İnsanlar oldu olalı hayvan davranışına kafa yormuşlardır (Frison 1998). Hayvan davranışının kavranması, atalarımızın avlanma sırasında avı zekaları ile alt edebilmeleri veya diğer bir hayvanı dost edinebilmelerine olanak tanımıştır; ikincisi nihayetinde hayvanların evcilleştirilmesinin önünü açmıştır. Hayvan çiftleşme sistemlerine dair bilgi, insan toplumlarının büyümesine yardımcı olmuştur; zira evcil besi hayvanlarının çoğalması, güvenilir besin kaynaklarının varlığını sağlama almıştır (Zeder 2008).

Günümüzde de yabani veya evcil hayvanları gözlediğimizde, belli bir eylemi gerçekleştirmedeki istikrarlarına çoğu kez hayran kalırız; mesela saksağanlar bir yuva yapmak için çubukları tek tek düzenledikleri ya da bir evcil hayvan en sevdiği oyuncağını aradığında (Görsel 1). Ve hayvan davranışı hakkında temel sorular sormaya devam ederiz: Hayvanların güdü (motivasyon) ya da tercihleri var mıdır? Bilinçli seçimler yaparlar mı? Birden çok eş arasından ya da çeşitli besinlerden istediklerini seçebileceklerinde hayvanlar kendileri için iyi olan uyumlanımlı (adaptif) seçimler mi yaparlar? Bu sorular ve benzerleri, gözlemlenen bir davranış ile onun kuramsal etkenleri arasındaki bağlantıları ölçen ve sınayan kontrollü deney tasarımları ile irdelenir.

Penis, yapı ve görevi itibariyle tüm zamanların en ilgi çeken organları arasında yer almaktadır. Kültürel bir tabu haline getirilmiş olmasından ötürü, dalak ya da pankreas hakkında konuşurken kimsenin yüzü kızarmasa da, penis hakkında konuşurken kıkırdamalar, utanıp bozarmalar ve benzeri duygu ve davranışlar oldukça yaygındır. Halbuki, ortalama bir insan söz konusu olduğunda, vücudumuzun kütlece binde 2'sini, yani %0.2'sini oluşturan, kemiksiz, sıklıkla kanla dolarak şişen, damar ve sinir yığını olan bu organ hakkında bahsederken de, en az saçlarımız ya da parmaklarımız ile ilgili konuşurken olduğu kadar rahat olabilmeliyiz.

Dahası, merak etmiyoruz da değil! Bize en sık gelen sorular, cinsellik ve üreme organlarıyla ilgili sorular oluyor. Bu da çok normal; çünkü var oluşumuzu bu organlara ve sistemlere borçluyuz. Örneğin vajina ile ilgili bilmeniz gereken her şeye buradaki yazımızda yer vermiştik. Bu yazıda da penise bir bakış atalım.

Mars'ın hiç yaşam barındırıp barındırmadığı sorusu, on yıllardır bilim insanlarının ve halkın hayal gücünü cezbediyor. Keşfin merkezinde, Dünya'nın komşusunun geçmiş iklimi hakkında bazı sorular yatıyor: Mars, kendi gezegenimizde bulunan gibi denizler ve nehirlerle birlikte sıcak ve ıslak mıydı? Soğuk ve buzlu muydu, dolayısıyla bildiğimiz şekliyle yaşamı desteklemeye daha az yatkın mıydı? Communications Earth and Environment dergisinde yayınlanan bir çalışma, Mars toprakları ile Kanada'nın soğuk Newfoundland bölgesindeki topraklar arasında benzerlikler buldu. Bu keşif, Mars'ın soğuk ve buzlu olduğu fikrini destekliyor.

Araştırmacılar, Mars'ın Gale Krateri'ndekilerle karşılaştırılabilir malzemelere sahip toprakları Dünya'da aradı. Topraktaki mineraller, zaman içinde peyzajın evrimini anlatır. Bu nedenle bilim insanları, bir yerin geçmişteki çevre koşullarını anlamak için sıklıkla toprağı inceler. Bu malzemelerin nasıl oluştuğu hakkında daha fazla bilgi edinmek, kızıl gezegenin tarihsel koşulları hakkında uzun süredir devam eden soruları yanıtlamaya yardımcı olabilir. Gale Krateri'nin toprakları ve kayaları, 3 ile 4 milyar yıl öncesi arasındaki Mars ikliminin kaydını sunuyor. Bu dönem, gezegende nispeten bol miktarda suyun bulunduğu ve aynı zamanda Dünya'da yaşamın ilk kez ortaya çıktığı bir zaman dilimine denk geliyor. Çöl Araştırma Enstitüsü’nde toprak bilimci ve jeomorfolog olan Anthony Feldman şöyle anlatıyor:

2024 yılının mayıs ayında Nielsen ve arkadaşları tarafından yayımlanan bir araştırma, dövme yaptırmanın lenf kanseri riskini artırabileceği yönündeki bulgularıyla medyada geniş yankı uyandırdı.^[1] Hemen ardından, Danimarka’da Clemmensen ve ekibi tarafından yapılan ve ikiz bireyleri kapsayan bir diğer çalışma da dövme ile lenf ve deri kanseri arasında istatistiksel bir bağlantı olabileceğini öne sürdü.^[2] Peki, bu çalışmalar gerçekten dövme ile kanser arasında anlamlı bir ilişki kurabildi mi? Bu çalışmaların bulgularını sağlıklı bir şekilde değerlendirebilmek için öncelikle dövmenin vücuttaki genel etkisini ve araştırmanın neden dövme ile kanser arasında bir ilişki aradığını anlamak gerekir.

