuvvetler 2'den büyük tam sayılar olduğunda bu denklemi sağlayan üçlüleri bulun deseydik ne olurdu? Çok basit, bulamazdınız... Şöyle ki:

Erkek tavus kuşlarının sesleri kulağa hoş gelmeyebilir; fakat görkemli kuyrukları, seslerinin kötü olmasını gölgede bırakmaya yeterlidir. 500'den fazla kuş türünün üzerinde yapılan araştırma bize gösteriyor ki; güzel bir dış görünüşe sahip olan kuşlar yetenekli birer şarkıcı olmadıkları gibi, en iyi vokalistler de pek göze hoş gelen kuşlar değilidir.

Cinsel seçilim, hayvanların karşı cinsi etkilemek için kullandıkları özelliklerin şekillendirildiği bir mekanizmadır ve kuşlar üremek için kullandıkları gösterişli şarkıları ve şaşaalı tüyleri ile bilinirler. Oxford Üniversitesi'nden Christopher Cooney ve ekibi hangi türlerin hangi özellikleri kullandığına dair yaptıkları bir araştırma için 518 türün kendilerine ait melodilerini topladılar ve bunları tüy renkleriyle karşılaştırdılar. Her türün dişisinin ve erkeğinin tüy renklerinin ne kadar farklı olduklarını incelediler.

Kaliteli bir dram veya gerilim filmi, hele ki bir de zihinsel problemleri konu ediniyorsa adeta tadından yenmez. Ancak Night Shyamalan'ın büyüleyici ürkünçlüğüne rağmen Split'inde gösterildiği iddia edilen disosiyatif kişilik bozukluğunun veya Martin Scorsese'nin baş döndürücü gerilimi Shutter Island'da gösterildiği iddia edilen delüzyon bozukluğunun (kuruntulu rahatsızlık) aktarılış biçimi düşünüldüğünde, hangi filmlerin psikolojik rahatsızlıkları daha düzgün, hangilerinin daha hatalı yansıttığını bilmenin bilimseverler için önemli olduğunu düşünüyoruz.

Bu nedenle, hazırlayacağımız bu listede, zihinsel hastalıkların bilimsel olarak isabetli olarak gösterildiği çok sayıda filmi ve sorunlu/hatalı bir şekilde gösterildiği birçok filmi (ve gerekçelerini) bulacaksınız.

İngilizce ismi ile "Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS)" bilinen, insan dışı hayvanlardan insanlara geçen zoonotik kökenli viral solunum yolu hastalığıdır. Hastalığın etkeni SARS-CoV isimli koronavirüsler ailesi diye bilinen Coronaviridae üyesidir. Diğer yandan yakın kuzeni, 2019'da pandemi nedeni olan SARS-CoV-2 virüs suşuna "2" sayısının verilmesi bu sebeptendir. Çünkü 2002-2003 yılları arasında pandemi nedeni olan SARS-CoV, aslında virüsün "1" numaralı üyesidir.

İlk olarak Kasım 2002'de Çin'in Guangdong bölgesinde klinik olarak ortaya çıkmıştır. Etkeni olan SARS-CoV virüsleri tek zincirli, pozitif polariteli, zarflı RNA virüsleridir. SARS-CoV, genellikle yüksek ateşle (>38.0°C/100.4 °F) başlar. Baş ağrısı, vücut ağrısı, genel rahatsızlık hissi ile birlikte başta hafif solunum semptomları, ishal, ilerleyen günlerde öksürük ve pnömoni (zatürre) görülebilir. Ana bulaş yolu solunum damlacıklarıyla olur.

Vitamin, vücudumuzdaki birçok biyokimyasal aktivitenin gerçekleşmesi için önem taşıyan kimyasal maddelerin ortak adıdır. Vitaminlerin etki ettiği biyokimyasal aktiviteler arasında normal hücre büyümesi, hücresel yanıt mekanizması, kan dolaşımının düzenli sağlanması gibi hayati fonksiyonlar da olduğu ve vücudumuz vitaminleri üretemediği için vitaminleri önerilen düzeylerde günlük diyetimizle almamız gerekir. Ulusal Sağlık Enstitüsü'nün (İng: "National Institutes of Health") vitaminler için önerdiği günlük alım miktarlarına şuraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Eğer vitaminleri diyetimizle uzun süre boyunca almazsak, vücudumuzdaki biyokimyasal aktiviteler aksar ve çeşitli sağlık sorunları ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu sağlık sorunlarından biri de vücudumuzun bağışıklık sisteminin düşmesidir. Çünkü vitaminler, aktif olarak bağışıklık sistemimizin güçlenmesinde de rol oynar.

