Dunning-Kruger etkisi, bir kişinin belirli bir alandaki bilgi ve beceri eksikliğinin, kendi yeterliliğini abartmasına neden olması durumunda ortaya çıkar. Buna karşılık, bu etki aynı zamanda belirli bir alanda başarılı olanların, görevin herkes için basit olduğunu düşünmelerine ve kendi yeteneklerini küçümsemelerine neden olur. Bu olgunun ilk tanımını takip eden yıllarda Dunning-Kruger etkisi ve geçerliliği konusunda tartışmalar yaşandı. Bir zamanlar yeteneklerimizi nasıl değerlendirdiğimize dair sağlam temellere dayanan bir açıklama olarak kabul edilirken, o zamandan beri bu etki bazı veri bilimcileri ve matematikçiler tarafından sorgulanıyor.

Örneğin; Arkadaşınızla yeni bir şey denemeye karar verdiğinizi hayal edin: ikiniz de ayrı ayrı İspanyolca öğrenmeye başlıyorsunuz. Birkaç gün içinde 10-15 cümle söyleyebilirsiniz. Biraz hayal kırıklığına uğradın ve şimdiye kadar daha fazlasını söyleyebilmen gerektiğine inanıyorsun. Dil size doğal olarak gelir ve onu iyi bir şekilde kavramak, bunun herkes için basit olduğunu düşünmenize neden olur.

Hayır, evrim çürütülemez. Evet, Evrim Teorisi çürütülebilir.

Bütün diğer doğa yasaları gibi evrim de, bir doğa yasası olduğu için çürütülemez. Çünkü doğa yasaları bir argümana ya da izaha dayanmaz. Duyu organlarımız ve teknik ekipmanlar kullanarak yaptığımız gözlemlere dayanır. Doğa yasaları, var olanın bildiriminden ibarettirler. Evrimi gözlemek isteyen herkes aynı şekilde gözleyebilir.

Zehir, doğadaki canlıların kendini korumak ya da avlanmak amacıyla evrimleştirdikleri önemli bir mekanizmadır. Bugün doğada bulunan pek çok canlı grubunda zehirli/zehirci özellik gözlemlenebilmektedir. Yılanlar, ok kurbağaları, aslan balıkları, memelilerden ornitorenkler gibi birçok hayvan örneğini zehir barındıran hayvanlar olarak sınıflandırabiliriz. Hâliyle doğada yaygın olan bu durumun dinozorlar arasında da var olup olmadığı akıllara gelebilmektedir.

Bu durumu, incelemeye günümüzde yaşayan "kuşlardan" başlayabiliriz. Günümüzde yaşayan en ünlü zehirli kuş örneklerinden biri 1992 yılında zehirli (poisonous) olduğu keşfedilen takkeli pitohuyi (Pitohui dichrous) türüdür. Bu bilgi sayesinde uzun süre zehirli bir üye bulundurmadığı düşünülen kuşlarda da zehirli üyelerin olduğu anlaşılmıştır. Tüylerinde ve derisinde zehir bulunduran bu kuş, zehirli olan pek çok canlıda da görülebileceği gibi albenisi olan parlak ve canlı renklerde tüylere sahiptir. Evrimsel biyolojide buna "aposematizm" (uyarıcı renklenme) denilmektedir. Diyetlerine bağlı olarak homobatrakotoksin isimli toksik kimyasal salgılamaktadırlar. Günümüz dinozorları olan kuşlarda (avian dinozor) zehirli üyeler olduğunu gördük peki, elimizde zehirli bir non-avian dinozor örneği var mı?^[1]

Çin'in Fujian bölgesindeki Fuzhou'daki doktorlar, 22 yaşındaki bir adamın kullanılmaz hale gelen burnu yerine aktarmak amacıyla, adamın alnında yeni bir burun yetiştirmeyi başardı.

Bir trafik kazası sonrası yaralanan ve aşırı iltihap ile deformasyon sonucu burnu kullanılamaz hale gelen Xiaolian isimli hastanın kaburgalarından alınan kıkırdak doku, alnındaki derinin altına enjekte edildi. Bir ay boyunca alnında büyüyen doku, tamamen gelişince normal burnun yerine aktarıldı.

Evrim Ağacı Uyarısı: Başlığın toplumumuzla daha ilişkili olabilmesi için orjinalinde "Jennifer Aniston" (Amerikalı aktris) olan isimleri yer yer "Türkan Şoray" olarak değiştirdik. Çünkü konu dahilinde, genel toplum tarafından yakından bilinen bir yüz olduğu sürece yazı aynen geçerliliğini koruyor. Bu yazı, Jennifer Aniston'a özel bir durum değil. Genel olarak toplumdaki bilindik simalar için geçerli. Aniston, sadece sinirbilimciler arasında sıklıkla kullanılan bir örnek. Yani toplum içerisinde çok uzun yıllardır yer etmiş diğer aktör ve aktrisleri kullanarak da yazıyı değiştirebilirsiniz, geçerliliği değişmeyecektir. Yazıyı Türkiye'yle ilişkilendirmek için Evrim Ağacı olarak parantezler içinde bazı bilgiler ekledik. Böylece anlamanız daha kolay olacaktır. İyi okumalar.

Jeniffer’ı, veya hep söylediğimiz gibi “Jen”i düşünün (veya o ayırt edici beni ve yüz yapısıyla Türkan Şoray'ı). Büyüleyici gülümseyişiyle Jen, muhteşem çenesiyle Jen, saçını açık bırakmış hâliyle Jen, Rachel rolünde Jen, Brad’le Jen, Brad’siz Jen, Vince’le Jen, Oscar töreninde Jen ve tabii ki temporal lobun orta kısmındaki sinir hücresi olarak Jen.

Özel Görelilik Teorisi (veya İzafiyet Teorisi), Evren'i oluşturan uzay-zaman dokusunun doğasına yönelik bir teoridir ve uzay ve zaman arasındaki ilişkiyi açıklar. Özel Görelilik Teorisi, Albert Einstein tarafından 1905 yılında yayınlanan On the Electrodynamics of Moving Bodies başlıklı makalede ileri sürülmüştür.^[1]

Özel Görelilik Teorisi, 2 temel postülat üzerine kuruludur:

Sosyal yaşantıda yaşanan olaylar, elbette ki bizim makale içeriğimizi de etkiliyor. Bilimi sosyal yaşantılarımızın bütünlüğünden ayrı bir parça olarak düşünmek mümkün değil. Bilim, varlığı anlama işi ise, varlığınızı sonlandırmak isteyenleri de anlamak için başvurulabilecek en güvenli yöntemlerden birisi...

2013 yılında yazdığımız "İsyan Kontrolünde Kullanılan Yöntemler ve Biyolojik Etkileri" başlıklı, Türkiye'nin en kapsamlı "isyan baskılama rehberi"ni Evrim Ağacı olarak hazırlamış ve yayınlamıştık. Türkiye'nin dört bir yanında bilim dergilerinde ve gazetelerde bütün olarak ya da parça parça yayınlanmış ve son derece olumlu karşılanmıştı. İsyan kontrolü ile ilgili yazımızı okuyacak olursanız, bilimin böylesine alakasız gibi gözüken bir konuda bile insanlığa ne kadar önemli bilgiler verebileceğini görebilirsiniz.

Hayatımızda gittiğinde asla geri alamayacağımız tek bir şey vardır. Paradan ve maddi şeylerden bahsetmiyorum. Zamandan bahsediyorum. Bu eşsiz bir kavram, eşsiz bir fikir, çünkü doğru kullanıldığında başarının, mutluluğun, büyümenin, refahın, istediğimiz her şeyin bileşenlerini içerir. Ama aynı zamanda, ihmal edilirse, bize çok az şey bırakır.

Gerçek şu ki, her sabah uyandığında asla geri alamayacağın dakikalar yaşıyorsun. Bir daha asla içine alamayacağın havayı soluyorsun. Bu, hediyeyi kucaklamak için tek fırsatın. Şu andan daha önemli, daha mükemmel bir an yok. Ne bir hafta içinde, ne terfiden sonra, ne de emekli olmayı ve dinlenmeyi planladığın yıllar içinde.