OpenAI'ın GPT4-o'su veya StabilityAI'ın Stable Diffusion'u gibi üretken yapay zekâ modelleri kod, metin, resim ve video üretmekte şaşırtıcı derecede yetenekli. Ancak bu modelleri eğitmek o kadar büyük miktarda veri gerektiriyor ki yapay zekâ mühendisleri şimdiden teknik sınırlamalarla karşılaşmaya başladı ve yakında model eğitmek için veri bulamayabilirler!

Bu veri kıtlığı durumunda, yeni nesil yapay zekâ modellerini eğitmek için sentetik veriler kullanmak teknoloji endüstrisi için cazip bir fikir olabilir. Yapay zekâ tarafından üretilen veriler gerçek dünyadan alınmış verilere göre çok daha ucuz ve sınırsız şekilde üretilebilir; başka yapay zekâ modellerini eğitmekte kullanılabilirler. Ancak bu da tıbbi verilerin kullanıldığı durumlar gibi bazı senaryolarda güvenlik riskleri teşkil eder. Öte yandan bazı durumlarda ise sentetik veri kullanmak modelin performansını artırabilir.

Bakteriyolojihane-i Şahane, diğer adıyla Bakteriyolojihane-i Osmani, bakteriyoloji eğitimi veren; insan ve hayvan sağlığını koruma, salgın hastalıkları önleme amacıyla aşı ve serum üreten bir merkez olarak kurulmuştur. Bu önemli kurumun oluşumunda biyoloji biliminin öncülerinden Louis Pasteur ve onun izinden giden "Pastörcüler"in büyük etkisi bulunmaktadır.[1]

Osmanlı İmparatorluğu denildiğinde genellikle akla muhteşem saraylar, güçlü padişahlar, kültürel zenginlik, geniş topraklar ve etkileyici askerî zaferler gelse de Bakteriyolojihane-i Şahane, Osmanlı İmparatorluğu'nda atılan bilimsel atılımlardan bir tanesidir. Türklerde bilimsel gelişmeler bazen zorunluluklardan bazen de ileri görüşlü aydınların çabalarıyla mümkün olmuştur. Bakteriyolojihane-i Şahane, zorunlu bir ihtiyaç neticesinde kurulmuştur. Bu yazıda, pek bilinmeyen bu kurumu detaylarıyla inceleyeceğiz.

Kendimiz dışındaki herhangi bir insanla iletişim kurmak, yani sosyal temaslarda bulunmak için karşıdaki bireye hissettiklerimizi ifade edebilmek ve onun hissettiklerini anlayabilmek gibi bazı duygusal yeteneklere ihtiyacımız vardır. Bu karşılıklı duygusal aktarım üretilen sesler, kelimeler, yüz ifadeleri ya da beden dili yoluyla gerçekleşir.

Bahsedilen aktarım yolları arasında güvenilirlik açısından bazı niteliksel ve niceliksel farklar vardır. Bir birey duygularını çevreye yansıtmak istemediği zaman konuşmasını ve bedensel hareketlerini kolaylıkla kontrol edebilir çünkü bu iki araç bilinç yoluyla kullanılır ve günlük hayatta bunun pratiğini sürekli yaparız. Dolayısıyla bu araçlar yoluyla bize yansıtılan verileri yorumlarken yeterince güvenilir sonuçlar alamayız. Fakat konu yüz olunca işler biraz daha netleşmektedir çünkü yüzdeki kaslar bir duygu hissedildiği anda istemsiz olarak harekete geçer ve kontrol edilmeleri çok daha zordur. Hatta ustalıkla kontrol edilseler bile hissedilen duyguya dair bazı ipuçları bırakırlar.

Dünya, uzaydan gelen küçük taş parçacıklarından dev asteroidlere kadar farklı boyutlarda gök cisimlerinin sürekli bombardımanı altındadır. Neyse ki, gezegenimizin atmosferi küçük meteoroid ve toz parçalarını yakarak bizleri korur. Her gün tonlarca minik meteor Dünya atmosferine girer ve yanarak meteor (halk arasındaki tabirle "yıldız kayması") olarak görülür. Ancak çok daha büyük cisimler (asteroitler) nadiren de olsa Dünya'ya ulaşabilir ve ciddi hasarlar verebilir. Özellikle çapı birkaç metreyi aşan cisimler atmosfere girdiğinde tamamen yanmayıp patlayarak veya yüzeye ulaşarak tehlikeli olabilirler. Örneğin 2013 yılında Rusya'nın Çelyabinsk kenti üzerinde 20 metre çapındaki bir asteroidin atmosfere girmesiyle meydana gelen patlama, nükleer bir bomba gücünde enerji açığa çıkarmış ve bu olayın şok dalgası binden fazla kişinin yaralanmasına yol açmıştır. Bu tür olaylar, asteroid çarpması riskinin soyut bir bilimkurgu hikâyesi değil, gerçek bir tehdit olduğunu göstermektedir.

Asteroid çarpması riski, genellikle çarpması beklenen cisimleri boyutları ve çarpışma sıklığına (frekansa) bağlı olarak belirlenir. Küçük çaplı (birkaç metre boyunda) asteroidler Dünya atmosferinde genellikle parçalanır ve yere ulaşamazlar; ancak orta boyutlu bir asteroid (örneğin 50 metre çapında) bir şehri yok edecek enerjiye sahip olabilir. Daha da büyük olan (140 metre ve üzeri) asteroidlerse bölgesel felaketlere ve kilometrelerce çapta yıkıma neden olabilir. Örneğin bilim insanları yaklaşık 140 metre çapında bir asteroidin okyanusa düşmesi halinde kıyı bölgelerini vuran dev tsunamiler üretebileceğini belirtiyorlar.

Philadelphia Deneyi isimli bir deney hiçbir zaman yapılmamıştır. Deneyde iddia edilenler fiziksel olarak imkansızdır. Dahası, deneyin yapıldığı sıralarda USS Eldridge iddia sahiplerinin iddia ettiği bölgede bulunmuyordu bile.

Söz konusu deneye yönelik iddialar, Carl Allende isimli, tuhaf iddialar üretmeyi ve bunlardan hikayeler uydurmayı seven bir hayalperest tarafından ileri sürülen asılsız (ve yanlış oldukları kapsamlı bir şekilde çürütülmüş) bir komplodur.

Etilen gazı, bitki yaşam döngüsü boyunca bitki büyümesi, gelişimi ve stres yanıtlarındaki çeşitli süreçleri etkileyen önemli bir bitki hormonudur. Etilen etkisinde gerçekleşen meyve olgunlaşması gibi tepkiler, tarım için önemlidir. Günümüzde etilen sinyal yolağının temel moleküler unsurları anlaşılabilmiştir ve bunların negatif olarak düzenlenen benzersiz bir yolak olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu bilgilerin pratik uygulamaları, tarımda önemli gelişmeler sağlayabilir.

Basit bir hidrokarbon olan etilen, C2H4 sembolüyle gösterilir ve büyük bir önemi olan küçük, gaz formundaki bir moleküldür. Etilen; kauçuk, plastik, boya deterjan ve oyuncaklar gibi çok sayıda ürünün imalatında kullanılmasıyla Dünya'da en çok üretilen organik bileşik olmasının yanı sıra, bitki biyolojisinde önemli bir hormondur. Bu uçucu gaz molekülü; tohum çimlenmesi, kök gelişimi, sürgün ve kök büyümesi, ek köklerin oluşumu, yaprak ve meyve absisyonu, çiçeklenme, bitkinin eşeyinin belirlenmesi ve yaşlanma dahil bitki yaşam döngüsü boyunca bitki büyümesi, gelişimi, ve hayatta kalmasının birçok karmaşık yönüne aracılık eder.

Bizim kadar akıllı olan bir bilgisayar yaratmanın ne kadar inanılmaz derecede zor olduğunu öğrenmek kadar insan zekasını takdir ettirecek bir şey yok. Gökdelenler inşa etmek, uzaya insan yollamak, Büyük Patlama'nın nasıl gerçekleştiğinin detaylarını bulmak — bunların hepsi beynimizin nasıl çalıştığını anlamaktan ve onun kadar havalı bir şey yapmaktan çok daha kolay şeyler. Şu an itibarıyla insan beyni, evrende bilinen en karmaşık cisim.

İlginç olan şey şu, YGZ (yalnızca tek bir alanda değil, genel olarak insanlar kadar akıllı bir bilgisayar) yaratmanın zor kısımları, düşündüğünüz şeyler değil. Bir salisede iki tane on basamaklı sayıyı çarpabilen bir bilgisayar yapmak — inanılmaz derecede kolay. Bir köpeğe bakıp onun köpek mi kedi mi olduğunu söyleyebilen bir tane yapmak — zor bir iş. Satrançta herhangi bir insanı yenebilecek bir YZ yapmak mı? Tamamdır. Altı yaşında çocuklar için hazırlanan resimli bir kitaptan bir paragrafı okuyup yalnızca kelimeleri değil, anlamlarını da kavrayabilecek bir YZ yapmak mı? Google şu an bunun için milyarlarca dolar harcıyor. Zor şeyler — hesap, finansal piyasa stratejileri, dil çevirmek — bir bilgisayar için son derece kolay, fakat kolay şeyler — görme, hareket etme, algılama — çıldırtıcı derecede zor. Veya, bilgisayar uzmanı Donald Knuth'un sözleriyle, “Yapay Zeka şimdiye kadar ‘düşünme’ isteyen neredeyse her şeyi yapmayı başardı, fakat insanlar ve hayvanların 'düşünmeden’ yaptığı birçok şeyde başarısız oldu.”