Telefonunuz, Sizi Ay'a Götürebilecek Kadar Güçlü mü?

Ay'a ilk çıkılan döneme şahit olanlar, Neil Armstrong'un o ünlü sözlerini iyi hatırlıyordur: "Bu, bir insan için küçük, insanlık için büyük bir adım." Üzerinden yarım asır geçmesine rağmen bu olay hala insanlığın en büyük başarılarından biridir. O dönemden beri büyük bir hızla gelişen teknolojiye rağmen, astronotlar 1972 yılından beri Ay'a geri gitmediler (16 Kasım 2022 günü Ay'a gönderilen Artemis görevlerinin ilk ayağı ile bu değişmeye başladı).

Bu kulağa şaşırtıcı geliyor olabilir. Sonuçta, bu tarihi olayı düşündüğümüzde, şimdi cebimizdeki telefonların bile Apollo 11'in bilgisayarından daha güçlü olduğu sıkça söyleniyor. Peki bu doğru mu? Eğer öyleyse, telefonlarımız o bilgisayarlardan ne kadar güçlü?

Apollo 11 Bilgisayarı

Apollo 11, Apollo Kılavuz Bilgisayarı (AGC) adlı bilgisayara sahipti.^[1] "Geçici sonuçların" depolanması için kullanılan 2048 kelimelik hafızası vardı (bilgisayar çalışmadığında bu veriler kayboluyordu). Her kelime, 16 adet ikili sayıdan (bitlerden) oluşuyordu: 0 veya 1. Bu da Apollo bilgisayarının 32,768 bitlik RAM hafızasının olduğu anlamına gelmektedir.

Bilgisayar buna ek olarak, 589,824 bite denk olan, 72 KB'lık sadece okunabilir belleğe (ROM) sahipti.^[2] Bu programlanmış hafızaydı ve bir kez yazıldıktan sonra bir daha değiştirilemezdi.

Bir harfin -örneğin a veya b- depolanması için normalde 8 bit gerekmektedir. Yani Apollo 11 bilgisayarı şu anda okuduğunuz bu makaleyi 32,768 bitlik RAM'inde depolayamazdı! Bunu cep telefonunuzla kıyasladığınızda, yüz binlerce email, binlerce şarkı ve binlerce fotoğraf dahil diğer birçok şeyi aynı anda depolayabilen bu cihazlarınızın değerini daha iyi bileceksiniz.

Telefonunuzun Hafızası ve İşlemci

Bunu daha da somutlaştırmak gerekirse, Apollo 11'in bilgisayarını, Apollo 11'in uçuşundan tam 50 sene sonra, 2019 yılında piyasaya sürülen iPhone 11 ile kıyaslayabiliriz. Apple'ın bu ürünü, 4 GB'lık RAM'e sahiptir. Bu da 34,359,738,368 bite eşittir. Günümüzdeki telefonların RAM'ı, Apollo bilgisayarının RAM hafızasından yaklaşık 1 milyon kat (tam olarak 1,048,576 kez) daha güçlüdür. iPhone 11'lerin 512 GB'a kadar ROM hafızası vardır. Bu da 4,398,046,511,104 bite eşittir ve Apollo Kılavuz Bilgisayarı'ndan 7 milyon kat daha güçlüdür.

Fakat hafıza tek önemli özellik değildir. Apollo 11 bilgisayarının 0.043 MHz'lik işlemcisi, yani dış veri kaynakları üzerinde işlemler gerçekleştiren bir elektrik devresi vardı.^[3] Apple, işlemci hızını bildirmese de, dış kaynakları bunu hesaplamıştır:^[4] iPhone 11 ise 2490 MHz'lik işlemciye sahiptir. Bu demek oluyor ki iPhone 11, insanları elli yıl önce Ay'a götüren bilgisayarın işlemcisinden 100.000 kat daha güçlü bir işlemciye sahiptir.

Ekran gibi daha spesifik görevlerle ilgilenen farklı işlemlerin de iPhone'a yükleneceğini düşündüğünüzde durum daha da netleşmektedir.

Apollo 11 Bilgisayarı, Modern Bir Hesap Makinesinden Daha Güçlü müydü?

