Ormanlarla neredeyse hiçbir ilgisi yokmuş gibi gözüken aslanların nasıl olup da "Ormanlar Kralı" unvanını aldığını hiç düşündünüz mü? Aslanlarla ilgili izlediğiniz belgeselleri bir düşünün. Hepsi çorak Afrika savanalarında çekilmiştir, Buralarda ağaçlara ya da ormanlara dair pek de bir iz yoktur, tek tük bodur ağaçlar haricinde. Öyleyse bu unvan nereden geliyor?

Öncelikle etimolojik bir meseleyle başlayalım: Dilimizde "ormanlar kralı" olarak bilinse de, İngilizcede "cangıllar kralı" olarak bilinmektedir (orman ve cangıl farklı ekolojik unsurlardır). Günümüzde cangıl olarak söz edilen ormanlar genellikle tropikal ağaç birikimleri ilişkilendirilse de, daha önce de izah ettiğimiz gibi bu sözcük aslen Sanskritçede "açık, savana-benzeri alan" demektir. Dolayısıyla aslanların günümüzdeki anlamıyla cangılların kralı olmadığı ve bunun hatalı bir ilişkilendirme olduğu söylenebilir.

İnternette kimi zaman "İnsanlarla sineklerin de genlerinin %60'ı benzer, demek ki sinekten geliyoruz." ya da "Patateslerin de 48 kromozomu var, şempanzelerin de; belki de patatesten geldik." gibi düşük seviyeli ama halkın kafasını karıştırabilecek argümanlar görmek mümkündür. Bu yazımızda, bu argümanların hatalarını izah edeceğiz.

Genetik benzerlik, ele alınan iki türün ya da tür grubunun genomlarının (var olan bütün genlerinin toplamının) birbirlerine olan benzerlik oranı olabileceği gibi, bu tür veya tür gruplarının sadece belli başlı gen bölgelerinin birbirine benzerliği anlamına da gelebilmektedir. 

Bilim insanları, ilk defa bir kara deliğin doğrudan fotoğrafını çekmeyi başardı. Ana görselde gördüğünüz fotoğraf, bizden 53-55 milyon ışık yılı uzakta bulunan Messier 87 (ya da kısaca M87) galaksisinin merkezindeki kara deliğin fotoğrafı!

Bu müthiş başarı, birçok soru işaretini de beraberinde getirdi. Bu yazımızda, bu soru işaretlerinin hepsini gidermeye çalışacağız.

Bir disiplini tanımlamak, onun konusunu, yöntemini, amacını ve diğer disiplinlerle olan benzerliği ve farklılığını ortaya koymayı da içermelidir. Bunlar yapılmadıkça disiplini tanımlama girişimi kendi içinde birçok potansiyel sorun ortaya çıkarabilir. Din felsefesini tanımlama girişimleri çoğu zaman bu potansiyel sorunları gözden kaçırabilmektedir.

Din felsefesinin konusunu din, yöntemini ise felsefe oluşturmaktadır. Dine dair tüm kavram ve çalışma alanlarını felsefi yöntem ve perspektifle ele alan bu disiplin; bilişsel bilimlerin inancı (İng: faith) ele alan çalışma alanlarıyla beraber din psikolojisi, din antropolojisi ve din sosyolojisi de dahil olmak üzere son yılların en hızlı gelişen alanlarından biridir. 60 yıl öncesine kadar din felsefesinde uzmanlaşmış profesyonel felsefeci sayısı görece az iken, bugün birçok alanda aynı anda hatırı sayılır çalışma yapan felsefeciler mevcuttur. (Graham Oppy, Paul Draper, Micheal Martin, William Lane Craig, Richard Swinburne, Alvin Plantinga vb.) Öyle ki din felsefesi, felsefenin en geniş kapsamlı alanlarından biri gibi görünmektedir. Din felsefesinin zihin felsefesi, bilim felsefesi, epistemoloji, etik ya da metafizik gibi diğer felsefi alanlarla doğrudan olarak; fizik, nöroloji gibi felsefe dışı disiplinlerle de dolaylı olarak ilişki içinde olmaması neredeyse imkansızdır. Bu nedenle din felsefecileri asgari düzeyde bahsedilen diğer alanlara dair de bilgi sahibi olmak konusunda dikkatli davranmışlardır. 

Son yıllarda araştırmacılar psikoterapinin yarattığı değişimleri sinirsel bağlantılar düzeyinde anlamak için görüntüleme tekniklerini kullanmaya başlamışlardır. Bu bağlantıları anlamak sadece psikoterapiden etkilenen süreçleri tam olarak belirlemek ve dolayısıyla edindiğimiz yararlara odaklanmamıza yardım etmekle kalmayacak, aynı zamanda terapiyi tamamlayıcı farmakolojik müdahalelerin ne zaman gerekli olacağını ve terapiyi ne zaman engelleyeceğini de gösterecektir.

Psychiatry Research: Neuroimaging dergisinde yayımlanan bir sistematik inceleme ve meta-analiz makalesi (Anjali Sankar et al. 2018), terapinin depresif beyin üzerindeki etkileri hakkında şu ana kadar bilinen her şeyi bir araya getirdi. Makale, beyindeki duygusal işlem bölümlerinde kilit değişiklikler gerçekleştiğini öne sürüyor.

Viagra ve diğer cinsel bozukluk ilaçlarının tıp dünyasında kullanılmaya başlanması cinsellik açısından gerçekten bir devrim yaratmıştı. Belirli sorunlardan dolayı veya yaşa bağlı ereksiyon problemi yaşayan kişiler, artık bu soruna boyun eğmeden gerekli ilaç ve tedavilerle mutlu bir cinsel hayat yaşayabiliyorlardı.

Ancak ereksiyon problemi yaşayanlara verilen bu ilaçlar bazı kişilere bütüncül bir çözüm sunamıyor. Diğer yandan kalp-damar hastalıkları ve tansiyon gibi sorunları olan insanlara reçete edilemiyorlar.^[1] Bu nedenle Viagra gibi erektil disfonksiyonu iyileştiren ilaçlardan yararlanamayan insanlar için karpuz yemek doğal ve iyi bir çözüm olabilir!

Tektonik levhaların birleşim noktasında yer alan ve bu levhaların her sene birbirinden 1-2 cm uzaklaşması sonucu oluşan Danakil Çöküntüsü; Cibuti, Eritre ve Kuzey Etiyopya’nın Afar Bölgesi'ni kapsayan jeolojik bir çöküntüdür. İngiliz kâşif Wilfred Thesiger’in "ölüm diyarı" (İng: "land of death") olarak tanımladığı Danakil Çöküntüsü, yıllık 34,4°C sıcaklık ortalamasına sahip olması, yılda sadece 100-200 mm yağış alması ve deniz seviyesinin 125 m altında bulunması nedenleriyle, gezegenimizdeki yaşaması en zor yerlerden biri olarak biliniyor.

Bölge, bilim insanlarının, kâşiflerin ve gezginlerin uzun yıllardır dikkatini çeken büyüleyici jeolojik yapılara ev sahipliği yapıyor. Bir diğer yandan Dallol’un benzersiz jeokimyasal özellikleri Mars’taki hidrotermal alanları çalışmak için ideal bir ortam sunuyor.