Birçok memeli ile birlikte bizlerin de vücudunun önemli bir bölümünü kaplayan kıllar evrimsel süreç içerisinde oldukça uzun bir süredir bizlerle birlikte olmasına rağmen kökenleri tam olarak aydınlatılmamıştır. Geçtiğimiz günlerde aralarında Türkiye'den araştırmacıların da yer aldığı bir grup bilim insanı, kılın evrimsel kökenini ortaya koymak ve türler arası bu birlikteliğin ne zaman oluşmuş olabileceğine dair ön görüler sunmak üzere başlattıkları çalışmayı tamamladı. Ancak gerçekleştirilen çalışmada tercih ettikleri deney hayvanı olan Tropikal Pençeli Kurbağa (Xenopus tropicalis) kafaları karıştırmayı başardı. Çünkü seçilen canlı bir amfibiydi ve bilindiği kadarıyla amfibilerde kıl yoktu!

Böylesine bir çalışmada kılsız vücut yapısına sahip bir kurbağanın seçilmesinin başlıca nedeni, kılın yapısını büyük ölçüde oluşturan keratin adı verilen bileşenleri paylaşan tırnaklara sahip olmasıydı. İlk başlarda memelilerin tırnakları ile kurbağaların tırnakları arasında bağımsız bir evrimsel sürecin işlediği yönünde düşünceler yer alsa da son dönemlerde gerçekleştirilen çalışmalar kurbağalar ile memelilerin keratin ve benzeri moleküllerin üretiminde yer alan bazı genleri paylaştığını buldu. Viyana Tıp Üniversitesi'nden dermatolog Leopold Eckhart araştırma hakkında şunları söylüyor:

Yeryüzündeki tüm insanlar, birbiriyle akrabadır. Yani bugüne kadar yaşamış insanlar arasında tek bir kişi yoktur ki, diğer insanlarla akraba olmasın. Avustralya'da yaşayan bir yerli, Norveç'teki bir kadın, Türkiye'deki bir erkek, Meksika'da 100 yıl önce yaşamış bir köylü, Arktik Çember'de yaşayan bir Eskimo, Afrika'da yaşayan San Kabilesi üyeleri, Albert Einstein, Marie Curie, Aziz Sancar, Frances Arnold, bu yazıyı yazan ben, bu yazıyı okuyan siz ve diğer tüm insanlar, birbiriyle uzaktan veya yakından akrabadır. Çünkü var olan, var olmuş ve öngörülebilir bir süre boyunca var olacak tüm insanlar, ortak atalardan gelirler. Bunun ne demek olduğuna birazdan geleceğiz.

Aynı şey, farklı canlı türleri için de geçerlidir. Dünya'da, sonradan yok olsa bile bir dönem var olmuş veya şu anda var olan canlıların hepsi, mutlaka birbirleriyle akrabadır. Yani yeryüzünde 1 tane canlı türü var olmamıştır ki, diğer türlerle akraba olmasın. Bir bakteri, bir çam ağacı, bir yılan, bir insan, bir mantar ve aklınıza gelebilecek diğer tüm canlılar, birbirleriyle akrabadır.

Saçlarınızı yapmak için aynanın karşısına geçtiğinizde aslında şu anı değil geçmişimizi gördüğünüzü biliyor muydunuz? Bu, ilk defa duyulduğunda oldukça şaşırtabilir: "Nasıl yani? Şu an ben geçmişime mi bakıyorum? İyi de bu nasıl olur?"

Aynanın karşısına geçip oturun. Öncelikle yavaş yavaş elinizi sallayın. Tek gördüğünüz şey, sizinle birebir aynı hızda, aynı şeyleri yapan bir yansımanız olacaktır. Ellerinizi daha da hızlı sallayın. Değişen hiçbir şey olmayacak. Yansımanız, sizinle birebir aynı hızda olacaktır. Buna rağmen, gördüğünüz ufak bir farkla geçmişiniz. İzah edelim: