Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?

Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?
6 dakika
4,783
Tüm Reklamları Kapat

Hepimizin bildiği üzere, 12 Ekim 2020 diye bir gün yaşanmıştır. Bu bilgiden yola çıkarak, Gregoryen Takvim'in kullanıldığı son 450 yıl boyunca ve hatta ondan öncesinde Jülyen Takvim'in kullanıldığı asırların hepsinde "12 Ekim" tarihinin olduğunu düşünebilirsiniz. Bu, tamamen hatalı olurdu: 1582 yılında 6 Temmuz veya 30 Aralık günleri (bugün de olduğu gibi) vardı; ancak 1582 yılında (ve sadece 1582 yılında), 4 Ekim'den sonra 5 Ekim değil, 15 Ekim geldi.

Bunu anlayabilmek için, öncelikle şunu anlamanız gerekiyor: Yılın 1 Ocak'ta başlamasının ve 31 Aralık'ta sonlanmasının hiçbir özel anlamı yoktur. Bugüne kadar çok sayıda coğrafyada, çok sayıda takvim kullanılmıştır. Hepsinin sistemi farklı farklıydı ve her biri farklı zamanlarda başlayıp bitiyordu. Bir takvimin başlangıcında Dünya Güneş etrafında herhangi bir noktada olabilir ve dolayısıyla her yılın başında kabaca o noktaya geri döner; bir başka takvimin başlangıcındaysa Dünya Güneş etrafında tamamen başka bir yerde olabilir ve dolayısıyla her yılın başında kabaca o noktaya geri döner. Bu, tamamen keyfî bir tercihtir ve bu nedenle "yılbaşı" denen olayın astronomik olarak hiçbir özel anlamı yoktur.

Tüm Reklamları Kapat

Dolayısıyla biz takvim yapraklarına veya tabletlerine ne yazarsak yazalım, Dünya'nın Güneş etrafındaki dönüş hızı değişmez. Yani bir doğa yasası, bir doğa gerçeği olarak "1 yılın uzunluğu", bizim onu nasıl ölçtüğümüzden tamamen bağımsızdır. Ancak biz, onu daha isabetli veya isabetsiz olarak ölçebiliriz.

İşte bu konuda basit olmayan şey şudur: Dünya, hem kendi hem de Güneş etrafında dönüyorsa, Güneş etrafındaki 1 tam turu boyunca kendi etrafında kaç tur döner? Yani 1 yıl, tam olarak kaç gündür? Bu soru kulağa çok basit geliyor olabilir; çünkü hepimiz okullarda 1 yılın "365 gün" veya "365 gün 6 saat" olduğunu öğrendik. Ancak astronomik olarak gerçeğe en yakın cevap, 365.24219 gündür (hatta daha detaylı bir cevap isterseniz, buradaki yazımızı okuyabilirsiniz).

Tüm Reklamları Kapat

Jülyen Takvim Kuralları

Roma Kralı Julius Sezar'dan önce yıl kavramı pek oturmuş değildi ve politik arzulara göre fazlasıyla değişebiliyordu. Bu bir sorundu, çünkü tarım, hayvancılık ve siyaset için mevsimlerin yakından takip edilip öngörülebilmesi gerekiyordu; ama kullanılan takvim bu konuda yeterince iyi olmadığında, büyük sorunlar da kaçınılmaz oluyordu. Bunun üzerine MÖ 46 yılında Sezar, İskenderiyeli astronomlardan yardım alarak bugün Jülyen Takvim dediğimiz takvimi geliştirdi. Bu takvimde 1 yıl 365.25 gün veya 365 gün 6 saat idi. İşte birçoklarımızın aklına kazınan "365 gün 6 saat", Sezar'dan gelmektedir.

Bir yılı 365 gün 6 saat almanın sonuçlarından biri açıktır: Her 4 yılda bir o "6 saat" artıkları birleşerek, fazladan 1 gün yaratır. Bu çok büyük bir sorun değildir ve çözümü basittir: 1 yılı "365 gün" alırsanız, her 4 yılda bir takviminiz kabaca 1 gün geri kalacaktır ve mevsimler de yıllar içerisinde kayacak, nihayetinde yaz aylarınız kışa, kış aylarınız yaza denk gelecektir. O nedenle 1 gün eklemek çok mantıklıdır. Meşhur "29 Şubat" günü de bundan kaynaklanmaktadır. 

