Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?

Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?
10 dakika
9,366
  • Donanım

Yeni nesil SSD'lerin (Katı hal sürücüsü), dönen sürücülerden nasıl ve neden farklı olduğunu anlamak için, sabit sürücüler hakkında biraz konuşmamız gerekiyor. Bir sabit disk, plak adı verilen ve dönen bir dizi manyetik diskte veri saklar. Kendine okuma/yazma kısımları (kafaları) bağlanmış bir işletici kol bulunur. Bu kol, bilgiyi yazmak veya okumak için, okuma-yazma kısımlarını sürücünün doğru bölgesi üzerinde konumlandırır. 

Veriyi okumak veya yazmak için sürücü kafalarının diskin bir bölgesi üzerinde hizalanması gerektiğinden (ayrıca disk devamlı döndüğünden), veriye ulaşılmadan önce, sıfırdan yüksek bir bekleme süresi bulunmaktadır. Sürücünün, bir programı başlatması veya bir dosyayı açması için birçok bölgeyi okuması gerekebilir, bu da verilen emiri tamamlamadan önce, plakların birçok defa uygun konuma dönmesini beklemek zorunda olabileceği anlamına gelir. Eğer bir sürücü uyuyorsa veya düşük güç durumundaysa, diskin tam güçte dönmesi ve kullanıma başlaması fazladan birkaç saniye alabilir. 

Tüm Reklamları Kapat

İlk baştan beri, sabit disklerin, işlemcilerin çalışabileceği hızlara ayak uydurmasının mümkün olmayabileceği belliydi. HDD'lerdeki (Sabit disk sürücüleri) gecikme süresi milisaniyelerle ölçülür fakat işlemcinizdeki gecikme nanosaniyeler kadardır. Bir milisaniye 1.000.000 nanosaniyedir ve genelde bir sabit sürücünün sürücüdeki veriyi bulup okumaya başlaması 10-15 milisaniye sürer. Sabit sürücü endüstrisi, bu eğilime karşı koymak için daha küçük plaklar, disk üzerinde bulunan önbellekler ve daha yüksek mil hızları sundu, fakat sürücülerin dönme hızında bir sınır bulunuyor. Western Digital'ın 10.000 RPM (Dakikada devir sayısı) VelociRaptor ailesi, tüketici pazarı için şimdiye kadar üretilmiş en hızlı sürücü takımıyken, bazı ticari sürücüler 15.000 RPM'ye kadar dönüyorlar. Fakat en geniş önbelleklere ve en küçük plaklara sahip olup en hızlı dönen sürücü bile, işlemcinize (CPU) göre çok yavaş kalıyor. 

SSD'lerin Nesi Farklı?

Eğer insanlara ne istediklerini sorsaydım, daha hızlı at istediklerini söylerlerdi. (Henry Ford)

Katı hal sürücüleri'nin (SSD) bu özel ismi, hareket eden parçalara veya dönen disklere dayalı olmadıklarından gelir. Bunun yerine, veri bir NAND flaş havuzuna kaydedilir. NAND'ın kendisi, yüzen kapı transistörleri olarak adlandırılan şeylerden yapılır. DRAM'da kullanılan ve saniyede birçok kez yenilenmesi gereken transistör tasarımlarından farklı olarak, NAND flaşı, güç almadığı zaman bile yük durumunu korumak için tasarlanmıştır. Bu da NAND'ı, geçici olmayan bir bellek türü yapar.

Tüm Reklamları Kapat

Flaş Hücre Yapısı

Aşağıdaki şema, basit bir flaş hücre tasarımını gösteriyor. Elektronlar yüzen kapıda depolanıyor ve sonra yüklü "0" veya yüksüz "1" şeklinde okunuyorlar. Evet, NAND flaş'ta 0, verinin bir hücrede depolandığı anlamına geliyor: genel olarak sıfır veya biri düşünme şeklimizin tam tersi. Şebeke düzeninin tümü, öbek olarak adlandırılırken, şebekeyi meydana getiren tekil sıralar sayfa olarak adlandırılıyor. Genel sayfa boyutları 2K, 4K, 8K veya 16K (K=1000) ve öbek başına 128 ila 256 sayfa bulunuyor. Bu yüzden öbek boyutları genelde 256 KB ile 4 MB arasında değişiyor.

