Sesin kaynağını belirlemek, hayatta kalmak için hayati bir öneme sahip olan insan ve diğer canlılar için temel bir yetenektir. Bu yetenek, insanların ve hayvanların çevrelerindeki tehlikeleri algılamasına ve iletişim kurmasına yardımcı olur. Peki, sesin nereden geldiğini nasıl anlıyoruz? Bu sorunun cevabı, biyolojimizin karmaşık bir kombinasyonunda yatar.

Kulakların Rolü: İnsanların ve diğer memelilerin, sesin kaynağını belirleme yeteneği, kulaklarının şekli ve konumundan kaynaklanır. İki kulağımız arasındaki mesafe ve kulağımızın şekli, ses dalgalarının her iki kulak tarafından farklı bir şekilde algılanmasını sağlar. Bu fark, beyne sesin kaynağını belirleme konusunda önemli ipuçları sağlar.

Önyıldız, yıldız evrimi sürecinde bir yıldızın erken evresindeki hâlidir. Yıldızların, evrenin en görkemli yapılarından biri olduğu açıktır. Bu büyük, görkemli, sıcak ve hayat veren yapılar; canlılığın oluşması için gerekli olan elementlerin üretildiği yerdir. Öyle ki Güneş ve benzeri yıldızlar; nükleer reaksiyonlar aracılığıyla hidrojen ve helyum hariç, periyodik tabloda demir elementine kadar olan birçok elementin oluşmasını sağlayan ana kaynaktır. Ancak önyıldızlar, sadece elementlerin üretildiği fabrikalardan ibaret değildir. Aynı zamanda gezegenlerin doğumunda önemli bir rol de oynamaktadırlar. Önyıldızlar; yaşanabilir bölgelerde canlılığın oluşumunu mümkün kılan koşulları sağlayarak Dünya benzeri gezegenlerde canlı yaşam oluşması ihtimalini artırabilirler.

Dünya'daki hayatın başlangıcında ve devamında ana enerji kaynağı olan Güneş'imizin ve belki de farklı gezegenlerdeki canlılığın da ana enerji kaynağı olabilecek diğer yıldızların oluşumu ise tıpkı ana rahmindeki bir yavrunun oluşumu gibi oldukça uzun, kendiliğinden gerçekleşen ve zahmetli bir süreçtir. Bu sürecin başına, yani yıldızın oluşmadan önceki evresindeki haline ise "önyıldız" ya da "protostar" ismi verilir.

Evrim, türlerin sadece dış görünüşlerini belirleyen bir biyolojik süreç değildir. Bu doğa yasası, türlerin tercihlerini, eğilimlerini ve karar mekanizmalarını da belirleyen bir süreçtir. Elbette bir canlının her özelliği %100 genlere bağlı olarak belirlenmez. Özellikle sosyal yapısı olan canlılarda içerisine doğulan kültür, bu kültürün yapısı, ebeveynlerin yavrulara olan (olumlu veya olumsuz) katkıları, bireylerin kendi başlarından geçenler (yaşam hikayeleri) ve daha nice öngörülemez, evrim tarafından şekillendirilemez, kaotik bir biçimde etki eden unsurlar bir canlı soy hattının gidişatına etki eder. Ancak bireyler bazında değil de toplumun geneli bazında çalışılacak olursa ve bir tür için var olan ancak değişime de açık olan "normlar" incelenecek olursa, bazı tercihlerimizin o kadar da öznel olmadığı, türün belli seçeneklere diğerlerine göre daha yatkın olduğu görülür. Bu ortak tercihler elbette bir türün tüm bireylerini tanımlamaya yetmez; ancak yine de bize türün evrimsel geçmişi hakkında çok kıymetli bilgiler sunarlar. 