Ama sorun şudur: 1 yıl, "365 gün 6 saat" değildir. 1 yıl, (yaklaşık olarak) 365.24219 gündür. O sondaki 0.24219, bizim aldığımız 365.25 günün sonundaki 0.25'ten küçük bir sayıdır: Tam olarak 0.00781 gün kısadır. Yani her 4 yılda bir eklediğimiz fazladan gün, takvimimizi gerçekte olandan 0.00781 gün ileri atmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu ufacık fark, yaklaşık her 100 yılda 1 günlük öne geçmeye neden oluyordu ve 1570'li yıllara kadar çoktan 10 günlük bir kayma yaratmıştı. Bu nedenle 1577 yılında Papa 13. Gregory, Aloysius Lilius isimli bir hekim ve astronom Christopher Clavius ile 5 yıl boyunca bu işe kafa yorarak, nihayet bir çözüm buldu: Öncelikle bu fazladan oluşan 10 günden kurtuldu: 1 Ekim, 2 Ekim, 3 Ekim, 4 Ekim... 15 Ekim, 16 Ekim... Aradaki 10 gün puf diye yok oldu.

Sonrasında, öncelikle geleneği sürdürdüler:

Kural 1: Her 4 yılda 1, fazladan 1 gün eklemeye (normal şekilde) devam et.

Ancak yeni bir kural eklediler:

Kural 2: Eğer ki yüzyılın ilk yılındaysan, yani 1800, 1900, 2000 veya 2100 gibi bir yıldaysan, o yıl fazladan 1 gün ekleme.

Bu nedenle 1896 ve 1904 yıllarında Şubat 29 gündü, ama 1900 yılında değildi. Dikkatli bir okur, burada hemen itiraz edecektir: "Ama 2000 yılında neden Şubat 29 gündü!". Doğru; çünkü artık günü 100 yılda bir atlamak da sorunu tamamen çözmüyordu, mevsimleri yeterli hassasiyetle tutturamıyordu. Bu nedenle üçüncü bir kural eklendi:

Kural 3: Eğer içinde bulunulan yıl 400 sayısıyla tam olarak bölünebiliyorsa, o zaman 100 yılda bir fazladan günü atlama kuralı görmezden gel ve o yıl, normal şekilde artık gün eklemesini yap.

2000 senesi 400 sayısına bölünebildiği için, 2000'de fazladan 1 günümüz vardı. 2400'de de olacak; ancak 2100, 2200 veya 2300'de olmayacak. Tabii takvimler o zamana kadar aynı kalırsa...

Tüm Reklamları Kapat

Gregoryen Takvim de Kusursuz Değil!

Gregoryen Takvim de kusursuz değildir. Dikkat ederseniz bu yeni kurallar, 1 yılın ortalamada 365.2425 gün olduğunu varsaymaktadır. Halbuki 1 yıl, 365.24219 gündür. Yani arada hala 0.00031 günlük bir fark bulunmaktadır. Bu, her yıl yaklaşık 27 saniyelik bir kayma anlamına gelmektedir. Yani her 8000 yılda bir, yaklaşık 1 gün kayacaktır.

Takvim yapıcılar bunu "kabul edilebilir" bir kayma olarak görmüştür. Sonuçta 8000 yıl aşırı uzun bir süredir ve bu konuda bir hata oluşana kadar, muhtemelen yepyeni bir yıl takip sistemi geliştireceğiz.

Görebileceğiniz gibi bizim takvimlerimizdeki sayılar tamamen keyfidir ve objektif olarak hiçbir anlamları yoktur. Bir takvimden isterseniz 10 gün silip, 25 gün ekleyebilirsiniz ve sonuç hiçbir şekilde değişmez. Önemli olan, eğer ki amacınız mevsimleri takip etmekse, Dünya'nın Güneş etrafındaki 1 tam turu boyunca kaç kere döndüğünü olabildiğince isabetli bir şekilde tutturabilmektir. O süreyi nasıl böleceğiniz tamamen size kalmıştır.