Bu yapının sahip olduğu bir üstünlük, hemen ortada olmalı. Çünkü SSD'lerin hiç hareket eden parçası yok, genel bir HDD'ninkinden çok daha yüksek hızlarda çalışabilirler. Aşağıdaki tablo, genel depolama ortamları için mikrosaniye cinsinden verilen erişim gecikmesini gösteriyor.

NAND, ana bellek kadar hızlı olmaktan çok uzak, fakat sahip olduğu birden fazla büyüklük sırasıyla bir sabit diskten daha hızlı. NAND flaş için yazma gecikmesi okuma gecikmesinden önemli oranda yüksek olsa da, yine de geleneksel dönen ortamı geride bırakıyorlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Yukarıdaki tabloda dikkat edilmesi gereken iki şey var. Birincisi, NAND hücresi başına daha fazla bit eklemenin, belleğin verimi üzerinde nasıl önemli bir etkiye sahip olduğuna dikkat edin. Okumanın aksine, yazma için daha kötü durumda: okuma için sıradan üç seviyeli hücre (TLC) gecikmesi, tek seviye NAND hücresiyle karşılaştırıldığında (SLC) 4 kat daha kötü, fakat yazma için 6 kat daha kötü durumda. Silme gecikmeleri de önemli oranda etkileniyor. Yine de bu etki orantılı değil: TLC NAND, neredeyse MLC NAND'dan iki kat daha yavaş, buna rağmen tam %50 daha fazla veri tutuyor (hücre başına iki yerine üç bit).

TLC NAND'ın MLC veya SLC'den daha yavaş olmasının sebebi, verinin NAND hücresine nasıl girip çıktığıyla ilgili. SLC NAND'da, denetleyici sadece bitin 0 mı yoksa 1 mi olduğunu bilmek istiyor. MLC NAND'da, hücrenin dört adet değeri olabilir: 00, 01, 10 veya 11. TLC NAND'da, hücre sekiz adet değere sahip olabilir. Hücreden uygun veriyi okumak, denetleyicinin belirli bir hücrenin yüklü mü yoksa değil mi olduğunu anlaması için çok kesin bir gerilim (voltaj) kullanmasını gerektiriyor. 

Okumalar, yazmalar ve silinti

SSD'lerin sahip olduğu işlevsel kısıtlamalardan biri de, veriyi boş bir sürücüye çok hızlı okuyup yazabilirlerken, verinin üstüne yazmanın çok daha yavaş olması. Bunun sebebi, çevredeki hücrelerin boş olduğunu varsayarsak SSD'lerin veriyi sayfa seviyesinde okurken (yani NAND bellek şebekesindeki tekil sıralardan) ve sayfa seviyesinde yazabilirken, veriyi sadece öbek seviyesinde silebilmeleridir. Bunun sebebi, NAND flaşını silme eyleminin yüksek miktarda bir gerilim gerektirmesidir. Kuramsal olarak NAND'ı sayfa seviyesinde silebilirken, gereken gerilim miktarı, yeniden yazılmakta olan hücrelerin çevresindeki tekil hücrelere baskı uygular. Veriyi öbek seviyesinde silmek, bu sorunu azaltmaya yardımcı olur. 

Bir SSD'nin mevcut bir sayfayı güncellemesi için tek yol, bütün öbekteki içerikleri belleğe kopyalamak, öbeği silmek ve sonra eski öbeğin + güncellenmiş sayfanın içeriklerini yazmaktır. Eğer sürücü doluysa ve hiç boş sayfa yoksa, SSD önce silinme için işaretlenmiş fakat henüz silinmemiş olan öbekleri taramalı, onları silmeli ve sonra veriyi yeni silinmiş sayfaya yazmalıdır. SSD'lerin eskidikçe yavaşlayabilmelerinin sebebi budur: çoğunlukla boş olan bir sürücü, hemen yazılabilen öbeklerle doludur, çoğunlukla dolu bir sürücünün ise bütün program/silme sırası boyunca zorlanması daha olasıdır. 

Eğer SSD'leri kullandıysanız, muhtemelen "çöp toplanması" diye bir şey duymuşsunuzdur. Çöp toplanması, bir sürücünün program/silme devrinin verim etkisini arkaplanda belirli görevler gerçekleştirerek azaltmasına olanak sağlayan bir arkaplan işlemidir. Aşağıdaki resim, çöp toplanması işleminin adımlarını gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

Bu örnekte dikkat edin, sürücü, ilk dört öbek için (A'-D') yeni değerler yazarak boş sayfalara çok hızlı yazabildiği gerçeğinden faydalanıyor. Ayrıca E ile H adında iki yeni öbek yazılı. A-D öbekleri şimdi eski olarak işaretlenmiş, yani sürücünün tarihi geçmiş olarak işaretlediği bilgileri içeriyorlar. SSD, boş bir zamanda yeni sayfaları yeni bir öbeğe taşıyacak, eski öbeği silecek ve onu boş alan olarak işaretleyecek. Yani SSD'nin bir sonraki sefer bir yazım gerçekleştirmesi gerektiğinde, program/silme devri gerçekleştirmek yerine şimdi boş olan Öbek X'e doğrudan yazım yapabilir.

Şimdi ele alacağımız kavram TRIM. Sıradan bir sabit sürücüdeki Windows işletim sisteminde bir dosya sildiğiniz zaman, dosya hemen silinmez. Bunun yerine, işletim sistemi sabit sürücüye eğer bir sonraki sefer bir yazım gerçekleştirmesi gerekirse, o verinin saklandığı fiziksel disk bölgesinin üzerine yazım yapabileceğini söyler. Silinen dosyaları geri getirmek bu nedenle mümkündür (ve Windows'ta dosyaları silmenin siz geri dönüşüm kutusunu boşaltmadıkça genelde pek fiziksel alan temizlememesinin sebebi budur). Geleneksel bir HDD'de işletim sisteminin verinin nereye yazıldığına veya öbek veya sayfaların ilgili durumunun ne olduğuna dikkat etmesine gerek yoktur. SSD'de ise bu durum önemlidir. 

TRIM emri, işletim sisteminin SSD'ye bir sonraki sefer bir öbek silimi gerçekleştirdiğinde, belirli bir veriyi yeniden yazmayı atlayabileceğini söylemesini sağlar. Bu da sürücünün yazdığı toplam veri miktarını azaltarak SSD'nin ömrünü uzatır. Hem okuma hem de yazma işlemleri NAND flaşına zarar verir fakat yazım işlemleri okuma işlemlerinden çok daha fazla zarar verir. Neyse ki, öbek seviyesindeki ömrün çağdaş NAND flaşlarda bir sorun olduğu kanıtlanmamıştır. SSD ömrü hakkında daha fazla veri, buradan bulunabilir.

Hakkında konuşmak istediğimiz son iki kavram ise yıpranma seviyelendirmesi ve yazma yükseltmesidir. SSD'ler veriyi sayfalara yazıp veriyi öbeklerde sildiği için, sürücüye yazılan veri miktarı her zaman daha büyüktür. Örneğin, 4KB'lık bir dosyada değişiklik yaparsanız, 4K dosyanın içinde bulunduğu bütün öbeğin güncellenmesi ve yeniden yazılması gerekir. Öbek başına sayfa sayısına ve sayfaların boyutuna bağlı olarak, 4KB'lık bir dosyayı güncellemek için 4MB değerinde bir veri yazmış olabilirsiniz. Çöp toplanması, TRIM emrinin yaptığı gibi yazma yükseltmesinin etkisini azaltır. Ayrıca sürücünün önemli bir yığınını boş bırakmak ve/veya üreticinin fazladan önlem alması, yazma yükseltmesinin etkisini azaltabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Aşınma seviyelendirmesi, belirli NAND öbeklerine diğerlerinden daha sık şekilde yazılmamasını ve silinmemesini sağlama işlemine denir. Aşınma seviyelendirmesi, NAND'a eşit şekilde yazarak bir sürücünün ömür beklentisini ve sürekliliğini artırırken, aslında yazım yükseltmesini artırabilir. Yazım işlemlerini disk boyunca eşit şekilde dağıtmak için, sahip oldukları içerikler aslında değişmemiş olsa bile bazen öbekleri programlamak ve silmek gereklidir. İyi bir aşınma seviyelendirme algoritması, bu etkileri dengelemeye çalışır.

