Bir İnsan 18 Tane Kişiliğe Sahip Olabilir Mi?
Çoklu Kişilik Bozukluğu Nedir?
1800’lü yıllara kadar bazı psikolojik rahatsızlıklarda olduğu gibi Çoklu Kişilik Bozukluğu da kötü ruhlardan ve şeytandan etkilenme durumu olarak kabul edilmiştir. İlk tanımını M. Samuel yapmıştır. Günümüze kadar farklı şekillerde yorumlanmış olan bu bozukluk, 1900’lü yıllarda Eugen Bleuler tarafından şizofreninin bir yansıması olarak ele alınmış, Freud ise bu durumu psikodinamik düzeneklere bağlamış ve kendine has psikanaliz yorumlamalarıyla ışık tutmuştur.
Çoklu Kişilik Bozukluğu, literatürde “Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu” olarak tanımlanmaktadır. DKB, Dissosiyatif bozuklukların bir alt türüdür. Disosiyatif bozukluklarda kişinin kimliğinde, algısında, belleğinde bir karmaşa görülür. Normalde bir bütün olarak çalışan bu yapı işlevselliğini kaybeder ve "Alter" yani alternatif farklı karakterler ortaya çıkar. Dissosiyatif tanısı bulunan bir kimsede birden çok “Alter” kişilik bulunabilir. Bu kimi zaman 5 kimi zaman 18 bile olabilir.
Ortaya çıkan bu kişiliklerin her biri farklılıklar gösterir. Her olaya, her kişiliğe göre kendine has düşünce ve davranış örüntüleri bulunmaktadır. Her kişiliğin hafızası, zevkleri, ilgi alanları farklıdır. Hatta öyle bir durumdur ki bu farklı kişiliklerin sanatsal becerileri bile çok farklı olabilir. Sağlık sorunları bile farklılık gösterebilir. Bir kişiliğin herhangi bir şeye alerjisi varken başka bir alter kişiliğin olmayabilir. Bu kişilikler birbirleri ile konuşabilir veya tartışabilirler.
Bu bozukluk filmlerde ve dizilerde çok uç noktalarda değinilmesine karşı tam tersi bir durum olarak hafif formlarda da yaşanabilir. Kişi sanki kendi bedenine ve zihnine yabancılaşmış hissedebilir, sanki bir başkası tarafından kontrol ediliyormuş düşüncesi yerleşebilir.
Peki Çoklu Kişilik Bozukluğunu Nasıl Anlarız, Genel Tanı Kriterleri Nelerdir?
Böyle bir yapılanma içerisinde olan kişi alter kimliklerinin genellikle farkında değildir. Bu kişilikler hızlı ve birden değişebilir. Herhangi bir kimlik diğer bir kimliği suçlayabilir. Bu kişilik değişimi yoğun stres altındaki durumlarda veya travmatik bir durumu deneyimlerken ortaya çıkar. Maruz kalınan yoğun hisler de alter kişilik oluşmasına zemin hazırlayabilir.
Rastlanan belirtiler şu şekildedir:
- Yoğun bir kaygı hali, İç seslerin susmaması, Aşırı hayal kurma, Depresyon belirtileri
- Aşırı bir baş ağrısı, Cinsel aktivitede problemler, Kendine zarar verme davranışları
- Tutarsız davranışla, Sürekli ani duygudurum değişikleri, Öfke problemleri
- Yoğun unutkanlıklar, Sahip olduğu cinsiyete zıt bir cinsiyet hissetmek
Çoklu Kişilik Bozukluğunda Görülen Depersonalizasyon ve Derealizasyon Nedir?
Dissosiyatif kimlik bozukluğunda, kişiler sıklıkla kendilerine veya çevreye yabancılaşabilirler.
Depersonalizasyon dediğimiz bu durum kişini kendisine yabancılaşmasıdır, kendisini dışarıdan izlemesi gibi bir durumdur. Kişi kendini genelde bir robot gibi hisseder.
Derealizasyon ise bireyin çevreye yabancılaşması durumudur. Dış dünyayı bir rüya gibi algılar, dünya sislidir, algı çarpıtılmıştır.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Çoklu Kişilik Neden Oluşur?
Dissosiyatif bozukluklar aslında çok ağır bir travmaya karşı kullanılan savunma mekanizmalarının oluşturduğu bir örgütlenmedir. Yani vucüt kendini normal şekilde korumaya alamayacağını anlayıp kendini disosiye ederek yaşanılan olayın ruhsal yükünün kaldırılmasına yardımcı olmaya çalışır. Birey dissosiyasyonun yardımı ile deneyimlediği duyguları geçici olarak birbirinden ayırabilmektedir. Bu başa çıkma mekanizması ve süreci içerisinde dissosiyasyon yardımı ile deneyimden kopan güçlü duygular, aşamalı ve dereceli bir şekilde kabul edildikçe dissosiyasyon azalır.