Günler, aylar, yıllar sadece Dünya'nın kendi etrafındaki ve Güneş etrafındaki hareketine oturttuğumuz uydurma isimlerdir. Dolayısıyla yılın nerede başladığı, nerede bittiği de tamamen bizim tercihimizdir. Yani yılları bugünün takvimiyle "3 Temmuz"da başlatmayı seçseydik de hiçbir şey değişmezdi. Bu uydurma isimlendirme ve sayılandırmaya ayak uydurmamız gerekirdi, hepsi bu.

Tüm Reklamları Kapat

Aslına bakarsanız kimse Jülyen ya da Gregoryen takvime hemen alışmamıştır. İngiliz kolonileri ve İsveç gibi ülkeler bile birkaç yıl boyunca eski yöntemlerinde ayak diremiştir. Türkiye'de 1917 yılına kadar bu takvimle Miladi Takvim bir arada kullanmıştır. Suudi Arabistan ise Gregoryen Takvim'e 2016 yılında geçmiştir.

Yıllara Gereğinden Fazla Anlam Yüklemeyin!

Sonuç olarak, yeni bir yıla girmek, insan psikolojisi açısından defterde yeni bir sayfa açmak açısından iyi bir nokta gibi gelebilir; ancak kendinize çok fazla yüklenmemenizi öneririz. Astronomik manada yeni yılın en ufak bir anlamı yoktur ve hayatınız için iyi bir şeyler yapmaya başlamak için yıl sonunu, yıl başını, yıl ortasını beklemenize gerek yoktur. Hemen, şimdi başlayabilirsiniz.

Bunun için, sağda solda hep söylenen iyi tanımlanmış, zaman kısıtlı, erişilebilir hedeflere odaklanmanız da şart değildir. Eğer bu hedeflerle motive olup, onları tutturabiliyorsanız ne âlâ, devam edin. Ama herkes, bu tür hedefler ile motive olmaz, hatta bunlara bile erişememek, sizi daha da demotive edebilir.

Bunun yerine, eğer koyduğunuz hedeflere ulaşamıyorsanız, yeni yılda kendinize daha genel bir tema belirlemenizi önerebiliriz: Bu yıl benim için "sağlık yılı" olacak, "gezi yılı" olacak, "okuma yılı" olacak gibi... İllâ "1 haftada 1 kitap bitireceğim." demeyin, çünkü eğer başaramazsanız, "Eh, nasılsa başaramadım, boşver." diyeceksiniz. Ama geniş bir zaman aralığını, spesifik bir sayıyla sınırlandırılmamış bir hedefle doldurursanız, o yılın içerisinde olduğunuz süre boyunca zihniniz bunu tatmin edecek adımlara ve tercihlere odaklanabilir ve bu sayede o hedeflere doğru küçük ama birikimli adımlar atabilirsiniz.

Bu, sizi sadece bu yıl değil, her yıl daha iyi bir insan yapabilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
47
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 25
  • Muhteşem! 10
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Bilim Budur! 3
  • Güldürdü 1
  • Umut Verici! 1
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2023 22:48:56 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11684

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Balıklar
Psikiyatri
Uzay Aracı
Covıd-19
Görme
Ahlak
Hominid
Koku
Yörünge
Patlama
Primatlar
İyi
Kromozom
Jinekoloji
Beslenme
Yakınsak Evrim
Enerji
Karbonhidrat
Öğrenme Teorileri
Şehir
Mikrop
Hukuk
Bilgi
Zehir
Zehirli Mantar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Antarktika'daki Canlıların Kaçamadığı Ölümcül Buz Büyüsü!
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
Kötü Bilim: Bilim Kötüye Nasıl Kullanılır?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
İçtiğiniz Çay/Kahve Size Zarar Veriyor Olabilir mi?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?. (19 Nisan 2022). Alındığı Tarih: 4 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11684
Bakırcı, Ç. M. (2022, April 19). Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?. Evrim Ağacı. Retrieved December 04, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11684
Ç. M. Bakırcı. “Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 19 Apr. 2022, https://evrimagaci.org/s/11684.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Yıllara Anlam Yüklemek: Tüm Takvimler Neden Hatalıdır? Kusursuz Bir Takvim Mümkün mü?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, April 19, 2022. https://evrimagaci.org/s/11684.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close