Deistlerin , Teist tanrıyı reddetmesi gibi bir durum zorunlu değildir. Her iki inanç sisteminde de İnanılan şey en basit ve özünde bir ifadeyle bir tanrı olgusunun olmasıdır. Deistler inanç sisteminin kurallı yükümlülüklerini reddederler . Olay tanrının varlığını kabul etmekten ibarettir. Çünkü Tanrının varlığını kabul etmek ama dini öğreti biçimlerini ve kurallarını reddetmek tanrının birliği kavramını reddetmek demek değildir. Tanrı her iki inanç sistemi içinde tanrı tanrıdır. Deistler tanrı bir elçi göndermez düşüncesiyle aslında var olan ve inandıkları tanrıyı reddetme eğiliminde bulunmazlar, onlar tanrının kurallarını ve dini esasları reddetme eylemi içindedirler. Lakin Teist tanrı ile deist tanrı bir değildir. Dinin emir ve yasaklarını reddetme ve bunu vicdani bir kalıba dökmek isteyen insanlar kendi kafalarında tezahür ettikleri tanrı biçimlerini oluşturmuşlardır. Tanrının var olmaması düşüncesinin sonuçlarından etkilenmemek (kafirlik ve sonuçları gb.) için bir gün hesaba çekiliriz endişesi ile aynı zamanda varlığın bir sebebi olması düşüncesi ile bir tanrının varlığından bahsetmenin mümkün olduğunu kanaatine varırlar.[1] Diğer yönden hayatlarını hakkındaki kararları tanrı gibi bir başkasına değil kendi hürriyetlerine bırakılmasını isterler. Bu kişinin istediği her şeyi yapmasının önündeki engeli kaldıran bir şeydir. Toparlayacak olursak ; Deistler kendi tanrılarını kendi fikir ve sürekli haz duyma istekleri(hedonizm) aynı zamanda kuralları olmayan bir dinin varlığı olgusuna istinaden yaratmışlardır. Günümüzde bir çok din sistem olarak deistliğe kaymıştır. Kimi dinin emirlerini eksiltme eylemi ile tanrıya kendi inanmak istediği gibi inanırken kimisi de kutsal kitabında tanrının bir şey kastederken var olan olgunun tam tersine bir görüş ve inançla hareket eder. Yine de iki tanrı birbirinden farklıdır. Birini insanların reddetme olgusu yaratırken diğeri varoluşsal konuların merkezidir. Deistik tanrı insanların bir ürünü iken , insanlar teistlik tanrının bir ürünüdür. Bu olgu en basitinde aradaki farkı ortaya koymaktadır.
Kaynaklar
- Dilara Pelin Çolak. (YouTube Videosu, 2021). Tanri Var Mi? Teizm, Deizm, Panteizm, Agnostisizm, Ateizm | Din Felsefesi 1.
