Yağ Hücreleri Kilo Verseniz Bile Kaybolmuyor!

Milyonlarca insan yeni yıla zayıflamak için kararlılıkla girerken, yüzleşmeleri gereken sinir bozucu bir fizyolojik gerçek var: Ne kadar kilo verirsek verelim, vücudumuzdaki yağ hücrelerinin sayısı muhtemelen hiçbir zaman azalmayacaktır.

Bunun yerine, yağ hücrelerimiz sadece küçülür ve fazla enerji aldığımızda tekrar şişmeye hazır bir şekilde dokularda kalır. Kilo verdiğimiz zaman, birçoğumuz muhtemelen yağ hücrelerimizin "yağ yakıcı" egzersizler ya da "göbek eritmeye yönelik" diyetler sayesinde yok olduğunu sanarız. Fakat, Mayo Clinic'te obezite araştırmacısı olan Michael Jensen, kilo vermeyi uman herkesin bu hücrelerin aslında kilo kaybına nasıl tepki verdiğinin farkında olması gerektiğini söylüyor.

Mesela yılbaşından sonra diyet yapan ve on kilo veren birisinin yağ hücreleri yok olmuş olmayacaktır.

Yağ hücrelerinin ana işlevi lipitleri tutmaktır. Lipitler, vücudun ana enerji rezervi seçeneğidir ve her bir yağ hücresi bir damla lipiti çevreler. Kilo verdiğimiz zaman, bu sıvı yağ rezervleri vücuda yakıt olarak verilir. Ama hücrenin kendisi yerinde kalır. Jensen, aslında yağ hücrelerinin, ya da adipositlerin boyutlarının büyük ölçüde büyüyüp küçülebildiğini; hatta boyutlarının 50 kata kadar büyüyebileceğini söylüyor.

Çalışmalar, adipositlerin özellikle sıkı diyet ya da yoğun bir kilo verme programı gibi hızlı bir şekilde yağ kaybedilmesi durumunda, yağları geri kazanmaya eğilimli olduğunu göstermektedir. The Biggest Loser isimli en çok kiloyu verme yarışmasında yarışmacıları takip eden bazı çalışmaların gösterdiği gibi sonraki yıllarda birçoğunun verdikleri kiloların tamamını olmasa da birçoğunu geri almaları da bu yönde bir bulgudur.

Geri kilo almaların baş şüphelisi, iştahı düzenleyen leptin hormonudur. Bir kişinin kilosu düştükçe, leptin seviyeleri de düşer ve iştahı artar. İştah artımından dolayı daha fazla gıda alındıkça da adipositler kendilerini yeniler. Jensen bu durumu şöyle açıklıyor:

Yağ hücreleri küçüldükçe yağ depolama fonksiyonlarını en üst safhaya çıkarırlar. Bu sebeple insanlar diyetlerine daha fazla yağ eklediklerinde, yağ hücreleri hızlı bir şekilde bu yağlara tutunmak ve depolamak için hazırda beklerler.

Enerji Depolama Makineleri

Vücut neden kilo almayı bu kadar kolaylaştırır? Son yıllarda adları iyice kötüye çıkmış olsa da yağ hücreleri vücudumuzun önemli bir bileşenidir. Jensen bunu şöyle açıklıyor:

Eğer vücudumuzda yağ olmasaydı, hareket bile edemezdik.

Yağ hücreleri, tüm bedensel süreçlerimize yakıt kaynağı olan kaloriler için mükemmel bir depodur. Vücut aynı miktarda yağda, protein ya da karbonhidratta tutabileceğinden çok daha fazla kalori tutabilir. Jansen bunu şöyle açıklıyor:

Yağ hücrelerini kullanmak, zor koşullar altında bizi uzun süre hayatta tutabilecek kalorileri depolamanın olağanüstü bir yoludur. Bu sistemin gerçekten iyi çalışmasına ihtiyacınız var. Hücreleriniz kalorileri depolayabilmeli ve bırakması gerektiğinde bırakabilmeli.

Jensen, araştırmacıların bir zamanlar yağ hücresi sayısının sadece çocukluk döneminde arttığına ve erken yetişkinlik döneminde sabitlendiğine inandığını söylüyor. Bu durum, obezite araştırmalarının en yaygın konusu olan abdominal yağ dokusu için doğru gibi görünüyor. Ancak bazı veriler, hücre davranışının vücut bölgesine göre farklılık gösterdiğini, vücudun alt kısmındaki yağ hücrelerinin sayısının yaşam boyunca artabildiğini gösteriyor.

Tüm hücreler gibi adipositler de ölüyor elbette. Ancak, yaşamın büyük bir bölümünde tekrar eden bir döngü içinde, yılda yaklaşık yüzde 10 oranında yenileriyle değiştiriliyorlar. Jensen, sonunda çoğu insanın yaşlandıkça yeni yağ hücreleri üretme yeteneğini kaybettiğini söylüyor.

Yağ Hücrelerinden Sonsuza Kadar Kurtulmak

Jensen, sindirim sisteminde değişiklikler yapan gastrik bypass ve diğer bariatrik cerrahi prosedürlerinin hastaların uzun vadede gıda alımlarını azaltmalarına, yağ hücrelerini küçültülmüş boyutlarında tutmalarına ve kilolarını korumalarına yardımcı olduğunu söylüyor. Liposuction da adipositleri fiziksel olarak vücuttan almayı sağlıyor. Ancak Jensen, bunların çoğunun insanın başvurmak istemeyeceği ya da ihtiyaç duymayacağı aşırıya ve pahalıya kaçan çözümler olduğunu belirtiyor.

Peki ömür boyu yağ hücreleriyle yaşayacaksak onları nasıl sağlıklı bir boyutta tutabiliriz? Jensen, sıkı bir bağlılık gerektiren popüler diyet anlayışının pek anlamlı olmadığını söylüyor:

'Ne olursa olsun bu diyeti bozmamak için kendimi zorlayacağım' gibi bir bakış açısının ne kadar işe yaradığını hepimiz gördük, belli ki bu bakış açısı işe yaramıyor.

Bunun yerine, insanların kendilerini aşırı yemeye iten nedenlere dikkat etmelerini ve ardından bunları ortadan kaldırmalarını öneriyor.

Ek olarak yeme alışkanlıkları söz konusu olduğunda davranışlarımızın büyük bir kısmının çevremiz tarafından yönlendirildiğine dikkat çekiyor. Örneğin, daha az yorucu çalışma koşulları gerektiren bir terfi alan birinin kilo alacağını söylüyor. Orduda eşit ve kısıtlı miktarda dağıtılan yemekleri yiyen bir asker ise muhtemelen kilo verecek. Jensen’in kariyeri boyunca gördüğü kilo verme öyküleri, evlerindeki yiyecekleri, gittikleri restoranları ve dolayısıyla kendi davranışlarını değiştiren insanların öyküleriymiş. Kendisi bu konuda şunları söylüyor:

Çevre koşulları böyle olduğu zaman irade konusunda endişelenmelerine gerek kalmıyor. Hayatlarını, yapmak istedikleri şeyleri yapabilecekleri şekilde düzenliyorlar.