Dövme, binlerce yıldır insanlar tarafından dini, kültürel veya estetik nedenlerle kullanılan bir ifade biçimidir. En eski dövme örneklerinden biri, Alp Dağları’nda bulunan "Buz Adam Ötzi"ye aittir. MÖ 3370–3100 yılları arasında yaşadığı belirlenen Ötzi’nin vücudunda çeşitli dövme izlerine rastlanmıştır. Benzer figüratif dövmeler, Antik Mısır'da hem erkek hem kadın mumyalarında bulunmuştur.^[3]

İnsanların deri rengi, siyaha yakın bir kahverengiden beyaza yakın renklere kadar geniş bir yelpazede değişebilmektedir. İnsanlar arasındaki bu deri rengi (veya ten rengi) farklılığının yakın nedeni genetik faktörler ve/veya Güneş'e maruziyettir; ancak yaş, cinsiyet, hastalıklar, hormonlar, duygudurum gibi diğer faktörler de deri rengini kalıcı veya geçici olarak etkileyebilmektedir. İnsan popülasyonları arasındaki deri rengi farklılıklarının nihai sebebiyse, insan toplumlarının Dünya üzerinde farklı yaşam alanlarında yaşaması ve bu sırada deri altına ulaşabilen zararlı ultraviyole ışınlarının miktarının değişmesi nedeniyle, doğal seçilim yoluyla meydana gelen biyokimyasal bir adaptasyondur (evrimdir).^[1]

İnsan derisinin farklı renklerine etki eden birçok etmen vardır. Bu faktörlerin bir kısmı kalıtsal ve kalıcı etkilere sahiptir (yani evrimsel nedenlerdir); diğerleriyse gelişimsel etkilere sahiptir ve duruma bağlı olarak kalıcı veya geçici etkilere sahip olabilirler. Aşağıda, bu faktörlerin bir listesini bulabilirsiniz.

James Webb Uzay Teleskobu sayesinde araştırmacılar "anormal", "kaotik" ve "garip" olarak tasvir edilen 14 Herculis gezegen sistemine daha yakından bir bakış atabildi. Dünya’dan 60 ışık yılı uzakta bulunan 14 Herculis yıldızının yörüngesinde yer alan 14 Herculis c gezegeni Webb’in NIRCam’i ile başarıyla gözlemlendi. Keşfedilen yaklaşık 6 bin dış gezegenin yalnızca bir kısmı doğrudan görüntülenirken bu gezegenlerin pek çoğunun sıcaklıkları yüzlerce hatta binlerce Fahrenheit değerindeydi. 14 Herculis c ise bu dış gezegenlere kıyasla çok daha soğuk ve bugüne kadar görüntülenen en soğuk gezegenlerden biri. Ulaşılan yeni verilere göre bu gezegen -3 °C sıcaklığında ve Jüpiter’in 7 katı büyüklükte. Johns Hopkins Üniversitesi'nde lisansüstü öğrencisi William Balmer 14 Herculis c hakkında şöyle söylüyor:

Çeşitli gözlemevleri tarafından detaylıca incelenen 14 Herculis c astrofizik camiasında alışılmadık bir gezegen sistemi biçimine işaret ediyor. Merkez yıldızı olan 14 Herculis yörüngesinde 14 Herculis c ile birlikte 14 Herculis b de bulunuyor. Alışılmadık olan ise bu gezegenlerin yıldızları çevresinde aynı düzlemde ilerlememesi, gezegenlerin yörüngeleri ana yıldızı merkezde bırakacak şekilde bir X şekli oluşturarak birbirlerini kesiyor. Yanı 14 Herculis b ve 14 Herculis c gezegenleri birbirlerine 40 derecelik bir açıyla eğimli yörüngelerinde ana yıldızın etrafını dolanırken birbirlerini bazen çekerken bazen de itiyorlar.

Nadiren görülen bir rahatsızlık olan Guillain-Barré (gee-YAH-buh-RAY veya "ciya burey") sendromunda, bağışıklık sisteminiz, sinirlerinize saldırır. Ekstremitelerde halsizlik ve karıncalanma genellikle ilk ortaya çıkan belirtilerdir.

Bu hisler vücudunuzda hızla yayılabilir ve en sonunda tüm vücudunuzu felç edebilir. Guillain-Barré sendromu en ağır seyrinde tıbbi bir acil durumdur. Bu hastalığa yakalanan çoğu insan tedavi almak için hastaneye yatırılmalıdır.

Kurban Bayramı, Müslüman toplumunun önemli bir dini bayramıdır. Bu bayram, geleneksel adetler, paylaşma ve dayanışma ruhuyla kutlanır. Kurban Bayramı'nda, sadaka olarak adlandırılan kurbanlar kesilir ve etleri ihtiyaç sahipleriyle paylaşılır. Bu dönemde, beslenme alışkanlıkları da önemli bir konudur. Ben de blog yazımı bu konu üzerine yazıp aklınıza takılabilecek bazı soruları yanıtlamak ve sizi bilgilendirmek istedim. Öğretmek benden, uygulayıp sağlıklı yaşaması sizden…

Kurbanlık seçimi önemlidir. Hayvanın sağlıklı, iyi beslenmiş ve uygun yaşta olmasına dikkat etmek gerekir. Veteriner kontrolünden geçmiş, uygun koşullarda yetiştirilen hayvanlar tercih edilmelidir. Bu şekilde hem sağlıklı et elde edebiliriz hem de hayvan refahına önem verebiliriz. Kurbanlık seçimi yaparken aşağıdaki faktörlere dikkat etmeniz önemlidir: