Tutankhamun: 18. Hanedanlığın Son Firavunu Kimdi?
Egypt Tours Portal
- Çeviri
- Dünya Tarihi
Tutankhamun (veya Tutankhamen veya kısaca "Kral Tut"), Milattan Önce 1341-1323 yılları arasında yaşamış ve 9 yaşındayken, yani MÖ 1332'de tahta geçip, ölümüne kadar 18. Hanedanlığın krallığını yapmış olan Antik Mısır firavunudur. Görkemli mezarının keşfi olmasaydı, Kral Tutankhamun kesinlikle dünya çapında tanınan bir isim olmayacaktı; çünkü çocuk kralın saltanatı pek de dikkat çekici değildi.
Genetik testler, Kral Tut'un meşhur firavun III. Amonhotep'in torunu ve çok büyük bir ihtimalle Yeni Krallık döneminin, MÖ. yaklaşık 1550-1295 arası hüküm süren 18. hanedanının tartışmalı figürü olan Akhenaton'un oğlu olduğunu doğruladı. Akhenaton, tek bir tanrıyı, güneş tanrısı Aten'i diğerlerinden üstün tutarak asırlık dinî sistemi altüst etti ve Mısır'ın dinî başkentini, Teb'den Amarna'ya taşıdı. Akhenaton'un ölümünden sonra, o zamanlar Tutankhaten denilen dokuz yaşındaki prens tahta geçmeden evvel araya giren iki firavun kısa süreliğine hüküm sürdü.
Kral Tut başa geldiğinde, merhum babası Akhenaton'un Mısır'ın çok tanrılı dinini tek tanrılı bir din hâline getirme kararı sonucu, ülke hâlâ kaotik bir durumdaydı. Tutankhamun'un hüküm yıllarında tanrı Amun'a tapınmak tekrar yürürlüğe konuldu, Teb dinî bir merkez olarak yenilendi ve firavunun isminin sonu, yaratıcı tanrı Amun'a kraliyet olarak bağlılık göstermek için değiştirildi. Ayrıca, Mısır'ın bölgedeki itibarını eski haline getirmek için, her ikisi de ileride firavun olacak güçlü danışmanları Horemheb ve Ay ile uyum içinde çalıştı. Ay, özellikle Akhenaton'un politikasını tersine çevirmek ve sevgili eski tanrıları ile onların tapınaklarını yeniden yürürlüğe koymak için, genç kralı kuklası olarak idare ediyordu.
Tutankhamun'un Sağlığı ve Ölümü
Tutankhamun uzun boyluydu ama çarpık sol ayağında sakatlık yaratan bir kemik hastalığı sebebiyle zayıftı. Okçuluk gibi aktivitelerle uğraşırken oturmuş vaziyette tasvir edildiği bilinen tek firavundur. Mısır kraliyet ailesindeki geleneksel akraba evliliği de muhtemelen çocuk kralın sağlığının bozulmasına ve erken ölümüne katkı yaptı. 2010 yılında yayınlanan DNA testleri; Tutankhamun'un ebeveynlerinin kardeş olduğunu, eşi Ankhesenamen'in ise kendisinin üvey kız kardeşi olduğunu ortaya çıkardı. Ayrıca iki kızları da ölü doğmuştur.
Kral Tut'un beklenmedik ölümü, ortaya atılan sayısız teoriye rağmen gizemini hâlâ korumaktadır. Sıtmadan mı mustaripti? Ya da kırık bir bacaktan dolayı oluşan kangren yüzünden mi ölmüştü? Savaş arabasının altında mı kalmıştı? Yoksa onu bir su aygırı mı parçalamıştı? Tutankhamun'un kalıntıları kafatasının arkasındaki bir deliği ortaya çıkardığı için, bazı tarihçiler genç kralın suikasta kurban gittiği sonucuna varmıştı, ancak son testler deliğin mumyalama işlemi sırasında açıldığını göstermektedir. 1995'teki tomografiler, kralın iltihaplı bir kırık sol bacağa sahip olduğunu gösterirken, mumyasından alınan DNA örnekleri ise erken ölümüne katkıda bulunmuş olabilecek birden fazla sıtma enfeksiyonuna dair kanıtlar ortaya çıkardı.
