Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın Sadece 2. Maddesine Sadık Kalmak, Türkiye'nin Ekonomik Durumunu Nasıl Değiştirebilirdi?

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın Sadece 2. Maddesine Sadık Kalmak, Türkiye'nin Ekonomik Durumunu Nasıl Değiştirebilirdi? Wikimedia
7 dakika
7,296
  • Blog Yazısı
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

Toplumların refah düzeyi ve yaşam kalitesi ülke ekonomisinin gelişmesi ile yakından ilgilidir. Bu da izlenen ekonomi politikalarının yanı sıra diğer sosyal alanlardan da etkilenir.

Ülke ekonomilerinin durumunu gösteren çok sayıda endeks vardır.[1] Bunların çoğu toplumun dar bir kesimini veya yalnız bazı uzmanları ilgilendirirken, "kişi başına düşen milli gelir" (Kişi Başı GSYH) ve "gelir dağılımı" (GINI Endeksi) halkın refah düzeyini göstermeleri açısından çok önemli ve tüm toplumu ilgilendiren iki endekstir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu yazımızda, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın II. Maddesinde sayılan üç niteliğin (demokratik, laik, hukuk devleti) kişi başına düşen milli gelir ve gelir dağılımı ile ilişkisi, çok sayıda ülke verisi yardımıyla incelenmiştir.

Kişi Başına Düşen Milli Gelir

Farklı ülkelerdeki Kişi Başı GSYH'ı karşılaştırabilmek için öncelikle her ülkenin kendi para birimi ile hesaplanmış milli gelir rakamlarını ortak bir birime çevirmek gerekir. Bunun için en yaygın kullanılan para birimi ABD Doları'dır.

Tüm Reklamları Kapat

Toplumların refah düzeyini adil bir şekilde karşılaştırabilmek için, her ülkedeki ürün ve hizmet fiyatlarının da hesaba katılması istenir. Bu amaçla, çok sayıda ürün ve hizmetten oluşan bir sepetin her ülkedeki maliyeti dikkate alınarak bir "satın alma gücü paritesi" (SAGP) hesaplanır ve bunun kullanılmasıyla "Kişi Başı GSYH (SAGP)" endeksi oluşturulur.

Ancak, her ülkedeki ürünlerin aynı kalitede olmaması, her toplumun tüketim tercihlerinin farklı olması gibi nedenlerle Kişi Başı GSYH hesabında SAGP kullanılmasının da kendine özgü hatalara yol açabildiği düşünülmektedir. Bununla birlikte, bu yazımızdaki grafiklerde aksi belirtilmedikçe SAGP temelli veri kullanılmıştır.[2] Aynı grafikler ABD Doları cinsinden de oluşturulmuş, grafiklerin yorumlanmasını etkileyecek kadar fark görülmediği için çalışmada yer verilmemiştir.

Demokratiklik ile Gelir İlişkisi

Demokratikliğin ölçütü olarak ise Economist Group'un derlediği endeks kullanılmıştır.[3] Ülkeler bu endekse göre sırasıyla "Tam Demokrasi", "Kusurlu Demokrasi", "Hibrid" ve "Otoriter" olmak üzere dört rejim tipine ayrılmaktadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aşağıdaki grafikte 160 ülkenin rejim tipine göre kişi başına düşen milli gelir trendi gösterilmektedir.

Rejim Tipine Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)
Rejim Tipine Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)

Yukarıdaki grafikte, demokrasi endeksine göre en düşük seviyede olan otoriter ülkelerde ortalama gelir düzeyinin hibrid rejime sahip ülkelerden biraz daha yüksek olduğu gözükmektedir. Ancak, petrol zengini Arap ülkelerinin otoriter grupta olmasının da bunda önemli rolü olduğu düşünülebilir. Bu ve benzeri açılardan daha detaylı bir inceleme bu sıralamayı değiştirebilir.

Türkiye, demokrasi endeksi sıralamasında 2021 yılı itibariyle 167 ülke arasında 103. sıradadır ve hibrid rejim kategorisindedir.