Apollo 11 bilgisayarını son model telefonlarla kıyaslamak kolay, peki ya hesap makinelere kıyasla ne kadar güçlüydü? Texas Instruments (TI) adlı şirket, en ünlü hesap makinesi üreticilerindendi. 1998 yılında TI-73 modelini, 2004'te ise TI-84 modelini satışa sundu.

Aşağıdaki tablolar bu iki hesap makinesinin özelliklerini gösteriyor.

The Conversation

İki hesap makinesini Apollo kılavuz bilgisayarıyla kıyaslarsanız, TI-73'ün ROM kapasitesinin biraz daha düşük, RAM kapasitesinin ise sekiz kat daha büyük olduğunu fark edebilirsiniz. TI-84'ün satışa çıktığı dönem, RAM kapasitesi Apollo bilgisayarından 32 kat daha büyüktü, ROM ise şimdi 14,500 kat daha büyük kapasiteye sahiptir.

The Conversation

İşlem hızına bakılırsa, TI-73 Apollo bilgisayarından 140 kat daha hızlıyken, TI-84 neredeyse 350 kez daha hızlıdır.

Onlarca yıl önce öğrencilere sınavlarda yardım etmek için tasarlanmış bir hesap makinesinin, insanı Ay'a götüren bilgisayardan daha güçlü olduğunu düşünmek hayret edicidir.

Ya Apollo 11'in Modern Bilgisayarı Olsaydı?

Apollo, o dönemin son model bilgisayarına sahipti; peki günümüzdeki son model bilgisayarlardan birine sahip olsaydı neler değişirdi?

Öncelikle günümüzdeki yazılım geliştirme cihazlarından dolayı, yazılım geliştirme sürecinin çok daha hızlı olacağını düşünmek mümkündür. Programlar çok daha kısa sürede yazılabilecek ve onarılabilecekti, insanı Ay'a çıkaracak karmaşık kodlar da daha hızlı test edilebilecekti.

Apollo 11'deki ekran klavyesi (İng: "Display Keyboard" veya kısaca "DSKY"), komutların sayısal kodlar aracılığıyla girildiği hesap makinesine benzer bir kullanıcı arayüzüne sahipti.^[5] Günümüzdeki arayüzleri kullanmak çok daha kolay olacaktı - ki bu, stresli anlar için çok önemli olabilirdi. Neredeyse kesin olarak bir klavyesi olmayacak, komutları dokunmatik ekran yoluyla alacaktı. Bu, eğer eldivenlerden dolayı mümkün olmasaydı, el ve göz hareketleriyle veya farklı duyularla komut alacak arayüzler de geliştirilebilirdi.

Şaşırtıcı bir şekilde, daha iyi olmayacak tek şey Dünya'yla iletişim hızı olurdu. İletişim için gerekli süre 1969'daki süreyle tamamen aynı (yani ışık hızında) olurdu; bu da bir mesajın Ay'dan Dünya'ya en fazla 1,26 saniyede ulaşabileceği anlamına gelmektedir. Öte yandan şimdi, gittikçe daha uzak mesafelerden gönderdiğimiz giderek daha büyük olan dosyalar nedeniyle, bir uzay aracından Dünya'ya fotoğraf göndermek 1969'a nispeten daha uzun sürecektir. Buna karşılık, kamera teknolojisindeki gelişmelerden dolayı bu fotoğraflar çok daha güzel görünecektir.

Belki de göreceğimiz en büyük fark, bilgisayarın daha gelişmiş bir yapay zekaya sahip olması olurdu. Muhtemelen uzay aracının uçuşu ve inişi tamamen bilgisayarın kontrolünde olmazdı, ama Apollo 11 bilgisayarının 1969'da yapabildiğinden çok daha fazla "karar" verebilecek ve hem daha ileri bir zekaya, hem de daha fazla bilgiye sahip olacaktı. Bu, astronotları çok rahatlatabilirdi. Bunun önemini, Armstrong'un şu sözlerinden düşünün:

Ay'da yürümenin verdiği endişe birle on arasında 1, son inişi gerçekleştirmenin endişesiyse 13'tü.

Bu yazıyı, 1969'da böyle sınırlı bir bilgisayar gücüyle insanları Ay'a çıkarmak için nelerle baş edildiğini tasdik ederek bitirelim. Bu, gerçekten de olağanüstü bir başarıydı.