DKB tanısı almış bireylerin öykülerine bakıldığı fiziksel veya cinsel istismar oranının %88 olduğu ortaya çıkmıştır.
Çoklu Kişilik Bozukluğunun travma dışındaki risk etmenlerine bakıldığında;
- Dış Desteğin Olmaması (Anne, baba ve diğer yatıştırıcı rol olarak görülen önemli kişiler)
- Madde Kullanımı
- Genetik Yatkınlık
- Temporal Lob Epilepsisi
Toplumda Görülme Sıklığı
DKB’nin görülme sıklığı %1.1 - %3.1 olarak değerlendirilmiştir. Erkeklere oranla kadınlarda neredeyse 8 kat daha fazla görülmektedir. (Ross 1991, Johson vd. 2006, Şar vd. 2007).
Tedavisi var mı?
Çoklu kişilik bozukluğunun hafif seyir gösterdiği durumlarda uzmanların bu konuda ki teşhiş ve tanı süreci zorlaşabilir. Fakat doğru tanı ve tedavi yöntemleriyle bu bozukluk kontrol altına alınıp, normal bir yaşantı işlevselliğine döndürülebilir. DKB tedavisinde DKB’ye özgü tedavi metodları kullanılır ve bu metodların yapılan çalışmalarda başarı yüzdesi yüksek olduğu görülmektedir. Tedavi oranının yüksek olduğun DKB’de genelde 3 aşama kullanılır. Bu tedavi süreci şu şekildedir:
1) Tanı koymak
Bu sürecin içerisinde kişiyi bu hastalık hakkın eğitmek, bilgi vermek yer alır. Alter düzenini tanıtmak ruh sağlığı uzmanının bir görevidir. Buna olan yaklaşımı profesyonelce olmalıdır.
2) Alter kişiliklerin oluşmasına neden olan travmatik anılar üzerinde çalışılır
3) Alter kişiliklerin tek bir kişilik içinde toplanması yani birleştirilmesi anlamına gelen entegrasyon üzerinde çalışılır ve son olarak yeniden bölünmeme üzerinde durulur.
Terapistlerin uyguladığı DKB’nin kendine özgü tedavi tekniklere içeren çalışmanın parçaları ise şu şekildedir
• Alterlerle konuşmak
• Haritalandırma
• Gerçekliğe benzetme
• Yuvarlak masa tekniği
Film Önerisi
Dissosiyatif kimlik bozukluğunu konu alan filmler ciddi anlamda ilgi toplamış bulunmakta. İzlemeyi düşünürseniz bu bozukluğu konu alan birkaç filmi de listeleyeceğim:
Split / Parçalanmış (2016)
Black Swan / Siyah Kuğu (2010)
Persona (1966)
Sybil (1976)
Üç Ruhlu Kadın / The Three Faces of Eve (1957)
- 5
- 4
- 2
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Dorahy, M. J., Brand, et al. (2014). Dissociative Identity Disorder: An Empirical Overview. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry. doi: 10.1177/0004867414527523. | Arşiv Bağlantısı
- Kluft, R. P. (1999). Dissociative Identity Disorder. In Handbook of dissociation. | Arşiv Bağlantısı
- Kihlstrom, J. F. (2004). Dissociative Disorders. Rev. Clin. Psychol.. | Arşiv Bağlantısı
- Yanık, M. (2017). Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun Tedavisi. Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel Dergisi. | Arşiv Bağlantısı
- Öztürk, E. (2018). Travma Merkezli Alyans Model Terapi: Dissosiyatif Kimlik Bozukluğunun Psikoterapisi. Turkiye Klinikleri Psychology‐Special Topics. | Arşiv Bağlantısı
- ÖZDEN, M. Ş. (2018). Travma Ve Di̇ssosi̇yati̇f Bozukluklar: Genel Bi̇r Bakiş. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. | Arşiv Bağlantısı
- Şarlak, D. (2018). Dissosiyatif Bozuklukların Epidemiyolojisi. Mugla Unv.. | Arşiv Bağlantısı
- Tamam, L.. (1996). Çoğul Kişilik Bozukluğu (Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu): Bir Gözden Geçirme. 3P Dergisi. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 12/01/2025 07:06:30 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/12265
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.