SSD Denetleyicisi

Şu ana kadar SSD'lerin sabit sürücülerden çok daha gelişmiş denetim mekanizmalarına ihtiyaç duydukları belli olmalı. Bu manyetik ortamı aşağılamak demek değildir - aslında HDD'lere daha fazla saygı gösterilmelidir. Dakikada 5.400'den 10.000 devre kadar dönen plakların nanometrelerce üstündeki birden çok okuma-yazma kafasını dengelemede bulunan mekanik zorluklar yabana atılamaz. HDD'lerin bu zorlukları yerine getirirken manyetik ortama yeni kayıt yöntemlerinde çığır açtıkları ve neticede cigabayt başına 9-15 kuruşta sürücü satışını kapattıkları gerçeği tamamen inanılmazdır.

Bununla beraber, SSD denetleyicileri kendi başlarına bir sınıf oluşturur. NAND'ın kendisini idare etmeye yardımcı olmak için genelde bir DDR3 bellek havuzuna sahiplerdir. Çoğu sürücü de tampon olarak görev yapan tek seviyeli hücre önbelleklerini dahil ederek, hızlı NAND'ı okuma/yazma devirlerine adayarak sürücü verimini artırırlar. Bir SSD içinde bulunan NAND flaşı genelde bir dizi paralel bellek kanalları üzerinden denetleyiciye bağlı olduğu için, sürücü denetleyicisini en yüksek kalitedeki bir depolama dizilişi ile aynı yük dengeleme işinin bir kısmını yapıyor olarak düşünebilirsiniz: SSD'lerde dahili RAID bulunmaz fakat aşınma seviyelendirmesi, çöp toplaması ve SLC önbellek yönetiminin hepsi, benzer şeylerdir.

Bazı sürücüler de, toplam yazım sayısını azaltmak ve sürücünün ömrünü yükseltmek için veri sıkıştırma algoritmaları kullanır. SSD denetleyicisi hata düzeltme işlemini idare eder ve tekil bit hatalarını denetleyen algoritmalar, zaman geçtikçe artan şekilde daha karmaşık hale gelmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Mucizeleri Saymak

“…O sonbahar beni bir eğitim danışmanına götürdüler, kadın benimle ilgili bir değerlendirme yaptı. Sonra da annemle babama bir mektup gönderdi.

Mektubu okudum.

Mektupta “üst düzeyde yetenekli” yazıyordu.

İnsanlar “alt düzeyde yetenekli” olabilir mi?

Ya da “orta düzeyde yetenekli”?

Ya da sadece “yetenekli”? Muhtemelen bütün etiketler birer lanettir. Deterjan kutuları üstündekiler hariç…”

“YILIN EN İYİ KİTAPLARI” seçkilerinde

Goodreads • Amazon • NPR

Genç Willow Chance yaşıtlarından oldukça farklı ve böyle olmakla ilgili pek bir derdi yok. O, hayatındaki tüm önemli şeylerde parmağının olduğuna inandığı 7 sayısına takıntılı, çiçekli elbiseler yerine botanik bahçesi sahibi olmayı tercih eden, çaktırmadan insanları inceleyip tıbbi teşhisler koyan bir dâhi.

Bu olağanüstü tuhaf ama aynı zamanda olağanüstü sevimli kızın hayatı, anne babasını bir trafik kazasında kaybetmesiyle sarsılıyor. Yeniden başlayacak… ve yolculuğu ona eşlik edecek eşsiz karakterlerle dolu. Gerisi, gündelik mucizeler.

2013 yılında New York Times çoksatanlar listesine giren ve pek çok dile çevrilen Mucizeleri Saymak, hayatın görkemini kutlayan, şaşırtıcı, eğlenceli, nefis bir dönüşüm öyküsü. İzin verin, Willow Chance size de iyi gelsin.