Tutankhamun'un Ölümü ve Sonrasında Olanlar
Ölümünden sonra, Kral Tut, kraliyet cesetlerinin ahiret için korunmasını ve gerekli şeylerinin tedarik edilmesini savunan Mısır dinî geleneğine göre mumyalandı. Mumyalayıcılar onun iç organlarını çıkardı ve bedenini reçineye batırılmış sargılarla sardı, başına ve omzuna 24 librelik som altından bir yüz maskesi konuldu ve kendisi üç altın tabut, bir granit lahit ve en büyüğü mezar odasına zar zor sığan dört yaldızlı ahşap mabetten oluşan iç içe geçmiş bir dizi tabuta yerleştirildi.
Mezar odasının küçük olması nedeniyle tarihçiler, Kral Tut'un ölümünün beklenmedik olduğunu ve kendisinden sonra firavun olacak Ay tarafından alelacele gömüldüğünü öne sürmektedir. Mezarına çıkan geçiş odaları; mobilyalar, savaş arabaları, leopar derili pelerin, dört masa oyunu, otuz şarap çömleği, kırk altı yay, giysiler, silahlar ve sakat kralın 130 bastonu dahil olmak üzere 5.000'den fazla eserle tavana kadar doluydu. Görünüşe göre giriş koridoru, cenaze töreninden kısa bir süre sonra yağmalandı, ancak iç odalarına dokunulmadı.
Kral Tut'un Amun'u yeniden yürürlüğe koyma çabasına rağmen, kendisinden sonraki firavunlar babasının dini karışıklıklarıyla bağlantısı sebebiyle lekelendiği için onun saltanatını görmezden gelmeyi seçtiler. Birkaç nesil içinde, mezar odasının girişi taş molozlarla tıkanmış, üzerine işçi kulübeleri inşa edilmiş ve unutulmuştu.
Tutankhamun'un Keşfi
O günlerden üç bin yıl ileriye gidelim. İngiliz arkeolog Howard Carter, 1922'de Tutankhamun'un mezarını bulduğunda, otuz yıldır Mısır antik eserlerine dair kazı çalışmaları yapmaktaydı. Keşif sırasında, arkeologlar Thebes (Teb) nehrinin karşısındaki Krallar Vadisi'nde yer alan tüm kraliyet mezarlarının çoktan boşaltıldığına inanmaktaydılar. Şimdiye kadar bulunan en sağlam mezara dair heyecan ise tüm dünyaya yayılmıştı. Ancak insanların ilgisini çeken şey Tut'un mumyasından ziyade, Carter'ın "olağanüstü ve güzel nesnelerin tuhaf ve harika karışımı" olarak betimlediği, firavunla birlikte gömülen nesnelerdi. En mükemmel ve belki de günümüzdeki en ikonik hazine ise kralın 20 libreden (yaklaşık 9 kilogramdan) ağır altın içeren "ölüm maskesi"ydi.
Kral Tut'un mezar odasından çıkarılan eserleri, dünya çapındaki 1972-79 "Tutankhamun'un Hazineleri" sergileri de dahil olmak üzere birçok gişe rekorları kıran müze gösterileriyle dünyayı turladı. ABD'nin 7 şehrinde 8 milyon ziyaretçi, altın ölüm maskesinin ve mezar odasından çıkarılan 50 değerli eşyanın sergisine gitti. Günümüzde, "ölüm maskesi" dahil olmak üzere en hassas eserler, artık Mısır'dan ayrılmıyor.
Tutankhamun'un mumyası, Krallar Vadisi'ndeki KV62 numaralı mezar odasında bulunan mezarda sergilenmekte, katmanlı mezarının yerini ise ısı kontrollü bir cam kutu almış bulunmaktadır. Altın maskesi Kahire'deki Mısır Müzesi'nde sergileniyor; ancak Tutankhamun koleksiyonu en nihayetinde Büyük Mısır Müzesi'ne taşınacak.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Özetle diyebiliriz ki, mükemmel bir şekilde mumyalanmış olması sayesinde Kral Tut, Mısır tarihine olan modern çalışmayı ve ilgiyi artırmak konusunda diğer tüm firavunların toplamından daha çok iş başarmıştır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
18
-
7
-
3
-
2
-
2
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
- K. B. Rattini. Who Was Tutankhamun?. (29 Nisan 2019). Alındığı Tarih: 28 Mayıs 2021. Alındığı Yer: Culture | Arşiv Bağlantısı
- History. Tutankhamun. (9 Kasım 2009). Alındığı Tarih: 3 Haziran 2021. Alındığı Yer: History | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 03:21:26 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10527
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in National Geographic. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
