Bu yazımızda kaotik sistemlere örnek vermeye devam edeceğiz. Önceki yazımızda fiziksel bir örnek olan elektronik sistemlerde kaosu incelemiştik. Şimdi ise başka bir disiplin olan biyolojiden, kaotik davranış sergileyen, bir canlı grubuna ait popülasyondaki büyümede meydana gelen kaotikliği ele alacağız.

Biyolojik sistemlerde kaotikliği ilk defa inceleyen, biyolog R. M. May’dir. Kendisi 1970’lerin ortasında kompleks/ karmaşık davranış sergileyen biyolojik sistemlerin matematiksel bir modelini oluşturmuştur. Popülasyondaki canlıların sayısını zamana göre değişimini incelemiş ve 1976 yılında bunu bir makale olarak Nature dergisinde yayınlamıştır. Bu olay, aslında kaotik sistemlerin ilgiyi çekmeye başladığı bir dönüm noktasıdır. Çünkü basit ve karmaşık denklemlere sahip olmayan sistemlerde de hatta canlı maddelerde de kaotikliğin olabileceği ortaya konulmuştur.

İnsan Papilloma Virüsü ya da kısaca HPV, insan türünün gördüğü cinsel yolla en sık bulaşan hastalıktır. AIDS'e neden olan HIV ile "uçuk" veya "herpes" olarak da bilinen HSV'den farklıdır. Bunu şöyle söyleyebiliriz: HPV öylesine yaygın bir virüstür ki, şu anda Dünya üzerinde cinsel olarak aktif olan her kadın ve her erkek hayatlarının bir evresinde bu virüsü mutlaka kapacaktır!

Ancak tabii ki, HPV'nin birçok farklı türü olmasından ötürü, her birinin tehlike arz etme miktarı farklıdır. Bunlardan bazıları cinsel organlara zarar verirken, kimisi vajinal kansere ve penis kanserine bile neden olabilmektedir. Neyse ki aşı teknolojimiz sayesinde HPV'yi önlemeyi başarabiliyoruz.

Araştırmacılar, 20,000 ile 14,000 yıl öncesinde, Batı Avrupa’da yaşayan insanların Atlas Okyanusu kıyılarına vuran balinaların kemiklerinden avlanma aletleri yaptıklarını bildiriyor!

Fransa'daki Toulouse Üniversitesi’nden Jean-Marc Pétillon ve çalışma arkadaşları, Taş Devrine ait bir mağaradan ve bazıları denizden 300 kilometre kadar uzakta bulunan kayalık yerleşimlerinden elde edilen kazı bulgularının, balina kemiğinden yapılan aletlerin bilinen en eski örnekleri olduğunu söylüyor. Güney Pasifik adaları gibi dünyanın diğer bölgelerinde bulunan balina kemiğinden yapılma aletler ise yalnızca birkaç bin yıllık.

Kolesterol, insan yaşamı için gerekli olan lipofilik (yağda çözünür) bir moleküldür. Hücre zarının yapısal bir bilişenidir ve çeşitli steroid hormonları (örneğin, kortizon ve aldosteron ve adrenal androjenler) D vitamini, seks hormonları (testosteron, östrojenler ve progesteron) ve safra asitlerinin sentezlenmesi için bir yapı taşı görevi görür. Kolesterol, stabilite ve akışkanlık sağlayan yapısal rollerinin yanı sıra hücre fonksiyonunun düzenlenmesinde de önemli bir rol oynar.

Kolesterol birçok sağlıklı hücre fonksiyonunun merkezinde yer alırken, anormal kan konsantrasyonlarına ulaşmasına izin verilirse vücutta ciddi sorunlara neden olabilir. Yüksek Kolesterol olarak da bilinen Hiperkolesterolemi, bir hastanın kanındaki LDL-kolesterol konsantrasyonlarının yükseldiği durumu ifade eder. LDL-kolesterol seviyeleri çok yüksek olduğunda, erken aterosklerotik kardiyovasküler hastalık riski artar. Yüksek kolesterol seviyeleri, ayrıca kolelitiazis gibi birçok genetik hastalıkta da rol oynar.

1936 yılında soyu tükenen ve Avustralya, Tazmanya ile Yeni Gine'ye özgü bir keseli olan Tazmanya kaplanı, bilim dünyasındaki gelişmeler sayesinde bir nevi "yeniden doğuşa" hazırlanıyor. Türdiriltimi çalışmalarıyla tanınan Colossal Biosciences, geliştirdiği yapay rahim teknolojisi ile Tazmanya kaplanı embriyosunu hamilelik sürecinin yarısından fazlasına kadar büyütmeyi başardı. Bu, yalnızca türdiriltimi bilimi için değil, aynı zamanda nesli tükenme tehlikesi altındaki türlerin korunması için de büyük bir dönüm noktası olarak görülüyor.

Colossal'ın kurucularından Ben Lamm, bu başarıyı şöyle ifade ediyor:

İnsanlar tüm sesleri duyamaz. Dahası, ses frekans aralığındaki büyük bir bölümü işitemezler. Görebildiğimiz dalga boyu aralığının, ışık tayfının çok dar bir kısmına karşılık gelmesi gibi, duymamızın mümkün oluğu dalga boyu aralığı da kısıtlıdır. Fizik derslerinden hatırlayabileceğiniz üzere, bir dalga grafiğinde önemli görev üstlenen iki adet ölçüm birimi vardır: Dalga boyu (İng: wave length) ve dalga şiddeti (genliği, büyüklüğü) (İng: wave intensity). 

Dalga boyu (iki dalga tepesi arasındaki mesafe) ve genliği (denge poziyonu ile dalga tepesi arasındaki fark) birbirlerini tamamlarlar. Bu terimler önemli oldukları kadar, genel olarak pek de fazla bir şey anlatmazlar; çünkü hiçbir dalga yukarıdaki fotoğraftaki gibi işaretlenmiş bir şema gibi gelmez.