Kafatasında Bulunan Sella Turcica (Türk Eyeri) Nedir?
Wikimedia Commons
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Sella turcica (Türk eyeri), ünlü anatomi bilgini Adrianus Spigelius tarafından kullanılmış ve ölümünden iki yıl sonra öğrencisi tarafından yayımlanan De Corpora Humanis Fabrica adlı eserle de literatüre kazandırılmıştır. Bu isim, lateral kafa görüntülerinde izlenen bölgedeki ön ve arka kemik çıkıntılarının bir oturağın desteğine benzetilmesi ve bunun o dönemde binicilikle özdeşleştirilen Türkler'in eyerlerinde kullanması nedeniyle, herkesin gözünde canlanmasının kolay olmasından ötürü Sella turcica yani Türk eyeri ismi verilmiştir.
Sella turcica, nörokranyum kemiklerinden biri olan sfenoid kemikte bulunan, çukur kısmında hipofiz bezinin oturduğu, eyer şeklindeki yapıdır. İnsanların dışında goril, orangutan, şempanze gibi canlıların içerisinde bulunduğu İnsangiller (Hominidae) familyasının kafataslarında da aynı şekilde sfenoid kemik içerisinde bulunan oluşumdur.
Sella turcica; tuberculum sella, hipofizeal fossa ve dorsum sella denilen bölümlerden oluşur. Ön ve arkada bulunan clinoid process (çıkıntı) yapıları hipofizeal fossayı (çukuru), yani dolayısıyla içine yerleşen hipofiz bezini korur.
Gelişimsel olarak incelediğimizde sella turcica notokordun en kraniyal tarafında meydana gelmiştir. Sellanın ön kısmı nöral krest hücrelerinden, arka kısmı ise paraaksiyel mezodermden gelişmiştir.
Sella turcicanın büyümesi anterior ve posterior kemik duvarının remodelasyonu ile gerçekleşmektedir. Kemikte remodelasyonla gelişme "osteoblast" (kemik yapan hücre) ve "osteoklast" ( kemik yıkan hücre) yardımıyla gerçekleşir. Anterior kemik duvarı iç kısmındaki kemik yapımı erken dönemde sona ererken, posterior duvarındaki kemik yapımı uzun yıllar devam etmekte böylece sellanın boyu yaşla beraber artmakta ve kemik bütün olarak arkaya doğru yer değiştirmektedir.
Morfoloji
Sella turcica morfolojisi geçmişten günümüze bireyler arasındaki farklılıklarının ortaya çıkardığı klinik özelliklerinin araştırılması açısından merak konusu olmuştur. Farklı cinsiyetler, ikiz bireyler, aynı bölgede yaşayan insanlar morfolojik farklılıklar açısından incelenmiştir.
İkizler üzerinde yapılan çalışmalarda sella turcicanın boyutunun monozigotik ikizlerde benzer olduğu görülmüş; ancak bazı gözlenen ikizlerde de sella turcicaların birbirinden farklı olduğu belirlenmesi sonucu morfolojisinin genetik olarak belirlenmediği sonucuna varılmıştır.
Farklı toplumlardaki sağlıklı bireylerde yapılan çalışmalarda sella turcica yapısı yuvarlak, oval, düz şeklinde olmak üzere değişik gruplarda incelenmiştir. Bu çalışmalar, sella turcica morfolojisindeki varyasyonların hastalık belirtisi olmadığını, yani sağlıklı toplumlardaki morfolojik varyasyonların patoloji belirtisi olmadığını göstermiştir.
Sella Turcica İle İlişkili Patolojiler
Sella turcica morfolojisindeki varyasyonların hastalık belirtisi olmadığı kabul edilmiş olmasına rağmen, son yıllarda yapılan çalışmalarda Down sendromlu bireylerde ve Tip-1 diyabetli çocuklarda morfolojik değişimlerin olduğu rapor edilmiştir. Başka bir vaka örneği verecek olursak, diş hekimine ortodontik tedavi görmek için başvuran hastaya yapılan sefalometrik değerlendirmeyle sella turcicanın genişlemiş olduğu saptanmıştır. Hastanın endokronoloji bölümüne yönlendirilmesiyle hipofizial tümör tanısı koyulmuştur. [2]
Radyografideki büyümüş sella turcica adenomlar, menenjiomlar, primer hipotiroidi, prolaktinoma, gigantizm, akromegali, boş sella sendromu, Nelson sendromu gibi patolojilerle ilişkilendirilebilirken, sella turcica boyutlarındaki küçüklük büyüme-gelişme geriliği ve boy kısalığı ile ilişkilendirilebilir. Ancak bunlar tek başlarına tanı koymak için yeterli kriterler değildir.
Boş Sella Sendromu:[3]
Nedeni bilinmeyen ya da kafa içi basıncının artışı gibi durumlarda nadir olarak görülen, genişlemiş ve deforme olmuş sella turcicanın bir kısmı ya da tamamının beyin omurilik sıvısı ile dolması sonucu oluşur. Sella turcicanın boyutu sabit ya da artmış olabilir ancak boyutundaki artma hipofiz tümörünü de akla getirebilir. Var olan semptomlarla birlikte hasta cerrahi tedavi ya da ilaç tedavisiyle takip edilir.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Radyolojik Önemi ve Kullanımı
Sefalometrik analizlerde kafatasının kaidesinin hesaplanmasında burun kemiği ve alın kemiğinin birleşme noktasıyla beraber rehber nokta olarak kullanılır. Prenatal ve postnatal dönemdeki gelişimi kafa-yüz bölgesini ilgilendiren anomalilerin tespiti ve araştırılması konusunda, postnatal dönemin ilk yıllarından beri sabit kaldığı için rehber nokta olarak kullanılır.
Diş hekimliğinde özellikle ortodontik değerlendirmeler öncesinde alınan lateral sefalometrik filmler tedavi planının ileriye dönük bir biçimde tasarlanması açısından önemlidir. Ayrıca sella turcica, normal morfolojisi dışında, patolojik bir biçimde olduğunu saptayan hekim hastasını nöroloji ve endokronoloji kliniğine yönlendirmesi sonucunda erken teşhisin konulması ve olası kötü durumların engellenmesi açısından önemli bir adım atmış olur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
20
-
14
-
6
-
5
-
4
-
4
-
3
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
- R. D. Utiger. Pituitary Tumour. (30 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 30 Ağustos 2020. Alındığı Yer: | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. C. Bavbek. (2020). Sella Tursica Gelişimi, Boyutları, Morfolojisi Ve Patolojileri. DergiPark. | Arşiv Bağlantısı
- Rare Diseases, et al. Empty Sella Syndrome. (30 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 30 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Rare Diseases | Arşiv Bağlantısı
- T. Nagaraj, et al. (2020). The Size And Morphology Of Sella Turcica: A Lateral Cephalometric Study. journal of Medicine. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 18:43:43 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9202
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