Unutulmaması gereken en kritik nokta, evrimsel psikolojinin ayıklamaya çalıştığı bu ortak tercih eğilimlerinin bizim biyolojik evrimimizle ilgili olduğudur. Ancak türümüz, artık sadece biyolojisiyle tanımlanamayacak bir türdür. Çünkü biyolojik evrim, kültürel evrimin hiçbir türde görülmediği kadar karmaşık ve güçlü bir şekilde insan organizmasını şekillendirmesini tetiklemiş ve mümkün kılmıştır. Dolayısıyla kültürümüz de tercihleri doğrudan etkilemekte, şekillendirmekte, hatta yeri geldiğinde biyolojik evrimimizle zıt düşecek noktalara taşıyabilmektedir. Bunlar da psikologlar, zoologlar, antropologlar ve etologlar tarafından incelenmektedir. Önemli olan bu iki sahanın verilerini birleştirerek varlığımızı ve nasıl evrimleştiğimizi, günümüzde nasıl kararlar aldığımızı ve bu kararlarımızda biyolojimiz ile kültürümüzün ne kadar rol oynadığını anlayabilmektir. Bu açıdan, iki tür evrimimizin de anlaşılmasının muazzam önemli olduğu kanaatindeyiz.

Hayır. En azından çok büyük ihtimalle hayır. Eğer yumurtayı marketten alıyorsanız, döllenmiş yumurta yeme ihtimaliniz sıfırdır; çünkü yumurta çiftliklerinde horoz bulunmaz. Ancak yumurtanızı sokaktan, köyden, vb. alıyorsanız, bu şekilde üretilen yumurtalar horozlarla bir arada yaşayan tavuklardan geliyor olabileceği için, küçük de olsa bir ihtimal mevcut.

İlk olarak şu anlaşılmalıdır: Gallus gallus domesticus isimli kuşun dişisi olarak bildiğimiz tavuklarda yumurta üretimi ortalama 25.5 saat sürmektedir. Dolayısıyla bir tavuk, 630 günlük bir yumurtlama dönemi boyunca yaklaşık 420 yumurta üretir (bunu yaklaşık olarak her her 2 günde 1 defa yumurtlama gibi düşünebilirsiniz).

Apoptosis (veya apoptoz), "programlı" hücre ölümü demektir; yani hücrenin ölmesi beklenen bir zamanda, kontrollü olarak ölmesidir. Ancak her hücre ölümü kontrollü veya programlı değildir, dolayısıyla bu farklı ölüm türlerinin arasındaki farkı bilmek önemlidir.

Ölüm ile ilgili yazımızda detaylıca anlattığımız gibi, canlılığın temel niteliklerinden biri olarak organizmalar bir noktada ölürler. Yani hücre ölümü, çoğalma ve farklılaşma gibi, hücrenin temel yaşam süreçlerinden biridir. Hücre ölümü, hem embriyonik gelişimde hem de zararlı hücrelerden kurtulma konusunda büyük rol oynar ve vücut homeostazını korumamızı sağladığı için son derece önemlidir.

sevgili arkadaşlar,

nostalji duygumuzu pekiştirerek başlayayım. çocukken, bir cumartesi günü perdelerimizin arasından bir güneş ışığı sızar, sıcacık, pasparlak olurdu ve kuş seslerini beraberinde getirirdi. huzurla esner, sağa sola döner ve pişen yumurta kokusunu alırdık. içeri sızan güneşin sıcaklığını tenimizde hissederken perdeleri açardık. birden gözlerimiz kamaşırdı. sıcacık, huzurlu ve güvenli...

Bu korkunç sözler; 1963-1973 yılları arasında önce büyükannesi ve büyükbabasını, sonra ise Santa Cruz, California'da otostop çeken 6 kadını, ayrıca annesinin arkadaşı ve annesi olmak üzere toplam 10 kişiyi vahşice öldüren Amerikalı seri katil, tecavüzcü ve nekrofili Edmund Kemper'e ait. Yaptığı eylemler her ne kadar üzücü, korkunç ve sapıkça olsa da bu vaka, bizlere suç psikolojisi ve insanları suça iten eylemler hakkında yeni şeyler öğretebilir.

Uzmanlar arasında bir katilin seri katil olarak sınıflandırılması için kaç cinayet işlemiş olması gerektiği hakkında bir fikir birliği yoktur. Ancak genel olarak üç veya daha fazla cinayet işlemiş katillere "seri katil" dendiği söylenebilir. Seri katillerin eylemlerini diğer toplu katliam, terör saldırıları, hatta toplu intiharlar (İng: "mass suicide") olarak da bilinen katliamlardan ayıran nihai şey bekleme süresidir. Bir seri katil vakasında iki cinayet arasında bazen aylar, bazen de Ed Kemper örneğinde olduğu gibi yıllar olabilir.