Hukukun Üstünlüğü ile Gelir İlişkisi

Aşağıdaki grafikte 202 ülkenin hukukun üstünlüğü sıralamasında girdiği yüzdelik aralığa göre kişi başına düşen milli gelir trendi gösterilmektedir.[4]

Hukukun Üstünlüğü Sıralamasına Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)
Hukukun Üstünlüğü Sıralamasına Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)

Yukarıdaki grafikte her yıl verisi bulunan ülke adedi biraz değişmektedir. Ülkeler hukukun üstünlüğü sıralamasına göre %25'lik dört kategoriye ayrılmış ve her kategori için kişi başına düşen milli gelir ortalamaları gösterilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Türkiye hukukun üstünlüğü sıralamasında 2000-2015 yılları arasında 2. grupta iken 2016 yılından itibaren 3. gruba düşmüştür.

Dindarlık ile Gelir İlişkisi

Aşağıdaki grafikte 111 ülkeden yaklaşık biner yetişkinin Gallup’un 2009 tarihinde yapmış olduğu araştırmada "Günlük hayatta din sizin için önemli mi?" sorusuna verdiği cevap oranlarına göre kişi başına düşen milli gelir trendi gösterilmektedir.[5]

Dine Verilen Önem Sıralamasına Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)
Dine Verilen Önem Sıralamasına Göre Kişi Başına Düşen Milli Gelir (Satın Alma Gücü Paritesi)

"Günlük hayatta din sizin için önemli mi?" sorusuna verilen cevaplar devletin bir özelliği olan laikliği doğrudan ölçmese de pratikte laikliğin ne ölçüde hayata geçirilebileceğinin göstergesi olarak kabul edilebilir.

Gallup'un araştırmasına Türkiye’den katılanların %82'si "evet" cevabı vermiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Gelir Dağılımı

Kişi başına düşen milli gelir, toplumun toplam refah düzeyini göstermesi açısından faydalı olmakla birlikte, bunun toplumun farklı kesimlerine ne şekilde dağıldığı da çok önemlidir. Gelir dağılımının eşitsizliğini ölçmek için kullanılan ölçüte GINI endeksi denmektedir. Bu endeks, 0 ila 100 arasında değişmektedir ve ne kadar düşükse gelir dağılımının o kadar dengeli, ne kadar yüksekse gelir dağılımının o ölçüde dengesiz olduğunu göstermektedir. Yani Kişi Başı GSYH ne kadar yüksekse, GINI endeksi ise ne kadar düşükse vaziyet o kadar olumlu demektir. Bu yazımızdaki grafiklerdeyse okuyana kolaylık olması açısından GINI endeksi yerine "100 – GINI endeksi" kullanılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmadaki grafiklerin tamamında yüksek değerler daha iyi, düşük değerler daha kötüdür.

Aşağıdaki grafikte 136 ülkenin rejim tipine göre gelir dağılım trendi gösterilmektedir.

Rejim Tipine Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)
Rejim Tipine Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)

Aşağıdaki grafikte 164 ülkenin hukukun üstünlüğü sıralamasında girdiği yüzdelik aralığa göre gelir dağılım trendi gösterilmektedir.

Hukukun Üstünlüğü Sıralamasına Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)
Hukukun Üstünlüğü Sıralamasına Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)

Demokrasi ve hukukun üstünlüğü kriterlerine göre en önde yer alan toplumlar, gelir dağılımı adaleti açısından da belirgin şekilde pozitif ayrışmışlardır. Ancak, diğer toplumlarda durum nispeten belirsiz gözükmektedir. Bu konunun daha detaylı incelenmesinde fayda görülmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Evrim Ağacı Defteri (3'lü Set)

Anılarınızı Evrim Ağacı defteriyle saklayın. Üstelik bu ürünü aldığınızda 2 adet fiyatına 3 adet defter edineceksiniz. Diğer defterleri ister kendiniz kullanın, ister arkadaşlarınıza hediye edin.

  • Ürün Ölçüleri: 14 cm x 21 cm
  • Sayfa Sayısı: 111
Devamını Göster
₺399.00
Evrim Ağacı Defteri (3'lü Set)
  • Dış Sitelerde Paylaş

Aşağıdaki grafikte 111 ülkeden yaklaşık biner yetişkinin Gallup'un 2009 tarihinde yapmış olduğu araştırmada "Günlük hayatta din sizin için önemli mi?" sorusuna verdiği cevap oranlarına göre gelir dağılım trendi gösterilmektedir.

