Bir uygarlığın fiziksel gerçeklik hakkında bildiklerimizi nasıl aşabileceğini hayal etmek, oldukça ilginç bir düşüncedir.

Evrende teknolojik olarak gelişmiş uygarlıkların kanıtlarını arayacaksanız, tam olarak ne aradığınızı düşünerek işe başlamalısınız. NASA'nın çatısı altındaki Atmosferik Teknoimzaları Kategorize Etme Programı'nda görev alan Adam Frank ve meslektaşları durmaksızın bunu düşünüyorlar.^[1] Bunu yaparken sordukları bir soru var: Bir uygarlık, teknolojik olarak ne kadar gelişebilir?

Sonu sırf “loji” ile bitiyor diye astroloji, frenoloji ve ufoloji gibi konuları bilimsel sanan nice insan bulunmaktadır, hatta astronomi ile astrolojinin aynı şey olduğunu düşünenler de olmaktadır. Gökbilimci Carl E. Sagan bu durumu şöyle özetlemektedir:

Astroloji’yi bir bilim olarak değerlendirmeyen astrologlar da bulunmaktadır. Ancak astroloji, nasıl yorumlanırsa yorumlansın, astronomi sahasına da giriş yaptığından dolayı, elbette fizikteki kuvvetler konusuna da değinmemiz gerekiyor. Detayları anlamakta zorlanan okurlarımız her bir kuvvetin altında yer alan “Neden bu kuvvet sorumlu olamaz?” paragraflarını okumakla yetinebilirler.

Çoğu insan için Evrim Teorisi'nin tartışmaya yer bırakmaz şekilde ortaya koyduğu türler arası kuzen-ata ilişkisi, anlaması güç kavramlardan birisidir. Halbuki sadece kendi ailelerimize bile bakarak bu evrimsel olguyu algılamamız mümkündür. Bu makalemizde, türler arası akrabalık ilişkilerinden ziyade, tür içerisindeki akrabalık ilişkilerine odaklanacağız. Bu makaleyi, buradaki makalemiz gibi bazı diğerleriyle birleştirerek analiz edecek olursanız, var olmuş, var olan ve var olacak tüm türlerin birbirleriyle nasıl akraba olduğunu anlamanız mümkün olacaktır. Gelin şimdi sizi soy hattınız içerisinde son derece ilginç bir yolculuğa çıkaralım. Bu süreçte, evrimsel biyoloji ile ilgili birçok kavramı analiz etme ve anlama fırsatı bulacağınızı umuyoruz. Hikayeyi birinci tekil şahıs olarak anlatacağız, çünkü bu hikaye Wait But Why isimli bilim sitesinin kurucusu Tim Urban'ın soy ağacı tarihine yaptığı bir yolculuğa dayanıyor. Ondan öğreneceğimiz çok şey var, dolayısıyla hemen başlayalım:

Büyüklerimden yalnız 89 yaşındaki babaannem hayatta: Nana...

Görüntü, floresan atomların keskin kırmızı noktalarının dalga paketlerinin bulanık lekelerine dönüştüğünü gösteriyor. Bu, kuantum mekaniğinin temel taşlarından biri olan atomların hem parçacık hem de dalga olarak var olduğu fikrinin çarpıcı bir göstergesidir.

Görüntüleme tekniğini icat eden bilim insanları, bulgularını ön baskı olarak arXiv'de yayınladılar.^[1] Bu nedenle araştırmaları henüz hakem denetiminden geçmedi.

Üretken yapay zeka (İng: "generative AI") alanı, dil ve metinden, fotoğraf ve videoya kadar uzanan geniş bir yelpazede müthiş bir hızla ilerlemeye devam ediyor. Yalnızca 2023'te, alanındaki en gelişmiş dil modeli olan GPT'nin 4k'lık bir bağlam penceresinden 128k'ya büyüdüğünü ve performansta dikkate değer bir artış sağladığını gördük: MMLU ölçeğinde %16, HumanEval ölçeğindeyse %18 gelişme kaydetti!

Ayrıca, bu yıl, yüzlerce yetenekli açık kaynak modelinin piyasaya sürüldü: Mart 2023'te, Dolly'den MPT ve Vicuna'ya kadar her yeni model, alanı biraz daha ileri götürdü. Günümüzdeyse artık her geçen gün yeni bir model çıkıyor ve bunların birçoğu alanın dinamiklerini sarsacak kadar büyük başarı gösteriyor.

Sella turcica (Türk eyeri), ünlü anatomi bilgini Adrianus Spigelius tarafından kullanılmış ve ölümünden iki yıl sonra öğrencisi tarafından yayımlanan De Corpora Humanis Fabrica adlı eserle de literatüre kazandırılmıştır. Bu isim, lateral kafa görüntülerinde izlenen bölgedeki ön ve arka kemik çıkıntılarının bir oturağın desteğine benzetilmesi ve bunun o dönemde binicilikle özdeşleştirilen Türkler'in eyerlerinde kullanması nedeniyle, herkesin gözünde canlanmasının kolay olmasından ötürü Sella turcica yani Türk eyeri ismi verilmiştir.

Sella turcica, nörokranyum kemiklerinden biri olan sfenoid kemikte bulunan, çukur kısmında hipofiz bezinin oturduğu, eyer şeklindeki yapıdır. İnsanların dışında goril, orangutan, şempanze gibi canlıların içerisinde bulunduğu İnsangiller (Hominidae) familyasının kafataslarında da aynı şekilde sfenoid kemik içerisinde bulunan oluşumdur.

Majör depresif bozukluk (MDB olarak kısaltılacaktır), halk arasında "depresyon" olarak bilinen tipik bir hastalık olsa da konu hakkında yanlış anlaşılmalar çok fazladır. Majör depresyon kişinin duygusal, fiziksel ve düşünsel işlevlerini yıkıcı biçimde etkilemektedir. Amerikan Psikiyatri Birliği'nin yayınladığı, dünya çapında en çok kabul gören bir tanı kitabı olan DSM-5'e göre majör depresif bozukluk:

gibi belirtileri olan kronik bir ruh sağlığı bozukluğudur. MDB, sadece yukarıdaki belirtilerle sınırlı değildir ve kişilerin en az 2 haftalık süreçte bu belirtileri taşıması beklenmektedir. Bu süreç boyunca ilgi ve zevk kaybı, suçluluk duyguları, enerji seviyesindeki düşüklük ve kendine zarar verme düşünceleri en çok karşılaşılan belirtiler arasındadır.^[1]