Devamını Göster
₺85.00
Mucizeleri Saymak

Maalesef, şirketler sahip oldukları çeşitli gizli soslara kilit vurdukları için SSD denetleyicileri üzerinde çok fazla detaya giremiyoruz. NAND flaşlarının veriminin çoğu, altında yatan denetleyiciler tarafından belirlenir ve şirketler, rakiplerine bir üstünlük vermemek için yaptıkları şeyi nasıl yaptıklarını çok fazla açığa çıkarmaya istekli değiller.

Önümüzdeki Yol

NAND flaşı, sabit sürücülere karşı kocaman bir ilerleme sunuyor, fakat sahip olduğu engel ve zorlukları da beraberinde getiriyor. Sürücü hacimleri ve cigabayt başına fiyatların sırasıyla yükselip düşmeye devam etmeleri bekleniyor, fakat SSD'lerin cigabayt başına fiyatta sabit sürücüleri yakalama şansları az. NAND flaş için işlem düğümlerini azaltmak önemli bir zorluk: çoğu donanım, düğümler azaldıkça gelişirken, NAND daha kırılgan hale geliyor. Veri tutma süreleri ve yazma verimi, veri yoğunluğu ve toplam hacim çok gelişmiş olsa bile 20nm NAND için 40nm NAND'dan doğal olarak daha düşük.

Şimdiye kadar SSD üreticileri daha hızlı veri ölçütleri, daha fazla bant genişliği ve denetleyici başına daha fazla kanal ve ayrıca daha önce bahsettiğimiz SLC önbelleklerinin kullanımını sunarak daha iyi verim sağladılar. Yine de uzun vadede, NAND'ın yerini başka bir şeyin alacağı varsayılıyor. 

Bu başka bir şeyin nasıl görüneceği hâlâ tartışmaya açık. Hem manyetik RAM, hem faz değişim belleği, kendilerini aday olarak sundular fakat iki teknoloji de henüz erken aşamada ve gerçekten NAND'ın yerini alabilmeleri için önemli zorlukların üstesinden gelmeleri lazım. Tüketicilerin farkı hissedip hissedemeyeceği açık bir soru. Eğer NAND'dan bir SSD'ye ve sonra daha hızlı bir SSD'ye yükseltim yaptıysanız, nispeten mütevazi bir sürücüden yükseltme yaparken bile, HDD ile SSD arasındaki uçurumun SSD - SSD uçurumundan çok daha büyük olduğunu farketmeniz muhtemel. Erişim sürelerini milisaniyelerden mikrosaniyelere çıkarmak büyük bir önem taşıyor, fakat bunları mikrosaniyelerden nanosaniyelere çıkarmak, insanların çoğu durumdan gerçekten algılayabileceği şeyin altında olabilir.

Şimdilik NAND ağır top konumunda ve en aşağı önümüzdeki 4-5 yıl boyunca orada durması bekleniyor. 

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
7
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Muhteşem! 4
  • İnanılmaz 3
  • Bilim Budur! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Extreme Tech | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/03/2023 12:34:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4575

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Kütleçekimi
Fizik
Taksonomi
Habercilik
Müzik
2019-Ncov
Sağlık Bakanlığı
Kuantum
Sinir
Periyodik Tablo
Kimya Tarihi
Metal
Bağışıklık Sistemi
Yatay Gen Transferi
İspat
Karadelik
Böcek
Etimoloji
Öne Çıkan
Evrim Ağacı Duyurusu
Nükleotit
Davranış
İnternet
Viroloji
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
J. Hruska, et al. Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?. (8 Ekim 2016). Alındığı Tarih: 26 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/4575
Hruska, J., Zaloğlu, O., Bakırcı, Ç. M. (2016, October 08). Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 26, 2023. from https://evrimagaci.org/s/4575
J. Hruska, et al. “Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu, Evrim Ağacı, 08 Oct. 2016, https://evrimagaci.org/s/4575.
Hruska, Joel. Zaloğlu, Ozan. Bakırcı, Çağrı Mert. “Katı Hal Sürücüsü (SSD) Nedir? Yeni Nesil Sabit Sürücüler Nasıl Çalışır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Ozan Zaloğlu. Evrim Ağacı, October 08, 2016. https://evrimagaci.org/s/4575.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.