Dine Verilen Önem Sıralamasına Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)
Dine Verilen Önem Sıralamasına Göre Gelir Dağılımı (100 – GINI Endeksi)

Dine verilen önem ile gelir dağılımı adaletsizliği arasında oldukça yüksek bir korelasyon gözükmektedir. Bunun sebeplerinin araştırılmasında fayda görülmektedir.

Türkiye'nin Durumu

Türkiye demokrasi endeksi açısından 2021 yılı itibariyle 167 ülke arasında 103. sırada, hukukun üstünlüğü açısından 202 ülke arasında 119. sıradadır. "Günlük hayatta din sizin için önemli mi?" sorusuna Türkiye’den katılanların %82'si evet cevabı vermiştir.

Türkiye kişi başına düşen milli gelir (SAGP) sıralamasında 2019 yılı itibariyle 190 ülke arasında 75. sırada, gelir dağılımı sıralamasında 2018 yılı itibariyle 84 ülke arasında 68. sırada yer almıştır.

Bu yazımızda gördüğümüz grafiklerden yola çıkacak olursak, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın II. Maddesinde sayılan üç özelliği (demokratik, laik, hukuk devleti) pratikte iyi derecede hayata geçiren ülkelerin kişi başına düşen milli gelir ve gelir dağılımı konularında da üst sıralarda olduğu, dolayısıyla toplumlarına daha yüksek bir refah sağladıkları sonucuna varmak mümkündür.

Elbette toplumların yaşam kalitesini etkileyen faktörler üç adetten ibaret değildir. Örneğin, Dr. Muhammed Ali Yıldırım ve Dr. Cem Çakmaklı tarafından TÜSİAD için yapılmış olan bir regresyon analizinde, 105 ülke verisi kullanılarak altı adet etkenin (nüfus, fiziksel sermaye, beşeri sermaye, demokrasi, hukukun üstünlüğü, orta ve yüksek teknolojik ürünlerin ihracattaki oranları) kişi başına düşen milli geliri ne yönde ve ne miktarda etkilediği saptanmıştır.[6] Bu analizin sonuçlarına göre, Türkiye'nin söz konusu alanlarda sadece OECD ortalamasına ulaşması halinde bile, 20 yılda Kişi Başı GSYH'ı 3 katına çıkartarak 30.000 dolara ulaştırması ve böylece gelişmiş ülkeler arasına katılması mümkün görülmektedir. Bu raporda ve çeşitli başka kaynaklarda bu hedefe ulaşılabilmesi için oldukça kapsamlı ve detaylı öneriler de yer almaktadır.[7], [8]

Aşağıdaki grafikte Asya Kaplanları olarak adlandırılan dört ülke ve Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir trendleri gösterilmektedir.[9]

Asya Kaplanları ve Türkiye’de Kişi Başına Düşen Milli Gelir (USD)
Asya Kaplanları ve Türkiye’de Kişi Başına Düşen Milli Gelir (USD)

Yukarıdaki grafikte satın alma gücü paritesine göre daha eski tarihlere gidebildiği için USD değerler kullanılmıştır. Grafikte kişi başına düşen milli gelirleri 1970'li, 1980'li yıllarda Türkiye ile yakın olan dört ülkenin, bugün Türkiye'nin 3 ila 6 katı düzeye ulaşabilmiş oldukları görülmektedir. Bu ülkeler, Türkiye'den farklı şartlara sahip olmakla birlikte, hızlı ekonomik kalkınmanın mümkün olduğunu göstermeleri açısından önemli örnek teşkil etmektedirler.

Sonuç

Türkiye de 2001-2008 yılları arasında IMF programını sadık şekilde uygulayarak ve Avrupa Birliği Üyeliği hedefi doğrultusunda demokrasi ve hukukun üstünlüğü alanlarında olumlu uygulamaları hayata geçirerek hızlı bir büyüme elde etmiştir. Sonuç olarak doğru politikalar uygulandığı takdirde Türkiye’nin de hızla büyüyerek gelişmiş ülkeler arasına katılabileceği görülmektedir.

Okundu Olarak İşaretle
67
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 35
  • Üzücü! 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Muhteşem! 6
  • İnanılmaz 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Korkutucu! 4
  • Umut Verici! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Grrr... *@$# 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 09:24:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12010

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close